Doktoraty (WHis)

Browse

Recent Submissions

Now showing 1 - 20 of 43
  • Item
    Między profesjonalizmem a służbą społeczną. Kształcenie nauczycieli historii w Polsce (1989-2019) Teoria – Praktyka – Zmiana
    (2024) Klimorowska, Małgorzata; Skórzyńska, Izabela. Promotorka; Chmura–Rutkowska, Iwona. Promotorka pomocnicza
    Praca ma charakter historyczny, a zarazem teoretyczno-empiryczny i dotyczy służby społecznej i profesjonalizmu nauczycieli historii w Polsce w kontekście ich kształcenia w latach 1989-2019. Część pierwszą pracy, historyczno-teoretyczną, stanowią rozdziały I-III zawierające: (1) zarys historii kształcenia nauczycieli w Polsce   po II wojnie światowej do roku 1989; (2) historię kształcenie nauczycieli w Polsce w latach 1989-2019; (3) teoretyczne, to jest pedeutologiczne i dydaktyczno historyczne ramy kształcenia nauczycieli w Polsce po roku 1989. Ta część pracy powstała z wykorzystaniem literatury przedmiotu oraz dzięki analizie aktów prawnych normalizujących polski system oświatowy oraz system kształcenia akademickiego po 1989 roku. W części drugiej pracy, metodologicznej wypracowałam definicje profesjonalizmu i służby społecznej nauczycieli historii w nawiązaniu do ich roli społeczno-zawodowej, omówiłam metody oraz narzędzia badawcze i analityczne oraz grupę badawczą i etykę badań. W części empirycznej opracowałam, inspirowana teorią ugruntowaną, materiał empiryczny, jakim były dla mnie wywiady częściowo ustrukturyzowane przeprowadzone z 12 nauczycielami_kami historii z trzech pokoleń (przełomu i transformacji, nowej szkoły oraz kryzysu zaufania) sporządzając ich portrety zawodowe w ujęciu pokoleniowym i międzypokoleniowym z uwzględnieniem kluczowego dla moich badań pytania o relacje między ich profesjonalizmem i służbą społeczną w kontekście zasobów wyniesionych z historycznych studiów nauczycielskich, w tym przypadku, na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Przeprowadzone analizy pozwoliły mi wypracować wnioski i rekomendacje w odpowiedzi na pytanie o to, co na podstawie przeprowadzonych badań biegu życia zawodowego nauczycieli historii da się powiedzieć o ich profesjonalizmie i służbie społecznej oraz jak wykorzystać wiedzę tę w projektowaniu uniwersyteckiego kształcenia nauczycieli historii. The thesis is historical, as well as theoretical-empirical in its character, and concerns the social service and professionalism of history teachers in Poland in the context of their education in the years 1989-2019. The first part of the thesis, historical and theoretical, consists of chapters I-III containing: (1) an outline of the history of teacher education in Poland after World War II until 1989; (2) history of teacher education in Poland between 1989 and 2019; (3) theoretical, i.e. pedeutological and didactic-historical framework of teacher education in Poland after 1989. This part of the thesis was written using source literature and analysis of legal acts normalizing the Polish educational system and the system of academic education after 1989. In the second, methodological part of the thesis, I developed definitions of professionalism and social service of history teachers in relation to their socio-professional role, described research and analytical methods and tools, as well as the research group and research ethics. In the empirical part, inspired by the grounded theory, I compiled empirical data, specifically semi-structured interviews conducted with twelve history teachers from three generations (breakthrough and transformation, new school and crisis of trust), drawing up their professional portraits from a generational and intergenerational perspective, taking into account the key research questions about the relationship between their professionalism and social service in the context of resources gained while studying to be a history teacher, in this case at the Adam Mickiewicz University in Poznań. The conducted analyses allowed me to develop conclusions and recommendations in response to the question of what can be said about their professionalism and social service based on the conducted research on the professional careers of history teachers, and how to use this knowledge in designing university education for future history teachers.
