Poetyka palimpsestu – aktualizacja tradycji średniowiecznych w serbskiej poezji XX wieku (na podstawie twórczości Momčila Nastasijevicia, Vaska Popy i Miodraga Pavlovicia)

Abstract

Dwudziestowieczna poezja serbska podejmuje refleksję nad językiem symbolicznym literatury staroserbskiej, której wartości estetycznych dotychczas na rodzimym polu nie dostrzegano lub niedostatecznie doceniano. Ze względu na dialogiczny charakter przedmiotu badań autorka dysertacji posłużyła się metodami lektury palimpsestowej. Poezja dwudziestego wieku odwołując się do tradycji średniowiecznej, odnosi się właściwie do kilku tradycji, których nośnikami są ówczesne teksty: Starego i Nowego Testamentu, pism Ojców Kościoła i „ksiąg innych” zwanych heretyckimi. Głównie na ich podstawie wyprowadzono sześć tradycji: tradycję biblijną, patrystyczna, hezychastyczną ikonograficzną, ludową i manichejską. To one właśnie zostały zaktualizowane, receptywnie wyselekcjonowane w procesie ich odbioru przez wskazanych dwudziestowiecznych artystów. Opracowanie elementów konstrukcji poetyckiej pozwoliło wskazać na pewne trwałe wartości kultury serbskiej i umożliwiło realizację celu głównego, którym była próba uchwycenia modelu recepcji kultury średniowiecznej w odbiorze najwybitniejszych poetów dwudziestego wieku: Momčila Nastasijevića (1894-1938), Vaska Popy (1922-1991) i Miodraga Pavlovicia (1928).

In the twentieth century in Serbia can be noted an interesting phenomenon, when poetry was taking consideration on the symbolic language of old Serbian literature, which aesthetic values so far in the domestic field weren’t perceived or appreciated. Due to the dialogic nature of the subject of research dissertation author used the methods of reading palimpsests. The poetry of XX-century poetry referring to medieval tradition in fact refers to couple of traditions which can be derived from its main texts: Bible, apofthegmata of Fathers of the Church and “other” so called heretical. Mainly using its base can be noticed six medieval traditions: biblical, patristic, hesychastic, iconographical, folk and Manichean. These ones have been updated and selected in the process of the reception in twentieth century poetry. Poetic structure elaboration has allowed to point some constant elements of Serbian culture and help to led the realization of the main objective, which was the reconstruction of the medieval culture reception model in the poetry of the most representative (hold on Harold Bloom’s theory of influence) in XX century authors which are Momčilo Nastasijević (1894-1938), Vasko Popa (1922-1991) i Miodrag Pavlović (1928).