Kultura masowa i wysokoartystyczna wobec nagości w Polsce lat dziewięćdziesiątych XX stulecia
Loading...
Date
2016
Authors
Editor
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Title alternative
Mass culture and high culture in consideration of nudity in Poland in the 1990s.
Abstract
Transformacja ustrojowa, otwarcie granic, rozwój mediów elektronicznych to wszystko w latach 90. w sposób znaczący wpłynęło na życie jednostki i kształtowanie nowych postaw wśród społeczeństwa polskiego. Przeobrażenia w sferze polityczno- gospodarczo- ekonomicznej, które miały miejsce w 1989 roku w Polsce, nowy ustrój – demokracja oraz gospodarka wolnorynkowa stały się faktem. Rozdział I – Nagość obecna w przestrzeni społecznej końca XX wieku. Rozdział poświęcony interpretowaniu zjawiska jakim jest nagość na tle wydarzeń lat 90. w Polsce, ówczesnych poglądów filozoficznych i socjologicznych oraz szerokim tle przemian kulturowych, a zwłaszcza zmian w kulturze masowej i wysokoartystycznej. Lata 90. XX wieku w aspekcie kultury cechowała niespójność i rozproszonie w definiowaniu pojawiających się dzieł i produktów kultury. Istotnym czynnikiem mającym wpływ na ową zmianę w wieku XX miały zmiany technologiczne, rozwój środków masowego przekazu, który umożliwił kulturze masowej w dotarciu do szerszych rzesz odbiorców. W dzisiejszym świecie jednym z podstawowych narzędzi poznawania otaczającej nas rzeczywistości są właśnie mass media- wideo, komputer, Internet. Stąd chociażby nowa sytuacja w której znalazła się kultura wysokoartystyczna w Polsce u schyłku XX wieku. Została ona wyparta przez produkty kultury masowej. Problematyka nagiego ciała i jego rola w rozważaniach nad tożsamością charakteryzują ów rozdział. Główną tezą rozważań stanowi nagie ciało. Czym ono jest i jaką odgrywa rolę u schyłku XX wieku. Osaczeni wizerunkami roznegliżowanych ciał w środkach masowego przekazu- reklama, zostaliśmy jako społeczeństwo zaproszeni w przestrzeń owego dyskursu. Omawiając ową problematykę przedstawiam fenomen nagości czyli ciało ludzkie, które kształtowane było przez miejsce i czas: wpływ mediów, nowe style życia. Przedstawiam procesy społeczne i kulturowe, poprzez które definiowane zostało nagie ciało. Towarzyszące temu dyskursy oscylowały w obszarach etyki estetyki, erotyki, religii, polityki, ekonomii, handlu, medycyny, genetyki, konsumpcji. Transgresje, jakim było poddane przez stulecia nagie ciało, niestety nie zminimalizowało ambiwalencji w jego odbiorze i stosunku do niego samego. Nagość ciągle bulwersuje, zawstydza, wyzwala. Oryginalność tego zjawiska polega na jego zróżnicowaniu i ekstremalności, towarzysząca nagości nieograniczoność dyskursów, w większości znajdująca swe odzwierciedlenie w projektach masowych (sfera kultu ciała). Rozdział II – Obrazy ludzkiej cielesności w prozie polskiej lat 90. XX wieku. Literatura polska lat 90. odsłania przed nami nowy horyzont poznawczy, obala ugruntowane schematy myślenia, kreuje nowe reakcje, silny akcent uzyskują wątki emancypacyjne: feministyczne, homoseksualne, wyznaniowe. Literatura polska lat 90. Konfrontuje naszą wrażliwość z obszarami seksualności, perwersji, ekshibicjonizmu. Opisując nasze wewnętrzne doznania, obnaża równocześnie sferę naszej psychiki. Zainteresowanie pisarzy kwestiami nagiego ciała, seksualności płci, u progu XXI wieku, było dość naturalną i przewidywalną reakcją. Był to jeden z elementów towarzyszących przemianom ustrojowym w Polsce. Literatura polska lat 90. XX wieku odkryła szeroką płaszczyznę tematów związanych z nagim ciałem – od erotyki, seksu, perwersji aż do tematów dotykających obszarów ciała starczego i samej śmierci. Manuela Gretkowska, Kinga Dunin, Antoni Libera, Jacek Głębski, Włodzimierz Odojewski, Olga Tokarczuk, Jerzy Pilch, Tomasz Tryzna to autorzy, których dzieła zostały przedstawione w dysertacji. Literatura rodzima lat 90. ubiegłego stulecia podejmowała próbę idącą w kierunku opisywania, katalogowania i diagnozowania tych obszarów. Rozdział III- Nagość w pracach polskich artystów nurtu krytycznego. W rozdziale tym przedstawiam nurt jaki była polska sztuka krytyczna. Prace (poza jednym wyjątkiem Z. Libera – Obrzędy intymne, 1984) powstały w latach 1989-2000, poddając je subiektywnemu uporządkowaniu, pogrupowałem je w ułożone przez siebie bloki problemowe. Rozdział ma formę katalogu. Uznałem iż takowy podział tematyczno- problemowy pozwoli pogłębić teoretyczne rozważania i będzie bardzie poznawczy. Taka forma opracowania wydała mi się odpowiednia, aby móc przedstawić kwestię nagości w obszarze sztuk wizualnych tamtego okresu. Artyści których pracę przedstawiam to K.Kozyra, A. Żmijewski, A.Żebrowska, M.Zielińska, Z.Libera, G.Klaman. Sztuka krytyczna nie mogła zaistnieć bez przełomu jakim był w Polsce 1989 rok. Sztuka tego nurtu wielokrotnie wymykała się teoretykom, historykom i krytykom sztuki z ram interpretacji. Sami artyści nie stworzyli ściśle określonego programu czy manifestu. Nagość w polskiej sztuce lat 90. XX wieku zaistniała jako obszar uprawiania krytyki rzeczywistości społecznej. Nagość pełna ambiwalencji i sprzeczności w społecznym odbiorze, nigdy nie przestanie być tematem wyczerpanym. Nagość jest procesem ciągłym, kreowanym i odkrywanym przez kolejne pokolenia. Dyskurs o cielesności jako kreacji, który zaistniał w obiegu, nie tylko przedstawia nagie ciało, lecz również analizuje procesy, któremu ono podlega, w kolejno kształtujących się polemikach, jako fenomenu, poszukiwania nowych interpretacji. Lata 90. XX wieku w Polsce uznaję za ów początek zmian wokół nagiego ciała.
The transformation of the political system, the opening of borders, the development of media - that all in the 90s significantly affected the life of the individual and the formation process of new attitudes among Polish society. The transformations in the political - economic area, which took place in 1989 in Poland, a new political system - democracy and free market became a reality. Chapter I - Nudity present in the social space of the late twentieth century. Chapter devoted to interpreting the phenomenon of nudity on the historical background of 90s in Poland, philosophical views, sociological background and wide cultural changes, especially changes in popular and high culture. Culture of the 1990s was characterized by inconsistency and dispersion in defining emerging works. An important factor influencing this change in the twentieth century were technological progress and the development of mass media. Popular culture was allowed to reach a wider audience. In today's world one of the basic tool of learning the reality around us are the mass media - video, computer, Internet. It caused the new situation of high culture in Poland at the end of the twentieth century. It was supplanted by products of mass culture. Problems of naked body and its role in the deliberations on the identity characterize this chapter. The main issue of the considerations is the naked body. What it is and what role it plays at the end of the twentieth century. Surrounded by images of undressed bodies in the mass media - advertising, we as a society have been invited in the space of that discourse. Discussing these issues I present phenomenon of nudity that is the human body, which was shaped by time and place: the impact of the media, new lifestyles. I introduce social and cultural processes which have defined the naked body. Related discourses were oscillating in the areas of ethics, aesthetics, eroticism, religion, politics, economics, trade, medicine, genetics, consumption. Transgressions, which naked body was subjected for centuries, unfortunately haven’t minimized ambivalence in its perception and attitude towards itself. Nudity still upsets, embarrasses, triggers. The originality of this phenomenon lies in its diversity and extremes. Limitless discourses related to nudity are mostly reflected in the projects of mass (the sphere of the cult of the body). Chapter II - Images of human carnality in Polish prose of the 1990s. Literature reveals to us a new cognitive horizont, refuting a well-established patterns of thinking, induces new reactions, strong accent obtain threads emancipation: feminist, homosexual, religious. Polish Literature of 90s confronts our sensitivity to the areas of sexuality, perversion, exhibitionism. Describing our inner experience, at the same time exposes the realm of our psyche. The interest of naked body, sexuality, gender, at the threshold of the twenty-first century, was quite natural and predictable reaction. It was one of the elements related to changes of political system in Poland. Polish Literature of 90s discovered a large plane-related topics with the naked body, from eroticism, sex, perversion touching areas of the body senility and death. Manuela Gretkowska, Kinga Dunin, Antoni Libera, Jacek Głębski, Vladimir Odojewski, Olga Tokarczuk, Jerzy Pilch, Thomas Tryzna are the authors whose works have been presented in the dissertation. Native literature of 90s attempt going in direction of describing and cataloging these areas between the body and the field that pervades society. Chapter III - Nudity in the work of Polish critical trend writers. In this chapter I present trend which was the Polish critical art. The work (with one exception Z.Libera – Obrzędy Intymne, 1984) were created between 1989 and 2000, subjecting them to a subjective ordering, I grouped them into problematic blocks. Chapter has form of a catalog. I thought that this kind of thematic and problematic division will gain fuller theoretical considerations and will be more cognitive. This form of description seemed to be right to present the issue of nudity in the field of visual arts of the period. Artists whose work I present are Katarzyna Kozyra, Artur Zmijewski, Alice Żebrowska, Monika Zielińska, Zbigniew Libera, Klaman. Critical art could not exist without a breakthrough that took place in Poland in 1989. Art of this trend repeatedly eluded theorists, historians and art critics from the framework of interpretation. The artists did not create a specific program or manifesto. Nudity in Polish art of the 90s of 20th century occurred as the area for criticize social reality. Nudity full of ambivalence and contradictions in social perception will never become the exhausted subject. Nudity is a continuous process, creating and discovering by successive generations. The discourse about nudity as creation that existed in circulation, not only shows the naked body, but also analyzes the processes related to nudity, provokes the search for new interpretations. I consider the 1990s in Poland the beginning of changes around naked body.
