Rola poznańskiej ekspozytury Głównego Urzędu Powierniczego Wschód w grabieży polskiego mienia dokonanej w Kraju Warty w latach 1939-1944

Abstract

Grabież mienia stanowiła jeden z najważniejszych celów władz niemieckich na okupowanych obszarach. Zaspokajała ona bieżące potrzeby gospodarki wojennej oraz była instrumentem polityki germanizacyjnej. Prezentowana rozprawa doktorska dotyczy organizacji, przebiegu i zakresu grabieży przeprowadzonej przez Urząd Powierniczy w Poznaniu, który był terenową ekspozyturą Głównego Urzędu Powierniczego Wschód. Rabunkowa działalność Niemców została omówiona na przykładzie trzech kategorii własności prywatnej: przedsiębiorstw przemysłowych, zakładów handlowych i warsztatów rzemieślniczych. Ponadto scharakteryzowano wywłaszczenia innych rodzajów prywatnego majątku obywateli polskich. Masowe konfiskaty mienia omówiono na tle całokształtu polityki ekonomicznej i narodowościowej władz niemieckich w Kraju Warty. Praca podzielona została na sześć rozdziałów. Przedstawiono w nich formy i etapy grabieży mienia, strukturę i grabieżczą działalność Urzędu Powierniczego oraz powiązania tej placówki z innymi organami administracji niemieckiej. Najważniejszą część rozprawy stanowi charakterystyka procesu wywłaszczeń obywateli polskich i uwłaszczeń Niemców. Dołączone aneksy ukazują na przykładzie Poznania rozmiar dokonanej grabieży i jej skutki dla Polaków. Praca opiera się na materiałach źródłowych zgromadzonych w polskich i niemieckich archiwach.

One of the most important aims of the German authorities in Occupied Poland was the plunder of Polish possessions. Plundered goods satisfied the needs of the German war economy. Moreover, Germanization effort by the Nazis relied heavily on looting and redistributing stolen items from Wartheland. Presented in this dissertation are the processes of organization and categories of plundering carried by the Trustee Office in Poznań, a local branch of the Main Trustee Office East. German looting activity of private property is discussed in three categories: industrial companies, shops and craft workshops. Nazi mass confiscations are presented on the background of German economic and ethnic policy in the Wartheland. Based on research of documents stored in Polish and German Archives, this dissertation, over the course of six chapters, will analyze the forms and stages of plundering policy structure and activity of the Trustee Office as well as its connection to other German Offices. Most importantly, this thesis outlines and describes the process of expropriation of Polish Citizens and the transferring of the stolen goods to German Citizens.