Znalezisko szczątków grenadiera rosyjskiego poległego pod Kunowicami/Kunersdorf (1759) w świetle zwyczajów chowania poległych w czasie wojny siedmioletniej

dc.contributor.authorPodruczny, Grzegorz
dc.contributor.authorWrzosek, Jakub
dc.contributor.translatorIzabela, Szymańska
dc.date.accessioned2018-10-29T12:53:10Z
dc.date.available2018-10-29T12:53:10Z
dc.date.issued2016
dc.description.abstractBitwa pod Kunowicami (Kunersdorf) została stoczona 12 sierpnia 1759 r. Na polach na pograniczu dzisiejszych Kunowic, miasta Słubice oraz wsi Drzecin w województwie lubuskim starły się ze sobą armie koalicji rosyjsko-austriackiej (łącznie ok. 80 tysięcy żołnierzy) z armią pruską (ok. 50 tysięcy żołnierzy). Walki zakończyły się zwycięstwem wojsk sprzymierzonych, którym pomogła przewaga liczebna, doskonała i silna artyleria (zwłaszcza rosyjska), ukształtowanie terenu, a także wykonane przez Rosjan silne fortyfikacje obozu warownego. Badania archeologiczne tego pola bitwy prowadzone są nieprzerwanie od roku 2009. W ich wyniku, w 2010 r., w południowo-zachodniej części obszaru objętego pracami zlokalizowano szczątki ludzkie. Chociaż kości zachowały się w nienajlepszym stanie, to udało się przeprowadzić ich analizę antropologiczną i rozpoznać sposób ułożenia ciała. Niestety kręgi kręgosłupa, miednica oraz łopatki uległy prawie całkowitemu rozkładowi i ich eksploracja okazała się niemożliwa. Ustalono, że zmarły był drobnej budowy mężczyzną w wieku 40–50 lat, o wzroście ok. 165 cm. W jego prawej łopatce tkwiła zniekształcona na skutek uderzenia ołowiana kula. Oprócz pocisku, w bezpośrednim otoczeniu szkieletu znaleziono 22 guziki lub ich destrukty, emblemat w postaci symbolu płonącego granatu z monogramem carycy Elżbiety I, fragmenty blachy naczelnej, skórzane szczątki czapki grenadierskiej, żelazną kulę kartaczową oraz 2 kule ołowiane. Na podstawie analizy tych przedmiotów stwierdzono, że są to szczątki grenadiera rosyjskiego z Korpusu Obserwacyjnego. Relacje z okresu wojny siedmioletniej w różny sposób przedstawiają zarówno organizację pochówków, jak i zachowanie względem ofiar walk. Grzebania zabitych dokonywali albo wyłącznie żołnierze (pod Kunowicami i Pragą), żołnierze i chłopi (pod Lutynią i Hochkirch), albo niekiedy wyłącznie chłopi (pod Kolinem, Rossbach i Sarbinowem). Pochówki trwały zwykle krótko, tylko w przypadku Sarbinowa i Kolina niemal miesiąc. Niekiedy oddzielano ofiary od siebie (zarówno poległych z przeciwnych armii, jak i szeregowców od oficerów), czasem grzebano wszystkich razem. Jedynym stałym elementem był dokonywany rabunek poległych, choć trudno określić, czy istniała jakaś zasada regulująca ten proceder. Niektóre relacje wskazują na fakt plądrowania zwłok po bitwie, lecz na długo przed pogrzebaniem. Informacje dotyczące organizacji pochówków spod Sarbinowa, a także Lutyni świadczą, iż czasem rabunku dokonywano dopiero tuż przed złożeniem ciał do grobów. Co więcej, znaleziska z grobów żołnierskich związanych z bitwami z czasu wojny siedmioletniej, dokonane w ostatnich latach w Republice Czeskiej, wskazują, że często rabunek nie był kompletny. Opisywane w artykule szczątki rosyjskiego grenadiera z Korpusu Obserwacyjnego, mieszczą się w zwyczajach pogrzebowych z okresu wojny siedmioletniej, znanych na podstawie analiz przekazów z epoki, a także badań archeologicznych. Zapewne, jak to było praktykowane, wkrótce po śmierci żołnierz ten został ograbiony z przedmiotów osobistych, ładownicy, chlebaka, broni oraz butów, pozostawiono mu zaś czapkę, koszulę, kurtkę oraz prawdopodobnie spodnie. Z uwagi na pospieszny charakter pochówków (trwały tylko jeden dzień), zwłoki grenadiera nie zostały odnalezione przez ludzi zajmujących się chowaniem poległych i dlatego nie trafiły do grobu masowego.pl
