Artykuły naukowe (WNPiDZ)

Permanent URI for this collectionhttps://repozytorium.amu.edu.pl/handle/10593/194

Browse

Recent Submissions

Now showing 1 - 20 of 236
  • Item
    Dariusz Makiłła (red.), Konstytucyjna historia Polski XIX–XX w., Warszawa 2024
    (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2025-12-19) Plewa, Emil
    Przedmiotem recenzji jest zbiorowe, interdyscyplinarne opracowanie monograficzne pod redakcją prof. dr hab. Dariusza Makiłły, zatytułowane Konstytucyjna historia Polski XIX–XX w., wydane przez Polskie Wydawnictwo Naukowe (PWN) w Warszawie w 2024 r. Publikacja należy do serii podręczników z zakresu historii państwa, prawa i administracji, cieszących się dużym uznaniem środowiska akademickiego. Redaktorem naukowym serii podręczników jest prof. dr hab. Marian Kallas. Recenzowana książka składa się z tekstów napisanych przez siedmiu autorów. Monografia składa się z dwóch części ułożonych chronologicznie: Część pierwsza. Konstytucjonalizm w okresie po rozbiorach (1795–1918), która składa się z pięciu rozdziałów, oraz Część druga. Konstytucjonalizm w Polsce (1918–1997), która składa się z czterech rozdziałów. The subject of the review article is a collective interdisciplinary monographic study, edited by prof. Ph.D. Dariusz Makiłła, entitled Konstytucyjna historia Polski XIX–XX w. [Constitutional history of Poland in the 19 th and 20 th centuries] published by Polskie Wydawnictwo Naukowe (PWN) in Warsaw in 2024. The publication belongs to a series of textbooks on the history of the state, law, and administration, extremely appreciated by the academic community. The scientific editor of the textbook series is prof. Ph.D. Marian Kallas. The reviewed book comprises of texts written by a total of seven authors. The monograph consists of two chronologically arranged parts: Part One. Constitutionalism in the period after the partitions (1795–1918), which consists of five chapters, and Part Two. Constitutionalism in Poland (1918–1997), which consists of four chapters.
  • Item
    Rada Stanu Królestwa Belgii – geneza i zarys instytucji
    (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2025-12-19) Plewa, Emil
    Rada Stanu Królestwa Belgii jest organem łączącym kompetencje sądu administracyjnego nadzorującego działalność administracji publicznej oraz instytucji doradczej skupiającej się na zapewnieniu prawidłowości ustawodawstwa i zgodności ustaw z konstytucją. Chociaż rada stała się stałym elementem systemu politycznego i prawnego państwa belgijskiego, droga do jej utworzenia była bardzo długa. W artykule przedstawiono historyczne aspekty funkcjonowania rad stanu w Niderlandach oraz przyczyny i proces utworzenia współczesnej Rady Stanu w Belgii, a także omówiono jej obecną strukturę i organizację. Analiza opiera się na tekstach prawnych (w języku niderlandzkim i francuskim), literaturze przedmiotu oraz komunikatach publikowanych przez Radę Stanu. W badaniu zastosowano analizę systemową, a także metodę historyczno-prawną, dogmatyczno-prawną i porównawczą. Badania pokazują złożoność procesu (re)konstytucji organu oraz obecne problemy w funkcjonowaniu rady związane z warunkami społeczno-politycznymi oraz z czynnikami ekonomicznymi, co skłania do szerszej refleksji związanej z problemem inflacji prawa w nowoczesnych państwach. The Council of State of the Kingdom of Belgium is a body combining the competences of an administrative court overseeing the activities of the public administration, as well as being an advisory institution focused on ensuring sound legislation and the constitutionality of legislation. Although the council has become a permanent part of the political and legal system of the Belgian state, the road to its establishment was very long. The aim of this article is to present the historical roots of the institution of the Council of State on Belgian soil and the process of establishing the institution in independent Belgium. The paper presents the historical aspects of the functioning of the Councils of State in the Netherlands and the reasons and process of the constitution of the modern Council of State in Belgium, as well as discussing its current structure and organisation. The analysis is based on legal texts (in Dutch and French), literature on the subject, and communications posted by the Council of State. The study uses a systemic analysis as well as a historical-legal, dogmatic-legal, and comparative method. The research shows the complexity of the process of (re)constituting the body and the current problems in the functioning of the council related to socio-political conditions on the one hand and to economic factors on the other, which prompts a broader reflection related to the problem of the inflation of law in modern states.
  • Item
    When Local Governments (Hardly Ever) Meet Academia: Polish Paradiplomacy through a Practitioner’s Lens
    (Asociación Civil Paradiplomacia.org, 2025-08-21) Ksenicz, Igor;
    Tekst ukazuje sensowność dialogu i współpracy między samorządami a środowiskiem akademickim i eksperckim w zakresie paradyplomacji. The text highlights the importance of dialogue and cooperation between local governments and the academic and expert communities in the field of paradiplomacy.
  • Item
    N. Lubik-Reczek, Partycypacja i edukacja obywatelska młodego pokolenia. Rozważania na tle doświadczeń polskich debat oksfordzkich, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa, Poznań 2024.
    (Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2025-06-09) Plewa, Emil
    Publikacja będąca przedmiotem recenzji stanowi podsumowanie badań przeprowadzonych przez dr hab. Nataszę Lubik-Reczek z Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że wybrany temat badań, choć aktualny, nie był wcześniej przedmiotem pogłębionych analiz, a niniejsza pozycja jest pierwszą publikacją, która omawia wskazane zagadnienie. Dotychczasowa nieliczna polska literatura przedmiotu skupiała się głównie na wybranych aspektach teoretycznych. Tymczasem w recenzowanej książce, zjawisko zostało omówione nie tylko od strony refleksji teoretycznej zjawiska, lecz jako pierwsza zawiera wyniki przeprowadzonych badań empirycznych, w ramach których zbadano wpływ dyskusji w formacie debaty oksfordzkiej na kształtowanie partycypacji i na edukację obywatelską młodego pokolenia. O wzroście tytułowej partycypacji ludzi młodych w sferze publicznej świadczy uczestnictwo w protestach i demonstracjach, angażowanie się w działalność różnego rodzaju stowarzyszeń, rad młodzieżowych czy młodzieżówek partyjnych, a przede wszystkim zainteresowanie udziałem w takim formacie dyskusji jak debata oksfordzka. Stanowi to efekt wielu przemian społecznych, w tym także ewolucji samej demokracji i jej postrzegania przez młodych. Pomimo, że w ostatnich latach obserwowany jest wyraźny wzrost aspiracji młodego pokolenia do udziału w życiu społecznym, publicznym i politycznym, to jednak brak było tak szeroko zakrojonych badań, w tym zakresie. Za Autorką należy zauważyć, że w ramach dotychczasowych analiz brakuje ciągłości, co utrudnia formułowanie wniosków dla większej perspektywy czasowej. Tym samym publikacja dr hab. Nataszy Lubik-Reczek bez wątpienia uzupełniła istotną lukę badawczą.
  • Item
    Znaczenie i wpływ rosyjsko-ukraińskiego konfliktu zbrojnego na państwo oraz społeczeństwo. Kwestie społeczne, polityczne i historyczne
    (Wydawnictwo Naukowe UP, 2024) Kwiatkiewicz, Piotr
    The article The Impact and Significance of the Russian-Ukrainian Armed Conflict on Key Social, Political, and Historical Issues for the Ukrainian State and Society addresses important problems related to the dramatic situation of the Ukrainian nation, which has been forced to fight for its survival. The deteriorating social conditions of many Ukrainian families have compelled a redefinition of both the methods and the scale of assistance provided by the international community. This assistance is delivered both through institutional channels and by numerous non-governmental organizations. The latter played a particularly significant role in the initial phase of the armed conflict, assuming much of the state’s responsibility in meeting the basic social needs of refugees. In doing so, they proved that the notion of civil society is not merely an empty slogan. However, the challenge remains to develop sustainable aid mechanisms for the future – that is, after the conflict ends. The scale of the challenge currently facing the international community is enormous, especially when considering the population size of Ukraine and the vast area the country occupies. Europe, treated as a political organism, will not be able to meet this challenge entirely on its own. The task of comprehensive support for Ukraine will necessarily involve a much broader group of countries, particularly the United States, Canada, Australia, and Japan. Another pressing issue is the degree of commitment to post-war aid efforts in Ukraine – when the interests of individual countries and nations begin to diverge, and when the clarity of action shaped by the ongoing conflict gives way to more complex and fragmented realities.
