Dozory kościelne i reprezentacje parafialne w archidiecezji poznańskiej w latach 1875-1935
Loading...
Date
2023
Authors
Advisor
Editor
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Title alternative
Church supervisions and parisch representations in the archdiocese of Poznań in the years 1875-1935
Abstract
W dotychczasowej historiografii podejmującej tematykę dziejów Kościoła całkowitą niemal „białą plamę” stanowią badania dotyczące udziału świeckich w życiu wspólnoty kościelnej. Centralnym zagadnieniem są nadal dzieje instytucji oraz badania dotyczące duchowieństwa. W odniesieniu do historii archidiecezji gnieźnieńskiej i poznańskiej niemal nieznany jest fakt istnienia od 1875 roku narzuconych przez władze pruskie struktur Dozorów kościelnych (niem. Kirchenvorstände) i Reprezentacji parafialnych (niem. Gemeindevertretungen), zajmujących się zarządem majątku kościelnego. Co ciekawe, swoje zadania spełniały w ramach ustawy - z pewnymi zmianami, także po wojnie aż do roku 1935. W skład Dozorów wchodził rządca parafii czyli proboszcz oraz – co istotne - wierni świeccy, wybierani w tajnych wyborach przez pełnoletnich mężczyzn należących do parafii i spełniających określone warunki wyborcze. Wybierano natomiast niezależnych finansowo mężczyzn, którzy ukończyli 30 rok życia w liczbie proporcjonalnej do wielkości parafii. Reprezentacja stanowiąca „ciało nadrzędne” całkowicie składała się z osób świeckich, wybieranych na tych samych zasadach jak w przypadku pierwszej z wymienionych korporacji, jednak w stosunku liczbowym 3 do 1. Wprowadzenie takiego sytemu zarządu majątkiem kościelnym było zmianą bez mała rewolucyjną. Dozory kościelne i Reprezentacje parafialne narzucone Kościołowi przez władze pruskie, budzą szereg istotnych pytań badawczych. Przede wszystkim chodzi tu o sposób ich powołania i wdrożenie wspólnot parafialnych do funkcjonowania w nowym systemie. Po drugie niezwykle ciekawe pytanie dotyczy członków korporacji, czyli środowisk społecznych, z których się rekrutowali, aktywności na innych płaszczyznach rozbudowanego przecież w Poznańskiem życia organizacyjnego. Wreszcie ostatnia kwestia dotyczy funkcjonowania dozorów i reprezentacji jako organów zarządu majątku kościelnego, ich relacji z rządcami parafii i organami zarządu archidiecezji, a także z władzami państwowymi. Wydaje się, że podjęte badania mają istotne znaczenie nie tylko dla rozpoznania nieznanego aspektu życia kościelnego w Poznańskiem drugiej połowy XIX i pierwszych dziesięcioleci XX wieku. Mają także znaczenie dla badań nad elitami lokalnymi społeczeństwa poznańskiego oraz kształtowaniem się kultury organizacyjnej i obywatelskiej w tej dzielnicy. Ciekawym zjawiskiem jest też funkcjonowanie pruskiej ustawy, w zmodyfikowanej formie, po odrodzeniu się państwa polskiego. Dozory Kościelne i Reprezentacje parafialne są ważną częścią historii kościoła, oraz poszczególnych parafii archidiecezji poznańskiej w XIX i na początku XX wieku. Zrozumienie ich działalności na polu odpowiedzialności za zarząd majątkiem kościelnym, pomaga uświadomić sobie jak szeroki był zakres zaangażowania świeckich w kościele. Zdaję sobie sprawę, że podjęty temat został jedynie zarysowany i domaga się dalszych badań, autor ma nadzieję kontynuować w przyszłości podjęte problemy i zagadnienia.
In historiography undertaking the subject of the history of Church so far, research concerning participation of laymen in the ecclesiastic community life constitutes a blank page. The history of chuch institutions and research on the clergy are still the main ocal point. As for the history of Poznań archdiocese, the fact of functioning since 1875 the structures of Church Supervision (German: Kirchenvorstande) and Parish Representatives (German: Gemeindevertretungen) preoccupied with chuch property management still remains virtually unknown. Interestingly, those two institutions still fulfilled their purpose within the law- with certain changes, after the war, until 1935. The Supervision consisted of the parish bailiff, i.e. the parish priest and, which is crucial, faithful laymen elected in secret elections by men of full legal age belonging to the parish and fulfilling certain election requirements. The members were elected from among financially independent men over 30 proportionally to the size of the parish. Representation making the „superior body” consisted entirely of lay people, however in a proportion of 3 to 1. Church Supervision and parish Representations imposed on the Church by Prussian authorities arouse a number of significant research questions. Firstly, what is of interest is the way parish communities were appointed and implemented to function within the new system. Secondly, another curious question concerns the members of Corporation, that is the background from which they were recruited as well as their activity on different levels of organisational life developer in the region of Poznań. Last, but not least issue deals with functioning of the supervision and representation as chuch property management bodies, their relations with parish priests and archdiocese management organs, as well as with the state authorities. The undertaken research seems to be of great importance not only for recognising an unknown aspect of ecclesiastic life in the region of Poznań at the end of the19th century and during the first decades of the 20th century. It’s also of great significance for reaserch of local elites among the society of Poznań region and of the development of organisational and civic organisation of this district.Functioning of the Prussian act, however in a modified form, after the revival of Poland remains another curiosity.
In historiography undertaking the subject of the history of Church so far, research concerning participation of laymen in the ecclesiastic community life constitutes a blank page. The history of chuch institutions and research on the clergy are still the main ocal point. As for the history of Poznań archdiocese, the fact of functioning since 1875 the structures of Church Supervision (German: Kirchenvorstande) and Parish Representatives (German: Gemeindevertretungen) preoccupied with chuch property management still remains virtually unknown. Interestingly, those two institutions still fulfilled their purpose within the law- with certain changes, after the war, until 1935. The Supervision consisted of the parish bailiff, i.e. the parish priest and, which is crucial, faithful laymen elected in secret elections by men of full legal age belonging to the parish and fulfilling certain election requirements. The members were elected from among financially independent men over 30 proportionally to the size of the parish. Representation making the „superior body” consisted entirely of lay people, however in a proportion of 3 to 1. Church Supervision and parish Representations imposed on the Church by Prussian authorities arouse a number of significant research questions. Firstly, what is of interest is the way parish communities were appointed and implemented to function within the new system. Secondly, another curious question concerns the members of Corporation, that is the background from which they were recruited as well as their activity on different levels of organisational life developer in the region of Poznań. Last, but not least issue deals with functioning of the supervision and representation as chuch property management bodies, their relations with parish priests and archdiocese management organs, as well as with the state authorities. The undertaken research seems to be of great importance not only for recognising an unknown aspect of ecclesiastic life in the region of Poznań at the end of the19th century and during the first decades of the 20th century. It’s also of great significance for reaserch of local elites among the society of Poznań region and of the development of organisational and civic organisation of this district.Functioning of the Prussian act, however in a modified form, after the revival of Poland remains another curiosity.
Description
Wydział Historii
Sponsor
Keywords
dozory, supervisions, reprezentacje, reprezentations, rendanci, renters, majątek, property, Kościół, Church