Dyskrecjonalność w prawie administracyjnym

Abstract

Niniejsza monografia ma na celu zapoznanie czytelnika z rozległą problematyką dyskrecjonalności na gruncie prawa administracyjnego, ujętą w trzy części. Pierwsza z nich została poświęcona zagadnieniom ogólnym, nawiązującym jednak ściśle do działań administracji publicznej. Część tę otwierają rozważania redaktorów naukowych opracowania dotyczące korelacji pomiędzy pojęciami dyskrecjonalności i luzów decyzyjnych. Dalej zawarto opracowania odnoszące się do luzów decyzyjnych występujących na etapie tworzenia prawa administracyjnego, do relacji zachodzących pomiędzy dyskrecjonalnością a naczelnymi zasadami prawa europejskiego, takimi jak zasada transparentności czy zasada dobrej administracji, oraz fundamentalną, przyjętą w Konstytucji RP zasadą demokratycznego państwa prawnego. W końcowych opracowaniach znalazły się ogólne rozważania na temat swobody wypowiedzi administracji publicznej oraz ewolucji znaczenia pojęcia dyskrecjonalności w polskiej literaturze przedmiotu. Druga część została poświęcona zagadnieniu dyskrecjonalności w mate- rialnym prawie administracyjnym. Już choćby obszerność tej części wskazuje na to, że pojęcie dyskrecjonalności jest w głównej mierze związane z prawem materialnym. Normy materialnego prawa administracyjnego zawierają wiele upoważnień do działania w sposób dyskrecjonalny, co niesłusznie jest utożsamiane z uznaniem administracyjnym czy też wręcz swobodnym uznaniem. Poruszone aspekty władzy dyskrecjonalnej dotyczą prawa budowlanego, planowania i zagospodarowania przestrzennego, działalności gospodarczej, zamówień publicznych, ubezpieczeń społecznych, zakładów publicznych, samorządów zawodowych, a także prawa ochrony przyrody. Na uwagę zasługuje artykuł dotyczący władzy dyskrecjonalnej w czeskim prawie wizowym, wykazujący, że pojęcie dyskrecjonalności jest obecne również w innych systemach prawnych, a przy tym budzi podobne wątpliwości oraz prowadzi do podobnych konkluzji. W ostatniej, trzeciej części przedstawiono pojęcie dyskrecjonalności w świetle orzecznictwa sądów administracyjnych. W tej części analizom poddano w szczególności kwestię dopuszczalnej kontroli sądowoadministracyjnej nad rozstrzygnięciami organów administracji publicznej podejmowanymi w ramach szeroko pojmowanej władzy dyskrecjonalnej. Zagadnienie to jawi się jako szczególnie istotne z perspektywy skuteczności ochrony interesów obywatela przed takimi działaniami ze strony admini- stracji publicznej. Zaprezentowane w opracowaniach analizy dosyć zgodnie wskazują na to, że zarówno w orzecznictwie sądów administracyjnych, jak i w doktrynie dąży się do rozszerzenia możliwości kontrolnych nad działaniami dyskrecjonalnymi administracji w celu zapewnienia jak najpełniejszej realizacji podmiotowego prawa do sądu, a także ochrony obywatela przed jednostronnymi działaniami organów administracji. Tematyka ta została poruszona m.in. w aspekcie prawnoporównawczym – orzecznictwa sądów polskich i angielskich, a także w zakresie dopuszczalności wszczynania postępowania, wymierzania sankcji administracyjnych oraz (bardziej szczegółowo) w postępowaniu z zakresu pomocy społecznej, podatkowym i egzekucyjnym.