In the Shadow of War... Strategic and Ideational Determinants of Russia’s Policy towards Belarus after August 2020

Abstract

In the aftermath of the fraudulent presidential elections held in August 2020, the authoritarian regime of Belarus, built around Aleksandr Lukashenko, found itself facing the most serious crisis in its history. Faced with an unprecedented threat to the legitimacy of power, Lukashenko decided to ask for support from Russia, which, until recently, he had accused of trying to interfere in the elections. The Kremlin’s decision to assist Lukashenko is considered one of the key factors, if not the most important, that determined the downfall of the Belarusian revolution. The price Belarus had to pay for Lukashenko’s retention of power was the growing economic, political, and military dependence on Russia, which resulted from the sanctions policy of the West. The scale of Belarusian dependence on Russia after 2020 is most clearly illustrated by the fact that Lukashenko was forced to make territory and infrastructure available to Russia in order to launch an aggression against Ukraine. Despite the fact that Russia has made Belarus so dependent that it has made it an accomplice of aggression, the Kremlin has chosen not to intervene more seriously in Belarusian politics, removing Lukashenko from power, nor to accelerate the process of integration of the two states; The aim of the article is to answer the questions: why, having at its disposal a broad (and virtually unlimited) set of tools for influencing Belarus, Russia ensured the stability of Lukashenko’s political regime – it did not use them for the permanent and institutionalised subjugation of Belarus, the reconstruction of the political regime there, and its penetration by pro-Russian forces? The article is empirical in nature and, in terms of the research method used, is based on an exegesis of the symbolic statements and authoritative actions of Russian and Belarusian policymakers, as well as a decision-making analysis maintained in the material and ideational strands of international relations. From a broader perspective, it is a critical contribution to considering the dimensions of the patron-client relationship between Russia and Belarus, as well as the determinants of Russia’s foreign policy decision-making process, both in realist and constructivist terms or ontological security.

W następstwie sfałszowanych wyborów prezydenckich, które odbyły się w sierpniu 2020 r., autorytarny reżim Białorusi, zbudowany wokół Aleksandra Łukaszenki, stanął w obliczu najpoważniejszego kryzysu w swojej historii. W obliczu bezprecedensowego zagrożenia legitymizacji władzy Łukaszenka zdecydował się poprosić o wsparcie Rosję, którą do niedawna oskarżał o próbę ingerencji w wybory. Decyzja Kremla o udzieleniu pomocy Łukaszence uważana jest za jeden z kluczowych, jeśli nie najważniejszy, czynnik, który przesądził o upadku białoruskiej rewolucji. Ceną, jaką Białoruś musiała zapłacić za utrzymanie władzy przez Łukaszenkę, była rosnąca zależność gospodarcza, polityczna i militarna od Rosji, wynikająca z polityki sankcji Zachodu. Skalę uzależnienia Białorusi od Rosji po 2020 roku najlepiej obrazuje fakt, że Łukaszenka został zmuszony do udostępnienia Rosji terytorium i infrastruktury w celu przeprowadzenia agresji na Ukrainę. Pomimo faktu, że Rosja uzależniła Białoruś do tego stopnia, że uczyniła ją współwinną agresji, Kreml nie zdecydował się na poważniejszą interwencję w białoruską politykę, odsuwając Łukaszenkę od władzy, ani na przyspieszenie procesu integracji obu państw. Celem artykułu jest odpowiedź na pytania: dlaczego Rosja, mając do dyspozycji szeroki (i praktycznie nieograniczony) zestaw narzędzi oddziaływania na Białoruś, zapewniła stabilność reżimu politycznego Łukaszenki – nie wykorzystała ich do trwałego i zinstytucjonalizowanego podporządkowania sobie Białorusi, przebudowy tamtejszego reżimu politycznego i jego penetracji przez siły prorosyjskie? Artykuł ma charakter empiryczny i w zakresie stosowanej metody badawczej bazuje na egzegezie oświadczeń symbolicznych i działań autorytatywnych decydentów politycznych Rosji i Białorusi, a także analizie decyzyjnej utrzymanej w nurcie materialnym i ideacyjnym z zakresu stosunków międzynarodowych. W szerszej perspektywie stanowi krytyczny wkład w rozważania nad wymiarem relacji patron–klient między Rosją i Białorusią, a także uwarunkowaniami procesu decyzyjnego Rosji w sferze polityki zagranicznej, tak w ujęciu realistycznym, jak i konstruktywistycznym czy bezpieczeństwa ontologicznego.