  • Item
    Organizacje kombatanckie uczestników Powstania Wielkopolskiego w latach 1921-1949
    (2024) Łuczak, Jarosław; Olejnik, Karol. Promotor
    Pierwsze organizacje kombatanckie na terenie ziem polskich byłego zaboru pruskiego powstały w 1921 r. Była to działalność oddolna, podtrzymywania kontaktów nawiązanych podczas służby wojskowej, a także działania odgórne, głównie władz wojskowych, w celu utrzymywania gotowości bojowej rezerwistów. Już od początku doszło do podziałów na tle członkostwa. Część towarzystw miała skupiać wyłącznie uczestników powstania. Większość włączyła w swe szeregi także byłych żołnierzy Wojsk Wielkopolskich. Poszczególne towarzystwa utworzyły duże związki. Powstały dwa nurty działalności kombatanckiej w Wielkopolsce, na Pomorzu i Górnym Śląsku, legalny (prorządowy) i opozycyjny. Szczególnie istotne stało się to po 1926 r., na tle stosunku do nowych władz. Działalność najliczniejszych dotąd Związków Towarzystw Powstańców i Wojaków znacznie osłabła. Władze zaproponowały weteranom powstania wejście w skład ogólnokrajowego Związku b. Uczestników Powstań Narodowych RP. Wkrótce podporządkowane Zarządowi Ziem Zachodnich organizacje przekształciły się w Związek Weteranów Powstań Narodowych 1914-1919 RP. Dążenia do konsolidacji wszystkich związków i towarzystw doprowadziły do utworzenia w 1938 r. Związku Powstańców Wielkopolskich. Po przerwie w działalności spowodowanej II wojną światową, odtworzony w 1946 r. Związek Powstańców Wielkopolskich z 1918-19 r. został w 1949 r. włączony do nowej ogólnokrajowej organizacji kombatanckiej o nazwie Związek Bojowników o Wolność i Demokrację. Rozprawa obejmuje organizację wewnętrzną ww. organizacji, główne formy działalności: utrzymywania gotowości bojowej, upamiętniania tradycji powstańczej i działalność kulturalno-oświatową. W ostatnim rozdziale przedstawione są znaki związkowe, m.in. chorągwie, odznaki członkowskie i pamiątkowe oraz umundurowanie związkowe. The first combatant organizations were organized on former Prussian annexed Polish territory, in 1921. Although, it was mainly grassroots activity of their members for keeping up relations established during their military service, neverthless on the order side, that activity was controled by order of authorities, mainly military ones, to aim at preservation the fighting readiness of reservists. And right from the start there aroused a conflict connected with union membership – some associations were to gather only the former insurgents, while the other ones the combatants from the Wielkopolska Army, too. Besides, it’s worth to add that particular associations had created large unions. There originated two main sets of combatant activity in the Great Poland, Pommerania and Upper Silesia provinces – the legal (pro-government) and the oppositional one. It became particulary essentially after May, 1926, when there came through new authorities. And just in that period considerably relented activities of the most numerous Associations of Societies of Insurgents and Soldiers. The government offered the insurgent combatants to become members of country-wide Association of Former Participants of National Uprising, headquartered in Warsaw. But they were soon subordinated to the Office of Regained Territories and became the Associations of Veterans of 1914-1919 National Uprising of the Republic of Poland. Finaly, in 1938 the trends towards consolidation the 1918-1919 Wielkopolska Uprising combat movement accomplished establishment the Associacion of Wielkopolska Insurgents, that was recreated after the II World War, in 1946. And finaly, three years later it was included into the country-wide Association of Fighters for Liberty and Democracy. The dissertation not only elaborates organic structures of the combat organizations, but it treats of a subject of their main formalities, such as: maintenance of fighting readiness their members, further – commemoration of the 1918-1919 Uprising traditions, and cultural and educational activities. In the final chapter there were described organizations’ ensignes – banners, next membership and commemorative badges and organizational uniforms.
