Realia kulturowe w albańskich przekładach „Pana Tadeusza”

Abstract

Głównym przedmiotem rozprawy jest wyodrębnienie i ukazanie realiów kulturowych w dwóch albańskich przekładach Pana Tadeusza. Praca zwraca uwagę na nieobecność tego zagadnienia zarówno w dziedzinie albańskich badań nad przekładem, jak i w polskich publikacjach naukowych poświęconych albańskiej twórczości przekładowej polskich dzieł literackich. Stanowi to ogromny, a niewykorzystany dotąd materiał badawczy, będący interesującym polem do obserwacji i opisu tego zjawiska. Przedmiotem badań jest polska epopeja narodowa Pan Tadeusz Adama Mickiewicza w następujących przekładach na język albański: Pan Tadeusi ose Sulmi i fundit në Lituani. Histori fisnikësh e vitëve 1811 dhe 1812 në vargje, në dymbedhjtë libra, autorstwa Lasgusha Poradeci i Emila Plumbi, tłum. ad literam Qevqepa Kambo (księgi: I, XI, XII) z 1960 roku wraz ze wznowieniem z 1980 roku: Zoti Tadeush ose Sulmi i fundit në Lituani. Histori i fisnikësh e viteve 1811 dhe 1812 në vargje, në dymbedhjtë libra oraz Pan Tadeush ose Fushata e fundit në Lituani. Histori fisnikësh v. 1811-1812. E vjershëruar në dymbëdhjetë libra, autorstwa Jorgo Gjikondi, z 1998 roku. Praca składa się z trzech rozdziałów (wstęp, Pan Tadeusz w przekładach na język albański, Językowy obraz kultury polskiej w albańskich przekładach Pana Tadeusza), zakończenia, aneksu i bibliografii. The dissertation “Cultural realities in Albanian translations of Pan Tadeusz” is devoted to key-words and difficulties related to the differences in the cultural reality in literature. For my research I have chosen one of the most important Polish literary works from the 19th century: Pan Tadeusz czyli ostatni zajazd na Litwie. Historia szlachecka z roku 1811 i 1812 we dwunastu księgach wierszem by Adam Mickiewicz. Two Albanian translations have been analyzed and compared to the Polish original: a translation by Lasgush Poradeci and Qevqep Kambo (as co-authors of Pan Tadeusi ose Sulmi i fundit në Lituani. Histori fisnikësh e vitëve 1811 dhe 1812 në vargje, në dymbedhjtë libra, published in 1960) and another translation by Jorgo Gjikondi (Pan Tadeush ose Fushata e fundit në Litauni. Histori fisnikësh v. 1811-1812. E vjershëruar në dymbëdhjetë libra, published in 1998). Lasgush Poradeci’s translation encompasses three books only (I, XI, and XII), whereas Jorgo Gjikondi translated the whole work by Adam Mickiewicz (that is twelve books and the epilogue). The dissertation consists of three chapters (Introduction, Pan Tadeusz in Albanian translations, Linguistic view of the Polish culture in Albanian translations of Pan Tadeusz), a conclusion, an annex, and a bibliography. The first chapter is of theoretical nature, the second and the third chapter present an analytic approach.