Trzeci rok Zeitenwende - bilans wybranych aspektów polityki wewnętrznej i zagranicznej RFN

Abstract

Na stanowisko rządu Niemiec w zakresie realizacji polityki Zeitenwende wobec Rosji i Europy Wschodniej w 2024 r. wpływały następujące czynniki polityki wewnętrznej: (1) dyskusje na temat polityki wschodniej w środowiskach SPD oraz związane z tym podziały w partii; (2) różnice dotyczące wschodniego wymiaru Zeitenwende między SPD z jednej strony a Zielonymi i FDP z drugiej; (3) dyskusje między ówczesną koalicją rządową a opozycyjną chadecją; (4) reakcje partii skrajnych (AfD, BSW, Die Linke) na wdrażanie polityki Zeitenwende przez rząd. Na obu skrzydłach niemieckiego spektrum politycznego nadal liczy się nurt dążący do powrotu do relacji z Rosją sprzed lutego 2022 r. oraz zawarcia z Kremlem nowego porozumienia o bezpieczeństwie w Europie. Sprzyja to zagospodarowaniu przez skrajne partie elektoratu sceptycznego co do postawy byłej koalicji rządowej oraz opozycyjnej chadecji wobec Federacji Rosyjskiej. Powolne tempo odbudowy niemieckiej polityki obronnej determinowały ogólniejsze uwarunkowania w postaci regulacji konstytucyjnej dotyczącej specyficznego wymogu polityki budżetowej, tj. nakazu przestrzegania zasady emitowania długu wynoszącego maksymalnie do 0,35% PKB (tzw. hamulec zadłużenia). W obszarze implementacji zauważalne było jednak w pierwszej połowie 2024 r. przyspieszenie współpracy między resortem obrony a komisją obrony Bundestagu nad projektami dotyczącymi uzbrojenia, co pozytywnie wpływało na tempo zamówień uzbrojenia, podobnie jak usprawnienie samego Urzędu Zamówień Federalnych, które przyniosło zwiększenie jego efektywności. Brak strukturalnego rozwiązania wydatków na obronność od 2027/2028 r., zarówno w sensie ich umocowania (budżet regularny vs. Fundusz dla Bundeswehry), jak ich repriorytetyzacji w budżecie, utrudnia rozwijanie efektywności niemieckiego przemysłu zbrojeniowego (szczególnie w segmencie MŚP), a tym samym ogranicza perspektywy odbudowy zdolności operacyjnych Bundeswehry.