  • Item
    Milicja Obywatelska w województwie poznańskim 1945-1948
    (2024) Szudarski, Łukasz; Jankowiak, Stanisław. Promotor
    Przed 11 Wojną Światową polska policja była odpowiedzialna za bezpieczeństwo w całym kraju. 1944 był rokiem (w trakcie tej wojny), kiedy Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego przejął władzę w Polsce z pomocą Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Komuniści rozwiązali Policję Państwową i zorganizowali nowy organ - Milicję Obywatelską. Milicjanci mieli tę samą rolę, co policjanci, ale istniały też pewne różnice. Chociaż oficjalnie była to apolityczna organizacja, to w rzeczywistości milicjanci musieli robić wszystko by służyć nowemu rządowi. To znaczy, że Milicja Obywatelska musiała walczyć z opozycją antykomunistyczną. Oznacza to również, że w tej instytucji nie mógł służyć żaden człowiek, który nie wierzył w komunizm. Wielkopolska (województwo Poznańskie) zostało przejęte przez żołnierzy radzieckich i polskich pomiędzy styczniem a lutym 1945 roku. Z tego powodu milicja została zorganizowana na tym terenie kilka miesięcy później niż na wschodzie. Pod koniec 1945 roku Milicja Obywatelska została utworzona w całej Polsce. Dzieje tej formacji są bardzo trudne. Część milicjantów zginęła podczas walk przeciwko żołnierzom i przestępcom. Z drugiej strony służyli również komunistycznemu rządowi. Z tego powodu ta grupa musiała walczyć także z Polakami, na przykład przeciwko antykomunistycznemu podziemiu. Druga data, 1948 rok, jest momentem, w którym komuniści objęli całkowitą władzę w Polsce: po referendum (1946 rok), wyborach parlamentarnych (1947 rok) i po utworzeniu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (1948 rok). Before the Second World War, the Polish police was responsible for security in whole country. 1944 was a year (during this war), when the Polish Committee of National Liberation took power in Poland with help of Soviet Union. Communists dissolved police and they organized a new institution - Citizen's Militia. Militiamen had the same role as policemen but it was also some differences . Although it was officially an apolitical organization in reality militiamen had to do everything to serve a new government. lt means, that Citizen's Militia must fought against the communist opposition. lt also means, that in this institution couldn't serve any man, who didn't belive in communism. The Greater Poland (Poznań Voivodeship) was recaptured by the Soviet Union's and Polish troops between January and February in 1945 year. Because of it militia was organized in this area few months later than in the east. In the end of 1945 year Citizen's Militia was organized in whole Poland. The story of this formation is very difficult. Part of militiamen died during fights against soldiers or criminals. On the other hand they also served communist's government. For this reason this group had to fight also against Poles, for example anticommunist's undrground. The second date, 1948 year, is the moment when communists took whole power in Poland after referendum (1946 year), parliamentary elections (1947 year) and after organized Polish United Worker's Party (1948 year).
  • Item
    Studenci Wydziału Filozoficzno-Historycznego UAM w czasie ,,odwilży” (1953-1962)
    (2024) Martinek, Ewa; Skotarczak, Dorota. Promotor
    Zasadniczym celem badawczym pracy jest uzyskanie obrazu demograficzno-społecznego studentów Wydziału Filozoficzno-Historycznego w latach 1953-1962 w kontekście ,,odwilży’’ oraz ustalenie rzeczywistych ram czasowych owego zjawiska w ramach Wydziału Filozoficzno-Historycznego. Praca składa się z sześciu rozdziałów. Pierwszy zatytułowany został „Historia Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu w latach 1953-1962”. Ukazano w nim historię Uniwersytetu w latach 1918-1962. Drugi z rozdziałów zatytułowany „Rzeczywistość historyczno-społeczna w latach 1953-1962” poświęcony został przedstawieniu tła społeczno-politycznego ukazującego szereg procesów kształtujących ówczesne społeczeństwo. W trzecim rozdziale „Wydział Filozoficzno-Historyczny w latach 1953-1962” omówiono strukturę i władze Wydziału. Kolejną część pracy zatytułowaną ,,Studenci Wydziału Filozoficzno-Historycznego w świetle obowiązującego prawodawstwa” poświęcono na szczegółowy opis przepisów prawnych dotyczących studentów Wydziału Filozoficzno-Historycznego. Rozdział piąty ,,Studenci Wydziału Filozoficzno-Historycznego w latach 1953-1962 w świetle zachowanych źródeł” dotyczył przedstawienia obrazu studentów Wydziału Filozoficzno-Historycznego, jaki wyłonił się z analizowanego materiału źródłowego. W ostatnim z rozdziałów pt. ,,Studenci Wydziału Filozoficzno-Historycznego w ujęciu statystycznym” posłużono się licznymi autorskimi tabelami, a otrzymane wyniki badań wzbogacono opisem i komentarzem. The main research goal of the work is to obtain a demographic and social picture of students of the Faculty