Le strategie editoriali di Jan Poszakowski s.i. (1684–1757). Un contributo alla storia della letteratura religiosa del tardo barocco
Loading...
Date
2013-12
Authors
Advisor
Editor
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Title alternative
Editorial strategies of Jan Poszakowski p.p.i. (1684-1757). A contribution to the history of religious literature of the late baroque (Strategia wydawnicza Jana Poszakowskiego (1684-1757). Wkład do literatury religijnej późnego baroku)
Abstract
The topic of this paper is the adaptation of the West-European devotional literature to the needs of the Polish-Lithuanian society in the 18th century. The analysis focuses on the works of the Lithuanian Jesuit Jan Poszakowski, whose cultural interests and career were deeply affected through long lasting contacts with the Radziwiłł family. While presenting the later works of Jan Poszakowski, the author of the paper compares them to the original models on the one hand, and analyses the aims and the expectations expressed by the Jesuit in the letters to his patron Józef Stanisław Sapieha on the other. It is shown how Poszakowski tried to address an audience composed of members of different social backgrounds. This was made possible by the choice of Polish as writing language as well as through the addition of contents corresponding to the local forms of behaviour and religious mentality.
Description
Podsumowanie: W niniejszym artykule omówiony jest proces adaptacji zachodnioeuropejskiej literatury nabożnej do staropolskiego kontekstu kulturowego na przykładzie dorobku litewskiego jezuity Jana Poszakowskiego. Metoda badań polega nie tylko na porównywaniu jego publikacji z pozycjami zagranicznymi, do których nawiązywał, ale też na analizie listów skierowanych do koadiutora wileńskiego Józefa Stanisława Sapiehy, mecenasa i bibliofila. W nich zakonnik omawiał podejście do pracy tłumacza, a także uzasadniał pożyteczność własnych projektów wydawniczych ideą wspomożenia wiernych. W pierwszej części artykułu przedstawiony jest biogram zakonnika, który przez prawie trzydzieści lat był ściśle związany z dworem Radziwiłłów nieświeskich. Działalność jezuity w kręgu rodu magnackiego umożliwiła zapoznanie się z nowościami wydawniczymi, jakie pojawiały się na Zachodzie, rozwinięcie zainteresowań historycznych oraz zdobycie znajomości języka francuskiego. W drugiej części artykułu scharakteryzowany jest dorobek Poszakowskiego. Litewski jezuita wyróżniał się nie tylko jako pisarz apologetyczny dzięki opublikowaniu kilku traktatów teologicznych i prac historycznych polemizujących z protestantami, ale także jako nowator jezuickiej produkcji wydawniczej z powodu redagowania pierwszych kalendarzy politycznych. W trzeciej części artykułu wspomniane są zaplanowane przez Poszakowskiego projekty wydawnicze, które ostatecznie nie doczekały się realizacji. W ostatniej części podejmuje się analizę prac opublikowanych przez litewskiego jezuitę w pierwszej połowie lat pięćdziesiątych, którym badacze dotychczas poświęcili najmniejszą uwagę. Wyłania się na ich przykładzie próba zaszczepienia idei społeczeństwa chrześcijańskiego na gruncie polsko-litewskim. W intencji jezuity proces ten miał dokonać się przez umoralnienie życia jak najszerszego kręgu społecznego, co wówczas wiązało się z dążeniem do wprowadzania w życie przepisów uchwalonych na Soborze Trydenckim. Pierwszorzędny udział w tych zmianach miał przypaść szlachcie, występującej w roli warstwy pośredniczącej między władzą kościelną a poddaństwem.
Sponsor
Keywords
Polish devotional literature, Polish homiletics, Radziwiłł family, Józef Stanisław Sapieha, Bellarmine’s catechism, Giovanni Pietro Pinamonti, Joseph Lambert, jansenism
Citation
Studia Europaea Gnesnensia, 8/2013, s.207-238.
ISBN
978-83-7654-166-2