Życie codzienne w Kordobie w drugiej połowie X w. i XI w. w świetle arabskich źródeł narracyjnych

Abstract

Przedmiotem dysertacji jest życie codzienne w Kordobie w II połowie X wieku oraz w XI wieku w świetle arabskich źródeł narracyjnych. Opisuje ona życie Kordobańczyków jako zależne od dwóch czynników – przyrody i prawa muzułmańskiego. Podstawowymi źródłami wybranymi dla tej pracy są Kalendarz z Kordoby oraz fatwy (muzułmańskie orzeczenia prawne) z kompilacji Al-Wanšarīsiego. Praca obejmuje okres po utworzeniu kalifatu w Kordobie (929 r.), aż do jego upadku (1031 r.) i rozpadu państwa na ṭāifaty. Dobór źródeł daje możliwość wglądu szczególnie w życie codzienne klas niższych, które stanowi trzon narracji. Pierwszy rozdział przybliża dzieje polityczne Al-Andalus od podboju arabskiego w VIII w., aż do zajęcia go przez Almorawidów w II połowie XI wieku. Drugi jest analizą postrzegania czasu i przyrody przez Kordobańczyków, uzupełnioną o postrzeganie klęsk elementarnych. Centralna jego część jest oparta na Kalendarzu z Kordoby, którego fragmenty zostały przetłumaczone i skomentowane. Trzeci i czwarty rozdział opierają się na analizie fatw. Pierwszy z nich dotyczy życia rodzinnego, głównie spraw związanych z zawieraniem małżeństw oraz dziedziczeniem. Drugi zaś życia miejskiego, w tym kwestii zabudowy miejskiej, ḥubusów, umów handlowych oraz problemów sąsiedzkich i międzywyznaniowych. This thesis concerns everyday life in Cordoba in the 2nd half of 10th century and in the 11th century, based on Arabic narrative sources. It describes the life of Cordovans as dependent on two factors – natural environment and Muslim law. The basic sources chosen for this work are The Calendar of Cordoba and Muslim fatwas gathered in the work of Al-Wanšarīsī. This thesis covers the period from the foundation of the Caliphate in Cordoba (929) up to its fall (1031) and the division of state into ṭāifas. The selection of sources gives a possibility to analyze especially the everyday life of lower classes, which is the core of this work. The first chapter describes briefly the political history of Al-Andalus from the Arabic conquest in 8th century until its capture by the Almoravids in the 2nd half of 11th century. The second part is based on The Calendar of Cordoba, which has been partially translated and commented. The third and fourth chapter are based on fatwas. The first concerns family life, including marriages and inheritance. The latter describes city life, including building, ḥubuses, trade agreement, neighbor and interfaith relations.