Doktoraty (WNS)
Permanent URI for this collection
Browse
Browsing Doktoraty (WNS) by Subject "Alcoholics Anonymous"
Now showing 1 - 1 of 1
Results Per Page
Sort Options
Item (Re)socjalizacyjne ścieżki rekonstrukcji ról społecznych. Na przykładzie zdrowiejących alkoholików poznańskich grup Anonimowych Alkoholików(2012-12-14) Trzebiatowski, Jakub; Wrzesień, Witold. PromotorGłównym celem analiz podjętych w dysertacji jest próba prezentacji z jednej strony, problematyki rekonstrukcji ról z drugiej natomiast przedstawienie oddziaływań (re)socjalizacyjnych mających miejsce w „laboratorium przemiany” – wspólnocie Anonimowych Alkoholików. Cel ten lokować można zarówno w perspektywie poznawczej – jako, że jak dotąd nie powstała praca traktująca o procesie rekonstruowania ról społecznych, jak i praktycznej – opracowanie ukazuje wiele aspektów związanych z zagadnieniami mechanizmów (re)socjalizacji w perspektywie teorii socjalizacji oraz teorii roli społecznej. Pierwszą część pracy – teoretyczną, postanowiono konstytuować z czterech rozdziałów. Fundamentem konstruowanej teorii empirycznej są teorie średniego zasięgu: teoria socjalizacji – teoria roli – socjologiczna problematyka choroby alkoholowej – (re)socjalizacja oraz rekonstrukcja ról w perspektywie oddziaływań Anonimowych Alkoholików. W poszczególnych rozdziałach, omówiono kolejno: teorię socjalizacji (rozdział I), teorię roli społecznej (rozdział II), problematykę choroby alkoholowej (rozdział III) oraz (re)socjalizacyjne ścieżki zdrowienia z alkoholizmu (rozdział IV). Prezentowany fundament teorii empirycznej, wykorzystuje zarówno koncepcje na gruncie paradygmatu normatywnego, jak i paradygmatu interpretatywnego. Termin (re)socjalizacji rozumiany jest zgodnie ze sformułowaniem P. Bergera i T. Luckmanna przyjmującymi, że procesy „(…) te przypominają socjalizację pierwotną, ponieważ muszą one zdecydowanie od nowa przesądzić, czemu przypisze się walor realności. (…) Równocześnie procesy te różnią się od socjalizacji pierwotnej, ponieważ nie zaczynają ex nihil, i w rezultacie muszą sobie poradzić z problemem oczyszczenia, dezintegracji dotychczasowej nomicznej struktury subiektywnej rzeczywistości”. (Por. P. Berger, T. Luckmann, Społeczne tworzenie rzeczywistości, Warszawa 1983, s. 241). W rozdziale V przedstawiono założenia metodologiczne. Podstawą przyjętej strategii postępowania stały się badania jakościowe, które zyskały charakter monograficzno – biograficzny noszący ślady społecznej retrospekcji. Wykorzystano procedurę badań terenowych oraz procedurę badań sondażowych pogłębionych, gdzie pośród metod wskazać należy metodę monograficzną, typologiczną oraz biograficzną. Zastosowano trzy podstawowe techniki gromadzenia danych: wywiad swobodny, narracyjny oraz technikę obserwacji uczestniczącej. Przyjęcie kryteriów metodologii ugruntowanej, budowanej stopniowo w duchu współczynnika humanistycznego umożliwiło jednoczesne zastosowanie narzędzi, które pozwoliły na uchwycenie „dynamicznych” oraz „statycznych” aspektów rzeczywistości społecznej. Zastosowano zatem zabieg precyzyjnego zbliżenia stanowiska metodologicznego do założeń teoretycznych. W rozdziale VI zaprezentowano wyniki przeprowadzonych badań empirycznych. Proces (re)socjalizacji analizowany był w kontekście: mechanizmu afiliacyjno-afektywnego (1), mechanizmu komunikacyjno – poznawczego (2), mechanizmu katharsis – budowania nowej tożsamości (3) oraz mechanizmu podtrzymywania nawrócenia (4). Rekonstruowanie aktywności w rolach badane było natomiast w kontekście następujących poziomów rzeczywistości społecznej: subświata rodziny pochodzenia, subświata rodziny prokreacji, subświata towarzyskiego oraz subświata zawodowego. W perspektywie wspominanych wymiarów świata społecznego uwaga została zwrócona na następujące role: córki/syna, siostry/brata (subświat rodziny pochodzenia); matki/ojca, żony/męża (subświat rodziny prokreacji); przyjaciela oraz kolegi/znajomego (subświat towarzyski); pracownika i współpracownika (subświat zawodowy). Wyniki przeprowadzonych badań empirycznych dowiodły efektywności mechanizmów (re)socjalizacji wykorzystywanych przez AA. Zaznaczyć jednakże należy, że mechanizmy (re)socjalizacji wpływały na badanych w różnym zakresie. Respondentów, na których mechanizmy (re)socjalizacji oddziaływały w stopniu niskim określeni zostali mianem pozorantów (innymi słowy, stwierdzono niski wpływ mechanizmów na przemianę „osobowościowej definicji roli”). Zdrowiejących, na których mechanizmy (re)socjalizacji oddziaływały w stopniu średnim przyporządkowani zostali, bądź typowi konceptualisty (transformacja koncepcji roli w ramach „osobowościowej definicji roli”), bądź typowi gracza (modyfikacja odegrania roli w ramach „osobowościowej definicji roli”). Ostatecznie, zdrowiejących na których mechanizmy (re)socjalizacji oddziaływały w stopniu wysokim zakwalifikowano do typu rekonstruktora (jednoczesna rewizja koncepcji oraz odegrania roli w ramach „osobowościowej definicji roli”). W rozprawie doktorskiej starano się dowieść, że podczas przebywania w „czynnych fazach” alkoholizmu „świat życia codziennego” wymykał się kontroli respondentów. W wyniku choroby alkoholowej następowała identyfikacja, wdrukowanie, wrastanie oraz autonomizowanie roli chorego – alkoholika. Istota schorzenia powodowała, że badani role społeczne pełnili w sposób dysfunkcyjny na gruncie subświatów: rodziny pochodzenia i prokreacji, zawodowego oraz towarzyskiego. Jako, że podzielane przez respondentów znaczenia, wzory zachowań oraz wartości nie były społecznie akceptowane, konieczne było zastosowanie wobec nich mechanizmów (re)socjalizacji. Umożliwiając zdrowiejącym ponowne wtopienie się w dominujące uniwersum „świata życia codziennego” społeczność terapeutyczna AA dokonywała zabiegu alternacji, czyli „zamiany światów”. Anonimowi Alkoholicy niejako wydobywali badanych z rzeczywistości „czynnego alkoholizmu”. Respondenci wchłaniani do „nowych” grup odniesienia, porzucali dotąd odgrywaną rolę chorego (alkoholika) – jeśli zjawisko rozpatrywać przez pryzmat teorii roli, zaś społeczność terapeutyczna powtórnie ich socjalizowała do uczestniczenia w życiu społecznym – jeżeli postrzegać fenomen w kategoriach teorii socjalizacji. Za sprawą mechanizmów (re)socjalizacji następowała alternacja – „zamiana światów”. Struktura stosunków społecznych panujących w AA sprzyjała (re)socjalizowaniu oraz rekonstruowaniu ról, natomiast sukces rekonstrukcji gwarantowało przejęcie subświata AA, jako „rzeczywistości podstawowej”. Społeczność terapeutyczna AA postrzegana w kategoriach „brakującego” ogniwa socjalizacji, stopniowo stając się „rzeczywistością podstawową” – „światem życia codziennego” – powodowała zatem, że zdrowiejący dokonywali przeobrażenia koncepcji oraz odegrania roli w ramach „osobowościowej definicji roli” na gruncie subświata rodziny pochodzenia, subświata rodziny prokreacji, subświata towarzyskiego oraz subświata zawodowego.