Zmiany w fitoplanktonie dwóch jezior pod wpływem rekultywacji z użyciem siarczanu żelaza

Abstract

W latach 2006-2007 w dwóch jeziorach Wielkopolski (polimiktycznym zbiorniku Rusałka i dimiktycznym Jeziorze Uzarzewskim) przeprowadzana była ekstensywna rekultywacja z użyciem niewielkich dawek koagulantu żelazowego PIX, zmierzająca do ograniczenia rozwoju fitoplanktonu poprzez zmniejszenie zasilania wewnętrznego w fosfor (P). Celem niniejszej pracy było określenie zmian zachodzących w fitoplanktonie tych jezior pod wpływem prowadzonych zabiegów oraz zmian w zależności fitoplanktonu od P i innych czynników środowiskowych w stosunku do roku wyjściowego. Uzyskane dane pozwoliły stwierdzić, że przeprowadzone zabiegi nie były wystarczające dla ograniczenia rozwoju fitoplanktonu w obu jeziorach. Najwyższą biomasę fitoplanktonu, oraz najsilniejszą dominację sinic, stwierdzano w pierwszym roku rekultywacji, który charakteryzował się bardzo ciepłym czerwcem i lipcem. W zbiorniku Rusałka udział cyjanobakterii oraz okres ich dominacji w fitoplanktonie obniżył się jednak znacznie w drugim roku rekultywacji na korzyść glonów eukariotycznych, głównie zielenic. Jak wykazała analiza RDA, w latach rekultywacji struktura zbiorowisk fitoplanktonu wykazywała nieco silniejszą zależność od stężenia form P niż w roku wyjściowym. W pracy dyskutowany jest ponadto wpływ żelaza, azotanów, azotu amonowego i zooplanktonu na liczebność, biomasę i strukturę zbiorowisk fitoplanktonu badanych jezior. In 2006-2007, an extensive restoration programme was conducted on two lakes of the Wielkopolska region (polymictic Rusałka lake and dimictic Lake Uzarzewskie). Small amounts of iron-based coagulant were poured into the water of the lakes with the aim to reduce phytoplankton development as the result of limited internal loading of phosphorus (P). The aim of this work was to characterize changes occurring in the phytoplankton as the consequence of restoration in comparison with the preceding year, and to define changes in the dependence of the phytoplankton upon P and other environmental factors. The results show that the restoration was not sufficient to depress phytoplankton development in both lakes studied. The highest phytoplankton biomass and longest blue-greens domination period was noted in the 1st year of the restoration, which was characterized by a calm and warm June and hot July. However, in Rusałka lake the share of cyanobacteria in the total biomass decreased significantly in the 2nd year of the restoration in favor of eukariotic algae, mainly chlorophytes. As the RDA statistical analysis showed, the phytoplankton community structure was more dependent on the concentration of P during the restoration than before. I discuss also the role of iron, nitrates, ammonium-nitrogen and zooplankton for the phytoplankton biomass and community structure in the studied lakes.