of Philosophy and History in the years 1953-1962 in the context of the “thaw” and to establish the actual time frame of this phenomenon within the Faculty of Philosophy and History. The work consists of six chapters. The first one was titled “History of the University of Adam Mickiewicz in Poznań in the years 1953-1962”, it presents the history of the University in the years 1918-1962. The second chapter entitled “Historical and social reality in the years 1953-1962” is devoted to presenting the socio-political background showing a number of processes shaping society at that time. The third chapter, “The Faculty of Philosophy and History in the years 1953-1962”, discusses the structure and authorities of the Faculty. The next part of the work entitled “Students of the Faculty of Philosophy and History in the light of applicable legislation” was devoted to a detailed description of legal provisions relating to students of the Faculty of Philosophy and History. Chapter five, “Students of the Faculty of Philosophy and History in the years 1953-1962 in the light of preserved sources” is a presentation of the image of students of the Faculty of Philosophy and History that emerged from the analyzed source material. In the last chapter entitled “Students of the Faculty of Philosophy and History from a statistical perspective” numerous author’s tables were used, and the obtained research results are enriched with descriptions and comments.
  • Item
    Historia dźwiękowa jako subdyscyplina badań historycznych
    (2024) Jaworek, Jarosław; Domańska, Ewa. Promotor
    Dysertacja podejmuje problem badawczy, którym jest wyłanianie się historii dźwiękowej jako nowej subdyscypliny współczesnych badań historycznych. Autor krytycznie omawia zagadnienia, pojęcia, źródła i metody stosowane w tej dziedzinie, koncentrując się na historiografii anglosaskiej i francuskiej, gdzie historia dźwiękowa jest najbardziej zakorzeniona. Przedstawia także i ocenia badania prowadzone nad dźwiękosferami przeszłości w Polsce. Autor bada, jakie aspekty historii dźwiękowej wskazują na jej odrębny status w ramach badań historycznych. W celu zidentyfikowania i zdefiniowania historii dźwiękowej, w pracy pogłębionym analizom poddane zostały trzy monografie: Les cloches de la terre Alaina Corbina (1994), The Soundscape of Modernity (2002) Emily Thompson oraz Nazi Soundscapes (2012) Carolyn Birdsall. Inspirując się pytaniem Alaina Corbina o możliwość badania percepcji zmysłowej w przeszłości, autor stawia pytania badawcze dotyczące zastosowania perspektywy dźwiękocentrycznej w naukach historycznych. Autor rozważa wpływ historii dźwiękowej na poznanie historyczne i promując interdyscyplinarne podejście, podkreśla konieczność stosowania innowacyjnych metod badań i sposobów przedstawiania dźwiękowej przeszłości. Nawiązując do postulatów Marka M. Smitha, autor dąży do zbudowania pomostu pomiędzy zmysłowym podejściem w naukach humanistycznych a naukami historycznymi, postulując, aby historia dźwiękowa stała się integralną częścią warsztatu badawczego historyków. Praca przyczynia się do poszerzenia wiedzy na temat roli dźwięku w badaniach historycznych oraz ukazuje ważny wpływ perspektywy dźwiękowej na postrzeganie i interpretację przeszłości. This dissertation addresses the research problem of the emergence of sound history as a new sub-discipline within contemporary historical research. The author critically discusses the issues, concepts, sources, and methods used in this field, focusing on Anglo-Saxon and French historiography, where sound history is most firmly rooted. The author also presents and evaluates research conducted on the soundscapes of the past in Poland. The author examines the aspects of sound history that indicate its distinct status within historical research. To identify and define sound history, three monographs are subjected to in-depth analysis: Alain Corbin's Les cloches de la terre (1994), Emily Thompson's The Soundscape of Modernity (2002) and Carolyn Birdsall's Nazi Soundscapes (2012). Inspired by Alain Corbin's question about the possibility of studying sensory perception in the past, the author raises research questions concerning the application of a sound-centered perspective in historical studies. The author considers the impact of sound history on historical knowledge and, promoting an interdisciplinary approach, emphasizes the need to apply innovative research methods and ways of presenting the auditory past. Referring to Mark M. Smith's proposals, the author seeks to build a bridge between the sensory approach in the humanities and historical studies, advocating for sound history to become an integral part of historians' research practice. The dissertation contributes to expanding knowledge about the role of sound in historical research and highlights the significant influence of the sound perspective on the perception and interpretation of the past.