dc.description.abstractThe battle of Kunowice (Kunersdorf) was fought on 12 August 1759 on the fields in the vicinity of the present-time village of Kunowice, town of Słubice, and village of Drzecin (the Lubusz voivodeship in Poland) between the Prussian army (c. 50 000 soldiers) and the army of the Russian-Austrian coalition (c. 80 000 soldiers). It was won by the coalition, thanks to their outnumbering the enemy, using the power of Russian artillery, as well as the lie of the land and a fortified camp built by the Russians. Archaeological excavations have been conducted on the battlefield since 2009. In 2010 human remains were found in the south-western part of the explored area. Despite their poor preservation an anthropological analysis was possible and the position of the body could be established. Unfortunately, the vertebrae, the pelvis and the shoulder blades were almost fully decomposed and could not be examined. The person was a slender man of about 40–50 years,c. 165 cm in height. In the right shoulder blade there was a lead bullet deformed after the hit. The finds around the bones included 22 buttons or their remains, a badge with a flaming grenade and the monogram of Empress Elizabeth I of Russia, a piece of headshield, leather remains of a grenadier’s cap, an iron case-shot and two lead bullets. Their analysis led to the conclusion that the man had been a Russian grenadier from the Observer Corps. Relations from the time of the Seven Years’ War bring disparate accounts of dealing with the bodies of fallen soldiers. Burials were managed by soldiers only (e.g. at Kunowice and Prague), soldiers and peasants (at Lutynia/Luthen and Hochkirch), or peasants only (at Kolin, Rossbach and Sarbinowo/Zarndorf). Corpses were usually buried within a short time; only in the case of the Sarbinowo and Kolin battles this took almost a month. Sometimes the bodies were segregated according to nationality and/or rank, sometimes all were buried together. The only constant was that after a battle the fallen were ransacked although it is dificult to find any regularity in this practice. Some accounts suggest that the plundering was done soon after the battle and long before burials. Information on burials after the battles of Sarbinów and Lutynia indicate that corpses were ransacked just before the burial. Moreover, recent excavations of Seven Years’s War graves in the Czech Republic show that sometimes not everything was stolen. The burial of the Russian grenadier from Kunowice fits into what is known of the burial customs of the time from both relations and archaeological data. Soon after his death he was probably robbed of his personal belongings, the ammunition pouch, the knapsack, weapons and boots, but the cap, shirt, jacket, and probably trousers, were left. Since the burials were very hurried, taking only one day, the corpse was probably overlooked and therefore it was not interred in a mass grave.pl
dc.identifier.citationKWARTALNIK HISTORII KULTURY MATERIALNEJ 64 (2), 2016, pp.225-237pl
dc.identifier.issn0023-5881
dc.identifier.urihttp://hdl.handle.net/10593/24073
dc.language.isopolpl
dc.publisherINSTYTUT ARCHEOLOGII I ETNOLOGII POLSKIEJ AKADEMII NAUKpl
dc.rightsinfo:eu-repo/semantics/openAccesspl
dc.subjectbitwa pod Kunowicami, wojna siedmioletnia, historia rosyjskiej armiipl
dc.subjectbattle of Kunersdorf, seven years war, history of russian armypl
dc.titleZnalezisko szczątków grenadiera rosyjskiego poległego pod Kunowicami/Kunersdorf (1759) w świetle zwyczajów chowania poległych w czasie wojny siedmioletniejpl
dc.title.alternativeTHE BURIAL OF A RUSSIAN GRENADIER KILLED IN THE BATTLE OF KUNOWICE/KUNERSDORF (1759) IN THE LIGHT OF BURIAL PRACTICES DURING THE SEVEN YEARS’ WARpl
dc.typeArtykułpl

Files

Original bundle
Now showing 1 - 1 of 1
Loading...
Thumbnail Image
Name:
KwHKM 2016 nr 2, art 106 Grzegorz Podruczny, Jakub Wrzosek, s225-237.pdf
Size:
244.47 KB
Format:
Adobe Portable Document Format
License bundle
Now showing 1 - 1 of 1
No Thumbnail Available
Name:
license.txt
Size:
1.47 KB
Format:
Item-specific license agreed upon to submission
Description:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Biblioteka Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego