Pamięć umiejscowiona. Rekonstrukcja wyposażenia i topografii artystycznej kościoła św. Elżbiety we Wrocławiu w latach 1350-1525
Loading...
Date
2018
Authors
Advisor
Editor
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Title alternative
Abstract
Niniejsza praca porusza problem dekontekstualizacji zabytków średniowiecznej sztuki na przykładzie wyposażenia kościoła św. Elżbiety we Wrocławiu w latach 1350-1525 – fary miejskiej, dawnej świątyni patrycjuszy. Początkowa data graniczna wyznacza okres, w którym kościół zaczął być użytkowany, drugą cezurę stanowi zaś rok 1525, kiedy świątynia została przekazana protestantom. W wyznaczonym okresie fara była domem modlitwy i częstokroć miejscem spoczynku najbogatszych mieszczan, którzy fundowali ołtarze, sprzęty liturgiczne, epitafia i msze. Celem niniejszej pracy jest rekonstrukcja wyposażenia świątyni, która stanie się podstawą dla rozważań nad liturgiczną i artystyczną topografią kościoła. Większość z przywoływanych w pracy dzieł znajduje się dzisiaj w salach muzealnych (przede wszystkim w Muzeum Narodowym w Warszawie, Muzeum Narodowym we Wrocławiu i Germanisches Nationalmuseum w Norymberdze); niektóre zabytki pozostały in situ, wśród późniejszych dzieł. Z kościoła św. Elżbiety zachowało się osiem nastaw ołtarzowych i trzy pozostałości retabulów, ponad dwadzieścia grup rzeźbiarskich i pojedynczych figur, dziewiętnaście epitafiów, a także przetrwałe we fragmentach nieliczne płyty nagrobne, sakramentarium, chrzcielnica i stalle. Wobec tych zabytków podjęta jest próba ulokowania ich w kościelnym wnętrzu. Dla większości z nich zaproponowano oparte o źródła ich pierwotne lokalizacje. Wskazówką przy rozważaniach na temat tych obiektów są ich fundatorzy, których herby i podobizny pojawiają się w warstwie wizualnej zabytków, a ich imiona i nazwiska przywoływane są w inskrypcjach. Wszystkie te artystyczne przedmioty świadczą o tym, że ich zleceniodawcy chcieli być postrzegani przez pryzmat swych fundacji jako majętni i pobożni patrycjusze i pragnęli być dzięki tym zabytkom wspominani. Dla tej części rozważań nad pierwotną funkcją tych dzieł, kluczowe jest wprowadzenie w problematykę związaną z pojęciem memorii. Niniejsze rozważania przywołują dzieła sztuki późnośredniowiecznej o znaczeniu europejskim. Nigdy jednak nie zostały one potraktowane jako całość, grupa połączona pierwotnie wspólną przestrzenią, określającą ich funkcje. Takie ujęcie pozwala spojrzeć na kościelne wnętrze oczami człowieka żyjącego w późnośredniowiecznym Wrocławiu, patrycjusza-parafianina, który znał fundatorów tych dzieł, potrafił rozpoznać ich herby i przeczytać wezwanie do modlitwy zawarte w inskrypcjach. Jednocześnie taka optyka pozwala na spojrzenie nie tylko na kościół, ale i samego parafianina jako fundatora, umożliwia tym samym dotarcie do pierwotnego tła społecznego, w jakim te zabytki powstały. Rekonstrukcja tak samego wyposażenia kościoła, jak i kontekstów historycznych przywoływanych zabytków ukazuje budynek fary elżbietańskiej, jako miejsce, w którym umiejscowione zostały nie tylko fundacje, ale także pamięć.
Description
Wydział Historyczny