  • Item
    Archiwum Państwowe w Poznaniu w latach 1945–1989
    (2024) Pera, Justyna; Mamczak-Gadkowska, Irena. Promotor
    Tematem rozprawy są dzieje Archiwum Państwowego w Poznaniu w latach 1945–1989. Instytucja jak dotąd nie doczekała się monografii. Celem pracy jest ukazanie sposobu funkcjonowania placówki od zakończenia II wojny światowej do zmian społeczno-politycznych z końca lat 80. XX w. W tym celu przeanalizowano podstawowe funkcje pełnione przez archiwum w omawianym okresie: gromadzenie, zabezpieczanie, ewidencjonowanie, opracowywanie i udostępnianie materiałów archiwalnych oraz działalność naukową. Praca składa się ze wstępu, sześciu rozdziałów, zakończenia oraz bibliografii, wykazu skrótów, tabel i schematów. Podstawę źródłową pracy stanowiły materiały archiwalne zgromadzone w Archiwum Państwowym w Poznaniu, zwłaszcza akta własne jednostki. Największe znacznie miały sprawozdania i plany. Przeanalizowano również materiały archiwalne zgromadzone w Archiwum Zakładowym Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych, Archiwum Akt Nowych, Oddziałowym Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Poznaniu oraz w Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu. Szczególną uwagę zwrócono na protokoły pokontrolne, korespondencję służbową i półprywatną oraz akta osobowe pracowników archiwum. Uzupełnieniem kwerendy w materiałach źródłowych i obowiązujących wówczas aktach prawnych była literatura przedmiotu. The subject of the dissertation is the history of the State Archives in Poznań in the years 1945–1989. The institution has not yet had a monograph. The aim of the work is to show how the institution operated from the end of World War II to the socio-political changes of the late 1980s. For this purpose, the basic functions performed by the archive in the discussed period were analyzed: collecting, securing, recording, processing and making available archival materials and scientific activity. The work consists of an introduction, six chapters, a conclusion, a bibliography, a list of abbreviations, tables and diagrams. The source basis for the work were archival materials collected in the State Archives in Poznań, especially the unit's own files. Annual reports and plans were of the greatest importance. Archival materials collected in the Archive of the General Director of the State Archives, the Archive of Modern Records, the Branch Archive of the Institute of National Remembrance in Poznań and the Archives of the Polish Academy of Sciences in Poznań were also analyzed. Particular attention was paid to post-inspection reports, official and semi-private correspondence, and personal files of archive employees. The search in source materials and legal acts in force at that time was complemented by literature on the subject.
  • Item
    Korpus oficerski armii Księstwa Warszawskiego
    (2024) Gralik, Dawid; Franz, Maciej. Promotor
    Przedkładana rozprawa doktorska jest portretem zbiorowym oficerów tworzących kadrę dowódczą armii Księstwa Warszawskiego. W pracy przedstawiono różnego rodzaju aspekty związane z funkcjonowaniem oficerów zarówno jako części składowej armii (edukacja, polityka kadrowa itp.) jak i związane z ich pochodzeniem społecznym czy sytuacją materialną. Istotną rolę odgrywają również zagadnienia związane z działaniami podejmowanymi przez oficerów w sferze czysto wojskowej (szkolenie, rola w trakcie kampanii i na polu bitwy) oraz cywilnej (tj. udział w życiu politycznym). Na potrzeby rozprawy przygotowano bazę danych zawierającą informacje na temat ponad tysiąca oficerów, które poddano opracowaniu statystycznemu oraz interpretacji jakościowej. Pozwoliło to na szerokie omówienie poruszanych zagadnień. The submitted dissertation is a collective portrait of the officers forming the command staff of the Duchy of Warsaw army. The thesis presents various aspects of the officers' functioning both as a component of the army (education, personnel policy etc.) and related to their social background or economic situation. An important role is also played by issues related to the activities undertaken by officers in the purely military sphere (training, role during the campaign and on the battlefield) and civilian sphere (such as participation in political life). For the purpose of the thesis, a database was prepared containing information on over a thousand officers, which was subjected to statistical processing and qualitative interpretation. This allowed for a broad discussion of the issues raised.