  • Item
    Energetyka i jej przyszłość w państwach Kaukazu Południowego a stosunki międzynarodowe w regionie
    (Wydawnictwo Naukowe FNCE, 2021-01-01) Kwiatkiewicz, Piotr
    Podstawowym determinantem rozwoju lokalnych rynków na obszarze Kaukazu Południowego jest zaplecze surowcowe. Jego specyfikacja oraz zasobność definiuje energetykę danego państwa i związany z nią obszar paliwowo-energetyczny w całej jego gospodarczej przestrzeni. Przykładem jest tu Azerbejdżan, który dysponując potężnymi złożami naturalnymi węglowodorów ściśle powiązał z nimi swą ekonomiczną przyszłość. Brak własnych zasobów naturalnych jest okolicznością, której rezultatem na Kaukazie Południowym jest formowanie całego ładu energetycznego na danym terytorium przez dostęp do nośników, a precyzyjniej do ich zakupu i dostarczenie do odbiorcy. Decyduje on, które z nich zostaną wykorzystane do wytwarzania energii elektrycznej i jakie paliwa płynne będą używane w transporcie. Kształtuje też obrót nimi, ich wielkość oraz poziom cen – i to tak na etapie midstreamu, jak i downstremu. Odzwierciedleniem tego stanu rzeczy jest casus Armenii i Gruzji. Pierwsza, obywając się bez ciekłych węglowodorów z Azerbejdżanu, zredukowała swe zapotrzebowanie na produkty naftowe do zupełnego minimum, natomiast druga rezygnując z zakupów w Rosji położyła nacisk na rozbudowę segmentów rynku stosownie do potencjału eksportowego Azerbejdżanu. dmieniane powyżej uwarunkowanie w postaci logistycznej możliwości zapewnienia stałych dostaw jest w swej istocie konsekwencją właściwych dla tego regionu faktorów geopolitycznych i prowadzonej tam polityki zagranicznej. Stąd też za kolejne czynniki wpływu nadające kształt rynkowi paliwowo-energetycznemu przyjąć należy relacje bilateralne oraz multilateralne w tej części świata. Ich oddziaływanie jest wielopłaszczyznowe i rozciąga się na wszystkie sfery życia społecznego zamieszkującej go ludności. Kreuje system polityczny oraz prawny w każdym z państw regionu, co tożsame jest określeniem warunków, na jakich funkcjonują lokalne ich gospodarki. Wpływ ten jest przemożny i powszechnie obecny, wolny od jakichkolwiek wyjątków.
  • Item
    Polska bibliografia prawnowyznaniowa za rok 2024
    (Rethink Energy Institute, 2025-03-31) Plewa, Emil
    Niniejszy artykuł przedstawia przegląd literatury z zakresu prawa wyznaniowego oraz studiów nad relacjami państwo-kościół/państwo-religia za rok 2024, opublikowanej w polskich monografiach i czasopismach oraz teksty polskich autorów opublikowanych w zagranicznych monografiach i czasopismach. This article presents a review of the literature in the field of on ecclesiastical/denominational/religious/confessional law and state-church/state-religion studies for the year 2024, published in polish monographs and journals, as well as texts by Polish authors published in foreign monographs and journals.
  • Item
    Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny na tle rozporządzenia Rzym II
    (Rethink Energy Institute, 2024-03-31) Bujakiewicz, Patrycja
    Niniejsza praca porusza problem odpowiedzialności za szkodzę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny na tle Rozporządzenia PE i Rady (WE) nr 864/2007 o prawie właściwym dla zobowiązań pozaumownych (Rzym II). Z uwagi na umasowienie, upowszechnienie obrotu gospodarczego, który za swój przedmiot ma niejednokrotnie produkty uwzględniono problematykę odpowiedzialności za szkodzę wyrządzoną przez niebezpieczny produkt w kontekście prawa prywatnego międzynarodowego. W toku pracy poczyniono rozważania dotyczące zakresu definicji produktu oraz odpowiedzialności za produkt, cel wprowadzenia regulacji na płaszczyźnie kolizyjnej, odnoszące się do rodzajów oraz hierarchii łączników, kwestie wyboru prawa przez strony, kryterium wprowadzenia produktu do obrotu, nadto uwzględniono klauzulę porządku publicznego oraz rys historyczny. Praca opiera się na wykorzystaniu metod dogmatycznej, w tym historycznej oraz teoretycznoprawnej.
  • Item
    Smart Quarantine vs Strict Lockdown: Restrictions on Political Rights in Anti-Pandemic Strategies in the Czech Republic
    (Routledge, 2024-08-30) Skrzypek, Maciej Filip
    This chapter aims to trace the evolution of the state authorities’ attitude to restrict fundamental political rights in the Czech Republic during the coronavirus pandemic from 11 March 2020 to the end of March 2021. At that time, the Czech authorities changed the anti-pandemic strategy, which impacted certain rights and freedoms. During “a second wave”, the ruling elites decided to replace smart quarantine with a strict lockdown through an extra-constitutional state of emergency since February 2021. These changes aimed to extend the government's scope of power and allowed ignoring parliamentary opposition. The shift in strategy led to an intensification of the implementation of quasi-militant democracy instruments, which decreased the political nation's independence. Therefore, the author will address the motivations and results of anti-pandemic policy changes that impact the discussed sovereignty. That reflection is crucial for debate on implementing anti-democratic measures as part of the policy to deal with the subsequent widespread epidemics and other crises. In this chapter, the author refers to interdisciplinary studies on the effectiveness of pandemic strategies in the country, which, together with analysing the restriction of political rights, will provide answers to the legitimacy of changing the proposed action in the second half of 2020. The periodisation of the first year of the coronavirus crisis is presented in the diagram below.
