Osobliwości środkowoeuropejskiej przestrzeni literackiej: ironiczni moraliści i ludyczni myśliciele
Loading...
Date
2011
Authors
Advisor
Editor
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM
Title alternative
Abstract
Autorka, stawiając pytanie o zasadność pojęcia
Europy Środkowej, przypomina historię różnic poglądowych pomiędzy czeskimi a polskimi
uczonymi na temat (nie)istnienia wspólnoty na tym terytorium: ci pierwsi w XIX wieku głosili
ideę panslawizmu, w 30-tych latach XX wieku potrzebę syntezy kultur i literatur słowiańskich,
a po II wojnie światowej przeciwstawiali słowiańskość Zachodowi, co wywoływało krytykę tych
drugich. Stąd wynika odmienne rozumienie obszaru środkowoeuropejskiego – w Czechach
przeważnie lokowanego w granicach Austro-Węgier, zaś w Polsce pojmowanego znacznie szerzej.
Natomiast pewnego rodzaju spójny wyróżnik Europy Środkowej można znaleźć w literaturze,
przytaczany bywa szczególnie gatunek powieści (np. Kafki, Haška, Musila, Gombrowicza),
poprzedzony – jak przypomina autorka – polską gawędą i popularnym w Polsce szkicem fizjologicznym.
Zawarty w nich element humoru, przeszedł w stadium satyry, a następnie groteski,
tworząc dzięki temu niepowtarzalny odcień humoru środkowoeuropejskiego, często określanego
jako drugi wyróżnik omawianego terytorium. Zdaniem autorki, środkowoeuropejska specyfika
ściśle związana jest z kodem euroatlantyckim, a w tym właśnie kontekście zawsze powinna
być rozpatrywana.
By means of posing the question about the validity of the concept of Central Europe the author recalls the history of different outlooks of Czech and Polish researchers on the existence of a community on this territory or lack thereof. The former were in favour of panslavism in the 19th century, the need for a synthesis of Slavic cultures and literatures in the 30s of the 20th century, whereas after the II World War they set slavism against the West which evoked criticism from the latter. Thus arises a different understanding of the Central European territory. The Czech mainly situated it within the borders of Austria-Hungary, whereas in Poland it was understood as much broader. However, some sort of a common distinguisher of Central Europe can be found in literature where it is mainly present in the novel (e.g. Kafka, Hašek, Musil, Gombrowicz) preceded by – as the author reminds – the Polish story (gawęda) and physiological essay popular in Poland. The element of humour in it has trangressed to satire and then grotesque creating the unique type of Central European humour often called the second distinguisher of the territory in question. According to the author the peculiarity of the Central European region is strictly connected with the Euroatlantic code and should be always analysed within this context.
By means of posing the question about the validity of the concept of Central Europe the author recalls the history of different outlooks of Czech and Polish researchers on the existence of a community on this territory or lack thereof. The former were in favour of panslavism in the 19th century, the need for a synthesis of Slavic cultures and literatures in the 30s of the 20th century, whereas after the II World War they set slavism against the West which evoked criticism from the latter. Thus arises a different understanding of the Central European territory. The Czech mainly situated it within the borders of Austria-Hungary, whereas in Poland it was understood as much broader. However, some sort of a common distinguisher of Central Europe can be found in literature where it is mainly present in the novel (e.g. Kafka, Hašek, Musil, Gombrowicz) preceded by – as the author reminds – the Polish story (gawęda) and physiological essay popular in Poland. The element of humour in it has trangressed to satire and then grotesque creating the unique type of Central European humour often called the second distinguisher of the territory in question. According to the author the peculiarity of the Central European region is strictly connected with the Euroatlantic code and should be always analysed within this context.
Description
Sponsor
Keywords
Europa Środkowa i Wschodnia, wspólnota, literatury słowiańskie, literatura polska, gawęda, szkic fizjologiczny, geopoetyka, humor środkowoeuropejski, Central and Eastern Europe, commonwealth, Slavic literatures, Polish literature, geopoetics, tale, physiologic sketch, Central European humour
Citation
PORÓWNANIA. Czasopismo poświęcone zagadnieniom komparatystyki literackiej oraz studiom interdyscyplinarnym. nr 8, 2011, s. 17-32.