Modele kariery naukowej i atrakcyjność profesji akademickiej
Loading...
Date
2019
Authors
Advisor
Editor
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Seria Raportów Centrum Studiów nad Polityką Publiczną UAM, vol. 2(2019), ss.64.
Title alternative
Abstract
Rozwój nauki, a co za tym idzie, możliwości zatrudniania młodej kadry, może wyglądać różnie w odmiennych obszarach badań na różnych wydziałach. Ekspansji w niektórych obszarach szkolnictwa wyższego i akademickiej nauki może towarzyszyć kurczenie się innych obszarów. Jedne wydziały mogą rosnąć, a inne mogą się kurczyć – z powodów czysto finansowych. Geografia obszarów badań oraz w konsekwencji również geografia dostępnych posad akademickich systematycznie ewoluuje. W niektórych krajach ewolucja ta jest coraz silniej determinowana przez selektywną politykę naukową. Jeśli w pewnych obszarach nauki nie będzie studentów, to może się z czasem okazać, że obszary te w ramach uczelni mogą w sposób nieodwracalny zamierać, ponieważ staną się niefinansowalne. To ogromne zagrożenie dla spójności instytucji i dla badań podstawowych jako całości.Mierzalność osiągnięć naukowych pojawiła się na wszystkich istotnych dla polityki naukowej poziomach: globalnym, międzynarodowym, krajowym, instytucjonalnym, wydziałowym i jednostkowym. Modele kariery naukowej, a zwłaszcza atrakcyjność profesji akademickiej, nie mogą od tych procesów abstrahować, dlatego kariera akademicka coraz bardziej oznacza poddawanie się rygorom mierzalności. Kariera naukowa realizuje się w różnych typach uczelni. Z perspektywy rozwoju nauki najważniejszy jest podział na uczelnie badawcze i wszystkie pozostałe. Najbardziej atrakcyjne dla kadry zorientowanej na badania są uniwersytety badawcze. Procesy instytucjonalnej stratyfikacji pionowej w systemie zaczynają być odczuwane w Polsce, chociaż ich skala bez dodatkowego finansowania doskonałościowego jest marginalna. Od 30 lat średni wiek otrzymywania stopnia doktora pozostaje na tym samym poziomie (33-34 lata). Przed 1980 rokiem doktoraty były średnio zdobywane wcześniej, w okolicy 30 roku życia. Jednak najważniejsze z perspektywy kariery akademickiej są długoterminowe zmiany dotyczące habilitacji: od 1978 roku systematycznie rośnie średni wiek naukowców otrzymujących stopień doktora habilitowanego – z 36 do 47 roku życia w latach 2006–2008, a wiek ten spada od 2009 roku i obecnie wynosi 45 lat. O ile do połowy lat 80. praca nad ukończeniem habilitacji zajmowała średnio 6–8 lat, o tyle od 1986 roku okres ten systematycznie rośnie i przez ostatnie trzy dekady waha się w przedziale 12–13 lat. Model kariery akademickiej pozostaje niezmieniony od czterech dekad, a niekorzystne trendy narastają od końca lat 70. Tradycyjny model kariery akademickiej: doktorat – habilitacja – profesura tytularna najprawdopodobniej się wyczerpuje. O ile jeszcze w latach 90. średni wiek uzyskania profesury mieścił się w rozsądnych granicach 47–49 lat, to od tamtej pory rośnie nieprzerwanie (i w 2015 roku osiągnął szczyt na poziomie 57 lat). System, w którym osiąga się pełną profesurę średnio przed 60 rokiem życia, jest nieefektywny i wymaga radykalnych zmian.
Description
Sponsor
Keywords
kariera naukowa, uczelnie badawcze, młoda kadra, widzialność osiągnięć naukowych, mierzalność osiągnięć naukowych, atrakcyjność profesji akademickiej, umiędzynarodowienie, badania naukowe, współpraca międzynarodowa, wzorce współpracy naukowej, struktura przychodów, struktura publikacji naukowych, pionowe zróżnicowanie systemu szkolnictwa wyższego, doktoraty i habilitacje w Polsce, stopnie i tytuły naukowe, reforma szkonictwa wyższego w Polsce