The transformation of the political system, the opening of borders, the development of media - that all in the 90s significantly affected the life of the individual and the formation process of new attitudes among Polish society. The transformations in the political - economic area, which took place in 1989 in Poland, a new political system - democracy and free market became a reality. Chapter I - Nudity present in the social space of the late twentieth century. Chapter devoted to interpreting the phenomenon of nudity on the historical background of 90s in Poland, philosophical views, sociological background and wide cultural changes, especially changes in popular and high culture. Culture of the 1990s was characterized by inconsistency and dispersion in defining emerging works. An important factor influencing this change in the twentieth century were technological progress and the development of mass media. Popular culture was allowed to reach a wider audience. In today's world one of the basic tool of learning the reality around us are the mass media - video, computer, Internet. It caused the new situation of high culture in Poland at the end of the twentieth century. It was supplanted by products of mass culture. Problems of naked body and its role in the deliberations on the identity characterize this chapter. The main issue of the considerations is the naked body. What it is and what role it plays at the end of the twentieth century. Surrounded by images of undressed bodies in the mass media - advertising, we as a society have been invited in the space of that discourse. Discussing these issues I present phenomenon of nudity that is the human body, which was shaped by time and place: the impact of the media, new lifestyles. I introduce social and cultural processes which have defined the naked body. Related discourses were oscillating in the areas of ethics, aesthetics, eroticism, religion, politics, economics, trade, medicine, genetics, consumption. Transgressions, which naked body was subjected for centuries, unfortunately haven’t minimized ambivalence in its perception and attitude towards itself. Nudity still upsets, embarrasses, triggers. The originality of this phenomenon lies in its diversity and extremes. Limitless discourses related to nudity are mostly reflected in the projects of mass (the sphere of the cult of the body). Chapter II - Images of human carnality in Polish prose of the 1990s. Literature reveals to us a new cognitive horizont, refuting a well-established patterns of thinking, induces new reactions, strong accent obtain threads emancipation: feminist, homosexual, religious. Polish Literature of 90s confronts our sensitivity to the areas of sexuality, perversion, exhibitionism. Describing our inner experience, at the same time exposes the realm of our psyche. The interest of naked body, sexuality, gender, at the threshold of the twenty-first century, was quite natural and predictable reaction. It was one of the elements related to changes of political system in Poland. Polish Literature of 90s discovered a large plane-related topics with the naked body, from eroticism, sex, perversion touching areas of the body senility and death. Manuela Gretkowska, Kinga Dunin, Antoni Libera, Jacek Głębski, Vladimir Odojewski, Olga Tokarczuk, Jerzy Pilch, Thomas Tryzna are the authors whose works have been presented in the dissertation. Native literature of 90s attempt going in direction of describing and cataloging these areas between the body and the field that pervades society. Chapter III - Nudity in the work of Polish critical trend writers. In this chapter I present trend which was the Polish critical art. The work (with one exception Z.Libera – Obrzędy Intymne, 1984) were created between 1989 and 2000, subjecting them to a subjective ordering, I grouped them into problematic blocks. Chapter has form of a catalog. I thought that this kind of thematic and problematic division will gain fuller theoretical considerations and will be more cognitive. This form of description seemed to be right to present the issue of nudity in the field of visual arts of the period. Artists whose work I present are Katarzyna Kozyra, Artur Zmijewski, Alice Żebrowska, Monika Zielińska, Zbigniew Libera, Klaman. Critical art could not exist without a breakthrough that took place in Poland in 1989. Art of this trend repeatedly eluded theorists, historians and art critics from the framework of interpretation. The artists did not create a specific program or manifesto. Nudity in Polish art of the 90s of 20th century occurred as the area for criticize social reality. Nudity full of ambivalence and contradictions in social perception will never become the exhausted subject. Nudity is a continuous process, creating and discovering by successive generations. The discourse about nudity as creation that existed in circulation, not only shows the naked body, but also analyzes the processes related to nudity, provokes the search for new interpretations. I consider the 1990s in Poland the beginning of changes around naked body.
Description
Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej: Instytut Filologii Polskiej
Sponsor
Keywords
mass culture, kultura masowa, nagość, nudity, high culture, kultura wysoka, wiek XX, 1990s