  • Item
    Dokumentacja Uniwersytetu Poznańskiego. Z problematyki poszanowania zespołu archiwalnego
    (2023) Józefiak, Piotr Michał; Stryjkowski, Krzysztof. Promotor; Jaśkowska-Józefiak, Zuzanna. Promotor pomocniczy
    Rozprawa została poświęcona dokumentacji wytworzonej przez Uniwersytet Poznański w latach 1919-1955. W sposób szczególny przedstawia proces jej podziału w obliczu zmian organizacyjnych w latach 50-tych XX w. Rozdział pierwszy ukazuje tradycje akademickie Poznania oraz dzieje i historię Uniwersytetu w latach 1919-1955. W kolejnej części omówieniu poddano zasady postępowania z dokumentacją oraz pojęcie zespołu archiwalnego, które stanowi jedno z najważniejszych pojęć całej dziedziny archiwalnej. Rozdział trzeci porusza kwestie pozostałości aktowej Uniwersytetu Poznańskiego. Ukazano proces tworzenia na bazie likwidowanych wydziałów nowych szkół – Akademii Medycznej, Wyższej Szkoły Wychowania Fizycznego i Wyższej Szkoły Rolniczej. Przedstawiono go w sposób szczególny w odniesieniu do dokumentacji. Obecnie wszystkie materiały archiwalne, choć wytworzone przez jednego odrębnego twórcę są przechowywane w czterech archiwach uczelnianych. Ostatnia część przedstawia zmiany organizacyjne na Uniwersytecie Warszawskim i Uniwersytecie Jagiellońskim. Jednocześnie pokazuje postępowanie z dokumentacją w momencie tworzenia się nowych szkół w innych ośrodkach naukowych. Pracę należy uznać za opracowanie dotyczące dziejów dokumentacji wytworzonej przez jeden z najstarszych uniwersytetów w Polsce – Uniwersytet Poznański działający dziś jako Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. The dissertation is devoted to the documentation produced by the University of Poznań in the years 1919-1955. It presents the process of its division in the face of organisational changes in the 1950s in particular. The first chapter discusses the academic traditions of the University of Poznań and history of the University in the period of 1919-1955. The next chapter presents the principles of dealing with records and the notion of an archival ensemble, which is one of the most important concepts in the entire field of archival science. The third chapter deals with the issues of the legacy of the University of Poznań's records. The dissertation presents the process of creating new schools on the basis of the liquidated faculties. The established schools include the Medical Academy, the Higher School of Physical Education and the Higher School of Agriculture. It is demonstrated with particular reference to documentation. At present, all archival material, although produced by one separate author, is stored in the four university archives. The last part presents the organisational changes at Warsaw University and Jagiellonian University. At the same time, it shows the handling of documentation when new schools were established in other research centres. This dissertation should be regarded as a study on the history of the documentation produced by one of the oldest universities in Poland - the University of Poznań operating today as Adam Mickiewicz University in Poznań.
