Tekst poetycki jako materiał źródłowy do poznania modernistycznych sposobów konceptualizacji świata (na przykładzie analizy semantycznej leksemu dziewanna)

Loading...
Thumbnail Image

Date

2012

Advisor

Editor

Journal Title

Journal ISSN

Volume Title

Publisher

Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne” i Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk

Title alternative

Poetic text as a source material in understanding modernist means for the world’s conceptualisation, with an example of a semantic analysis of the lexeme dziewanna (mullein)

Abstract

Niniejszy artykuł omawia rolę tekstów poetyckich w odtworzeniu modernistycznych sposobów konceptualizacji świata. Tekst składa się z dwóch części. W pierwszej przedstawiono teoretyczne rozważania dotyczące udziału materiału poetyckiego w ujawnieniu znaczenia jednostek leksykalnych. Druga część zawiera analizę semantyczną leksemu dziewanna, której model pojęciowy został zrekonstruowany na podstawie modernistycznych tekstów poetyckich. Analiza tekstów artystycznych pozwoliła wykazać konceptualnie podstawowe, a niepoświadczone w faktach systemowych cechy dziewanny: ‘ma złocistożółte kwiaty’, ‘ma długą, prostą łodygę’, ‘jest wysoka’, ‘kwitnie latem’. Teksty poetyckie potwierdziły także relewancję komponentu ‘rośnie na nieurodzajnej glebie’, który został utrwalony w przysłowiu Gdzie rośnie dziewanna, tam bez posagu panna. Dotychczasowe rozważania wskazują również, że najważniejsze miejsce w ramie pojęciowej słowa zajmują składniki domeny CECHY FIZYCZNE, a zwłaszcza charakterystyka kolorystyczna. Tworzą one stabilną część semantycznego rdzenia nazwy oraz motywują liczne konotacje, np.: ‘piękno’, ‘doskonałość’, ‘jasność’, ‘czystość’, ‘radość’, ‘witalność’, ‘biologizm’, ‘radość życia’, ‘młodość’ i ‘zdrowie’, ‘płodność natury’, ‘urodzaj’, ‘dostatek’, ‘bogactwo’, ‘erotyzm’, ‘seksualizm’. Skonwencjonalizowany charakter składników subramy MIEJSCE ROŚNIĘCIA – ‘rośnie na piaskach, na ugorach’, ‘rośnie w miejscach odludnych’ wpływa na w miarę rozbudowaną strukturę tego fragmentu modelu pojęciowego dziewanny. Cechy środowiskowe nazwy uzasadniają konotacje ‘ubóstwo’, ‘samotność’, ‘opuszczenie’. Z charakterystyką lokatywną związany jest również obraz kwiatu, w którym na plan pierwszy wysuwają się konotacje ‘samotność heroiczna’, ‘trwanie pomimo przeciwności’.

Description

Sponsor

Keywords

tekst poetycki, dziewanna, Młoda Polska, znaczenie jednostki leksykalnej

Citation

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza, t. 19, z. 2, 2012, s. 65-85.

Seria

ISBN

978-83-61573-46-3
978-83-7654-147-1

ISSN

1233-8672

DOI

Title Alternative

Rights Creative Commons

Creative Commons License

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Biblioteka Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego