Zagłada i praxis. Pragmatystyczna lektura dyskursu holokaustowego

Abstract

Niniejsza praca koncentruje uwagę wokół trzech tytułów podejmujących problematykę Zagłady. Stanowi ona próbę ich interpretacji w nowych nierozpatrywanych wcześniej kontekstach, a temu zadaniu towarzyszy jednoczesna lektura współczesnych praktyk interpretacyjnych w obrębie literackich i historiograficznych badań nad Holokaustem. Jak pokazuję na wybranych tytułach, jest to dyskurs determinujący i wykluczający określone interpretacje częściej niż mogłoby się wydawać. Analizowane w pracy powieści: „Fabryka muchołapek” Andrzeja Barta, „Czarny potok” Leopolda Buczkowskiego oraz studium historiograficzne Jana Tomasza Grossa „Sąsiedzi. Historia zagłady żydowskiego miasteczka” dostarczają wielu przykładów praktyk pomijających nowe konteksty i sposoby opowiadania o Zagładzie proponowane w wymienionych tytułach. Z tego względu podejmowane w pracy rozważania ogniskują się wokół relacji pomiędzy literaturą a komentującym ją dyskursem krytycznym, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki etycznej pojawiającej się w wymienionych tytułach. This dissertation concerns to three known titles from the library of the Holocaust. It is an attempt to interpret them in a new context in which they have never been read before. This task allows also to analyze contemporary practices of the Holocaust discourse in Polish historiography and literary studies about the Holocaust. As I show in selected titles, it is also a discourse that determines and excludes possible interpretations more often than admits it. The interpretation of the novels by Andrzej Bart (‘The Flytrap Factory’), Leopold Buczkowski (‘Black Torrent’) or the history book of Jan Tomasz Gross (‘Neighbors. The Extermination of the Jewish Commune in Jedwabne’) provides many examples of such practices, even though these books try to tell something new about our ideas about the Holocaust. Because of that interpretations I presented in this dissertation are focused on relation between literature and critical studies, especially on the ethical aspects of these books.