  • Item
    Wsparcie rolnictwa wschodnich terenów Brandenburgii w ramach "Pomocy dla Wschodu" (Osthilfe). Lata 1926-1936
    (2023) Mudzo, Fryderyk; Górczyńska-Przybyłowicz, Bożena. Promotor
    Mocą postanowień traktatu wersalskiego dokonano znaczących przeobrażeń geopolitycznych w Europie środkowo-wschodniej. Niemcy, a w ich ramach szczególnie sześć pruskich prowincji, w tym Brandenburgia, musiały zmierzyć się z ich ekonomicznymi i politycznymi następstwami, którymi były m.in. utrata części terytoriów i sąsiedztwo z nowym państwem polskim . Oznaczało to przede wszystkim utratę dotychczasowego rynku zbytu i ważnych szlaków komunikacyjno-transportowych. Jest to szczególnie widoczne w kontekście wschodniej części Brandenburgii (rejencja frankfurcka), dla której oznaczało to utratę byłej prowincji poznańskiej, z którą była ona ściśle związana gospodarczo. Jednak geneza i problemy wschodnioniemieckiego rolnictwa sięgają kilka dekad wstecz, do drugiej połowy XIX wieku, a po I Wojnie Światowej ów kryzys agrarny wschodnich terenów Niemiec stał się bardziej odczuwalny. Rejencja frankfurcka jako jeden z wielu regionów znacząco dotkniętych owym problemem została z czasem włączona w szereg programów kompleksowego wsparcia ekonomicznego Rzeszy (kredytowego i inwestycyjnego), których działanie rozciągnęło się na okres 10 lat od 1926 do 1936 roku. Programy te powszechnie nazywano „pomocą dla wschodu” (Osthilfe). Pomocą w ich ramach objęto nie tylko Prusy Wschodnie, czego dowodzi przykład badanej rejencji frankfurckiej rzucający nowe światło na kompleksowość świadczonej pomocy w ramach „ratowania niemieckiego wschodu”, łączonej często jednanie z Prusami Wschodnimi. Analiza źródłowa oraz chronologiczne odtworzenie tego kompleksowego wsparcia finansowego dla rejencji frankfurckiej oraz efektów tej pomocy pozwoliło wyłonić kompleksowy obraz pomocy udzielonej wschodnim terenom Niemiec w okresie międzywojennym. Każdej z zagrożonych ekonomicznie prowincji, miała początkowo przypaść znaczna pomoc materialna. Z czasem rząd pruski i Rzesza zaczęły jednak dostrzegać w państwowej pomocy dla wschodnioniemieckiego rolnictwa również szansę na szeroki program restrukturyzacji całego wschodu państwa. By virtue of resolutions of the Treaty of Versailles, significant geopolitical transformations were conducted in Central and Eastern Europe. Germany, and particularly six Prussian provinces therein, including Brandenburg, had to come to terms with the economic and political consequences of the Treaty, which included the loss of part of its territories and the proximity with the new Polish state. In essence, this resulted in the loss of the previously functioning market as well as significant transportation and communication routes. This is notably evident in the connect of the eastern part of Brandenburg (Frankfurt Regency), for which the Treaty corresponded to the loss of the former province of Poznan, an area with which it shared a strict economic link. However, the origins and problems of eastern German agriculture date back several decades, to the second half of the 19th century, and the agrarian crisis of eastern Germany became more pronounced after World War I. As one of many regions significantly affected by this problem, the Frankfurt Regency was in time included in a series of programs of comprehensive economic support for the Reich (credit and investment), the operation of which spanned over a 10-year period from 1926 to 1936. These programs were commonly referred to as "aid for the East" (Osthilfe). Assistance in the framework of these programs was not only limited to East Prussia, as is evidenced by the example of the Frankfurt Regency under study, which elucidates the comprehensiveness of the assistance provided as part of the "rescue of the East Germany," often associated with East Prussia. An analysis of sources as well as the chronological reconstruction of this comprehensive financial support to the Frankfurt Regency and the effects of this aid have allowed to establish a comprehensive picture of the assistance provided to eastern Germany during the interwar period. Each of the economically threatened provinces was initially to receive substantial material aid. Over time, however, the Prussian government and the Reich began to also percieve the state aid to East German agriculture as an opportunity for a broad restructuring program throughout the eastern part of the state.