  • Item
    Enforcement of Equality before the Law in Poland during the Coronavirus Pandemic
    (Routledge, 2024-08-30) Rak, Joanna; Bäcker, Roman
    On 12 March 2020, the government declared the state of the epidemic in Poland. A day later, Prime Minister Mateusz Morawiecki informed about the ban on public gatherings of more than 50 people. On 24 March 2020, the government introduced severe constraints on freedom of movement. Citizens could leave their houses only in duly justified circumstances, such as going to work or buying food. The police began controlling pedestrians and drivers to verify whether their movement was justified. All economic and social restrictions resulted in an almost complete lockdown. However, the public administration has gradually lifted the restrictions since mid-April. The will for social survival and the ruling party's determination to secure the re-election of Andrzej Duda in the presidential elections appeared to be stronger than a fear of infection and readiness to respect civil rights. The presidential elections (the first round on 28 June and the second round on 12 July 2020), held in an atmosphere of no epidemiological threats, ended Poland's first pandemic wave.
  • Item
    Identifying Partisan Efforts to Generate Authoritarian Legitimacy
    (Routledge, 2024-04-16) Rak, Joanna
    Informed by the puzzle of differentiating between democratic and authoritarian legitimacy-generating actions, the chapter aims to propose and test a theoretical tool for measuring partisan efforts to generate a regime’s legitimacy. The study contributes theoretically to our understanding of generating a regime’s legitimacy by modifying and combining the theories of mind engineering and ideology-based education. The modification departs from normative significance-based evaluation of mind engineering consequences. This feature of mind engineering is replaced with a type of political system to capture what ideology it instills. Also, the chapter proposes sensitive criteria for differentiating between democratic and authoritarian frames. A methodological contribution lies in offering and testing a theory-based tool useful to unpack cognition- and behavior-oriented claims to democratic and authoritarian legitimacy. The new empirical approach uncovers the mechanisms of mind engineering aimed at influencing cognitive and behavioral aspects of the public’s involvement in supporting political systems.
  • Item
    The Banning of Political Parties in Post-Yugoslav States. Croatian and Serbian Experience in Using Militant Democracy
    (Taylor & Francis, 2024) Skrzypek, Maciej
    The aim of this paper is to explore the effectiveness of a classical militant democracy instrument, as banning of extremist parties since the beginning of the political transition in 1990s in post-Yugoslav states. Comparative studies are based on Croatian and Serbian experiences, when since political transition new types of political regimes started developing as part of a boom for national parties that could guarantee consolidation of the state. The methods employed for the analysis are the qualitative analysis of sources. Corpus of sources includes national legislation, official documents, NGOs’ reports, and media content related to banning political entities. Conclusions from the study provide knowledge fill the gap in the state of art about circumstances for dissolving anti-democratic entities in the post-Yugoslav states. Moreover, they allow to verify relevant approaches and models of anti-democratic organizations, encompassing the specific types of political culture in Croatia and Serbia.
  • Item
    Social media i polityka. Organizacja – procesy – finanse
    (Wydawnictwo Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2020) Jakubowski, Jakub
  • Item
    Power to the people? Evaluating the European Commission’s engagement efforts in EU copyright policy
    (2021) Vetulani-Cęgiel, Agnieszka; Meyer, Trisha
    This paper asks to what extent the European Commission’s stakeholder participation model takes into account non-expert citizen contributions in policy processes pertaining to copyright. In theory, the increasing scale of citizen engagement in stakeholder consultations on copyright could help address the EU’s democratic deficit. The paper analyses the European Commission’s consultation processes in copyright policy across the Barroso 1&2 and Juncker Commissions (2004–2019). It documents the scale and the type of stakeholder involvement in public consultations. Through expert interviews and a survey, the paper gives critical insight into stakeholders’ perception of the Commission’s consultation practices and citizens’ role in policymaking. It concludes that the Commission is inclusive of different types of stakeholders, but casts doubt on the (perceived) motivation and appropriateness of its stakeholder participation model for non-expert citizens. The paper thus sheds light on the attempts and the struggle to engage with citizens in a digital age.
  • Item
    Polish interest groups facing democratic backsliding
    (2021) Pospieszna, Paulina; Vetulani-Cęgiel, Agnieszka
    Democratic backsliding in Central and Eastern European countries is on the rise. Independent judiciaries, other institutions of liberal democracy, as well as civil liberties and media freedom are being undermined, coupled with the human rights and dignity of certain groups being curtailed or even violated. In these difficult political and legal circumstances, non-state actors, such as interest groups, face many challenges. The goal of this research is to explore how interest groups in Poland perceive their position, what tactics they use in order to influence public policies and decision-makers, and whether they search for networking strategies in order to strengthen their position vis-à-vis the government. By placing our research in the Polish context, we fill the gap in the current literature on the situation of interest groups that face democratic backsliding. We base our analyses on new survey data collected from Polish interest groups in 2017–2018, conducted within the Comparative Interest Group Survey.
  • Item
    Cross-border cooperation across Polish borders: Thirty Years of cross-border Eldorado?
    (2021) Jańczak, Jarosław
    The article overviews cross-border cooperation across Polish borders in the last three decades. Deeply rooted in conflictive border legacies and border shifts in the first half of the twentieth century, they quickly became locations of symbolic reconciliation with neighbours and functional cooperation aiming at economic development. The non-linear character of these processes resulted from the changing political environment in the region.
  • Item
    The European Union – Japan Strategic Partnership in the Contested Global Order. External Relations of the EU in the Context of Economic, Normative and Security Framework
    (2021) Jańczak, Jarosław
    The aim of this article is to review the strategic partnership of the European Union-Japan in the context of the changing global order, exploring economic, normative and security dimensions. This leads to wider reflections allowing us to theorize international relations with regards to the concept of strategic partnerships. The research question concentrates on what the foundations of the strategic partnership between the European Union and Japan are, and how it answers the challenges in the three above indicated fields. The hypothesis is formulated from the perspective of strategic partnership theory. Methodologically, the work is based on the analysis of primary and secondary sources, as well as on qualitative methods implemented in the form of semi-structured interviews. The key findings reveal that the changing global order and international environment have pushed both partners to create a strategic partnership that has spilled over from economic relations to the normative, political and finally security fields.
  • Item
    Narracje alternatywne i marginalne w uchwałach rocznicowych Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2009-2019. Przykład uchwał upamiętniających 70. i 80. rocznicę wybuchu II wojny światowej
    (2021) Secler, Bartłomiej
    "Alternative and Marginal Narrations in the Anniversary Resolutions of the Sejm and Senate of the Republic of Poland in 2009-2019. Example of Resolutions Commemorating the 70th and 80th Anniversaries of the Outbreak of the Second World War". Historical anniversaries generate breakthroughs, mark systemic and political turns, and remind us of the events and characters from the past. The subject of the article are the anniversary resolutions of the Sejm and the Senate of the Republic of Poland, which I define as a tool for shaping the politics of memory and collective memory that are one of the forms of commemorating the past and serving the political authorities as means for its interpretation. I assume that the choice of anniversaries and historical figures that deserve to be commemorated is dictated by the ideological and political orientation of political parties and groups. In the above context, it is worth asking the question – referring to the title of the article – should the anniversary resolutions of the Sejm and the Senate of the Republic of Poland, their form, content, as well as way of proceeding and adopting them be considered as important and momentous narratives, or rather as alternative and marginal ones? The considerations will be illustrated with examples of resolutions adopted on the occasion of the 70th and 80th anniversaries of the outbreak of the Second World War.
  • Item
  • Item
    Samorząd zawodowy inżynierów budownictwa w ocenie jego członków
    (2012) Antkowiak, Paweł
    Samorząd zawodowy inżynierów budownictwa odgrywa istotną rolę w reprezentowaniu interesów określonych grup i administracji publicznej w Polsce. Pojawia się coraz więcej wątpliwości co do zasadności istnienia takich struktur i ich funkcjonowania w sferze publicznej, w ostatnim czasie samorząd zawodowy jest w Polsce ostro krytykowany przez społeczeństwo i jego członków. Z tego powodu Autor przeprowadził w porozumieniu z Polską Izbą Inżynierów Budownictwa szereg ankiet, których celem była odpowiedź na pytanie: „Jaka jest rzeczywista ocena funkcjonowania samorządu zawodowego inżynierów budownictwa przez jego członków? ”. Artykuł przedstawia wyniki badań