Nekropolie Piastów

Abstract

Głównym celem tej pracy jest bliższe przyjrzenie się dziejom dynastii piastowskiej która przed niemal 1050 laty wprowadziła nasz kraj na arenę dziejów, przez pryzmat miejsc pochówków wszystkich znanych męskich jej przedstawicieli. Są one rozsiane w wielu miejscach znajdujących się zarówno w Polsce jak i poza jej granicami, dziś już w dużym stopniu zapomnianych. Praca ta ma charakter interdyscyplinarny, ponieważ pisząc ją korzystałem zarówno ze źródeł pisanych, jak i z będącego ich uzupełnieniem bogatego dorobku będącego rezultatem licznie prowadzonych badań archeologicznych. Dla bliższego przyjrzenia się piastowskim nagrobkom uznałem też za konieczne skorzystanie z dorobku historyków sztuki. Pracę podzieliłem na trzy części, z których pierwszą poświęciłem ustaleniu miejsc pochówków, przyjmując zasadę podziału według linii dynastycznych. Pozwoliło to zauważyć zasadnicze różnice zarówno w odniesieniu do miejsc dla każdej z tych linii (katedry, klasztory, kolegiaty) jak i różnorodnych wzorców pochodzących głównie z zagranicy. W przypadku niemożności jednoznacznego ustalenia miejsca danego pochówku, starałem się przedstawić różne hipotezy odnośnie jego lokalizacji. Wiele pochówków piastowskich wywołuje wśród historyków liczne kontrowersje, które nie wiadomo czy kiedykolwiek zostaną rozwiązane. W drugiej części starałem się wyjaśnić w jakiego rodzaju obiektach sakralnych dana linia piastowska zakładała rodzinne nekropolie, a następnie aby wykazać podobieństwa i różnice związane z pochówkami piastowskimi, oraz dynastii panujących w tym czasie w innych krajach europejskich. jak też ich wpływ na pochówki piastowskie, przedstawiłem zwyczaje pogrzebowe niektórych z tych dynastii. Najdokładniej przyjrzałem się im w krajach ościennych, takich jak Cesarstwo, Czechy, Węgry czy Ruś. Trzecią część pracy poświęciłem wyjaśnieniu roli jaką odgrywa pamięć w znaczeniu wspominania zmarłych czyli „memoria”. W odniesieniu do władców miała ona charakter szczególny, gdyż ich groby otaczano szczególną czcią i modlitwą. Kierując swoją uwagę na główne, znane dość dobrze nekropolie piastowskie w Poznaniu, Krakowie czy Płocku chciałem też przekazać nieco informacji o mniej znanych nekropoliach Piastów śląskich, przedstawiających w sposób nie spotykany nigdzie indziej w Polsce wielkość i chwałę dynastii piastowskiej, która pomimo upływu ponad trzystu lat od jej wygaśnięcia jest nadal żywa. Dla pełniejszego przedstawienia omawianego tematu w załączeniu przedstawiłem w formie tabeli spis nekropolii piastowskich, oraz mapki z ich rozmieszczeniem. W celu ułatwienia identyfikacji noszących często te same imiona poszczególnych przedstawicieli dynastii piastowskiej, sporządziłem też tablice genealogiczne osobne dla każdej linii. Chciałbym, aby ta praca była nie tylko podsumowaniem pewnego etapu badań nekropolii piastowskich, czy też stanowiła pewne kompendium wiedzy na ich temat, ale zarazem wskazywała na konieczność dalszego ich kontynuowania. In the following thesis we want to take a closer look at the the burial sites of the Piast dynasty and their offsprings, the dynasty which almost 1050 years ago introduced our country to the world’s history. The burial sites, nowadays in large part forgotten, are located in many places within Poland as well as beyond its borders. The interdisciplinary character of this thesis needs to be emphasized as various sources both written and archaeological were used. The first part of the thesis determines the burial sites applying the rules of division according to the dynastic lines. This led us to observe major differences in terms of burial sites for every line (cathedrals, monasteries, collegiate churches) as well as various patterns adapted from abroad. In case of dubious results of the analysis, different hypotheses of the location of specific burial sites have been presented. There is still a great deal of controversy among the historians in attributing the burial sites, which may remain unsolved for a long time. The second part of the thesis describes the different kinds of sacral buildings which were chosen to establish necropolises for given dynastic lines. We have tried to show the similarities and discrepancies within the Piast dynasty and in comparison to other ruling European dynasties (e.g. in neighbouring countries like: the Czech, the Rus or the Holy Roman Empire). The third part describes the role of remembering the dead i.e. memoria, which was of great importance as far as the rulers are concerned. We have not focused only on the major, well-known necropolises in Poznan, Kraków or Płock, but on the lesser-known ones of the Silesian-Piast dynasty as well. We have also included the table with the list of discussed necropolises of the Piast dynasty and the map with their location. To make easier the identification of the rulers, often bearing the same name, the genealogical charts for every line have been drafted. We would like this thesis to be the summary or a kind of compendium of the research in the field of the necropolises of the Piast dynasty, simultaneously showing the need to continue it.