  • Item
    Między Rzeczpospolitą a Rosją. Konfederacje dysydenckie 1767-1768
    (2023) Lepalczyk, Anna; Małecki, Aleksander. Promotor; Kraszewski, Igor. Promotor
    Konfederacje słucka i toruńska nie posiadają osobnego opracowania. W historiografii były traktowane wyłącznie jako środek nacisku caratu na państwo polsko-litewskie. Dlatego też celem niniejszej pracy jest przedstawienie związków różnowierczych oraz tworzącego je stronnictwa jako podmiotu politycznego w relacjach z Rosją przejawiającej się w świadomości politycznej członków, środkach podejmowanych do realizacji celów oraz w próbach oddziaływania na cesarstwo przez dyplomacje. Praca składa się z dwóch części. Pierwsza z nich obejmuje lata 1764-1766 i została poświęcona szerokiemu kontekstowi sprawy dysydenckiej oraz genezie konfederacji. Wyjaśniono w niej pojęcie „dysydenta” i „tolerancji”. Przedstawiono sytuacje prawą i społeczną różnowierców. Zaprezentowano cele rosyjskiej polityki wobec dysydentów i próby jej realizacji. Opisano stronnictwo dysydenckie i czynione przez nie zabiegi polityczne, w tym działania dyplomatycznej podejmowane w Petersburgu. Druga część natomiast została poświęcona konfederacjom w latach 1767-1768. Otwiera ją rozdział o negocjacjach na dysydencko-rosyjskich na temat utworzenia związków. Następnie opisano okoliczności ich zawiązania, cele, strukturę, liczebność, podejmowane przez nią działania oraz relacje z konfederacją generalną. Przedstawiono misje dyplomatyczną delegatów konfederackich na rosyjskim dworze. Omówiono udział różnowierców w komisji sejmowej do spraw religii oraz ich działania po zakończeniu jej prac. Podsumowanie pracy pokazuję, że mimo znaczącej dominacji Rosji w relacjach z dysydentami zachowali swoją podmiotowość polityczną. The Slutsk and Torun confederations have been treated in historiography only as a means of Russian pressure on the Polish-Lithuanian state, for which reason they need new research. The aim of this dissertation is to show both the dissident associations and the associated party as a political entity in their relations with Russia, manifested in their political consciousness, measures taken to achieve their goals and diplomatic actions. The dissertation consists of two parts. First one covers the period 1764-1766 and reveals context of the dissident cause and the origins of the confederation. It explains the notion of 'dissident', 'tolerance'. Describes the legal position and social of dissenters. Next recounts the aims of Russian polictics towards dissidents. Repesend actions dissidents party and their political efforts both in Petersburg. The second part covers the confederations’ groundwork and their activities in period 1767-1768. It opens with a chapter devoted to the negotiations between dissidents and Russia. Next description of the circumstances of their foundation, their goals, structure, numbers, actions undertaken and the unification with the general confederation. The diplomatic activities of the confederated delegates at the Russian court were presented. The participation of the dissenters in the Sejm's committee for religious affairs was discussed. The dissertation shows that despite significant Russian domination in relations with dissenting nobility, they retained their political independence.
  • Item
    Poznański Oddział Związku Literatów Polskich wobec polityki kulturalnej w Wielkopolsce w latach 1945-1956
    (2023) Jankowiak-Maik, Agnieszka; Stryjkowski, Krzysztof. Promotor
    Praca dotyczy funkcjonowania Poznańskiego Oddziału Związku Literatów Polskich w okresie stalinizmu. Jej celem jest ukazanie na ile Związek i jego członkowie dali się zaangażować w podejmowaną na szczeblu centralnym próbę ograniczenia swobody twórczej i zmuszenia do przyjęcia realizmu socjalistycznego jako obowiązującej metody twórczej oraz włączenie się w proces budowy nowego społeczeństwa, zgodnie z założeniami ideologii socjalistycznej. Ważnym aspektem pracy jest prześledzenie procesu budowania nowej polityki kulturalnej na szczeblu centralnym oraz jej adaptację na gruncie regionalnym, odtworzenie dziejów Związku w okresie od zakończenia wojny do przełomu, jaki miał miejsce w 1956 roku w Polsce oraz wskazanie jak przebiegał proces realizacji centralnych założeń. Praca została podzielona na siedem rozdziałów, które opisują historię powstania Oddziału Związku Literatów Polskich w Poznaniu, jego funkcjonowanie w okresie 20-lecia międzywojennego, tworzenie polityki kulturalnej w Wielkopolsce, nie odbiegającej znacząco od polityki kreowanej na szczeblu centralnym, funkcjonowanie poznańskiego środowiska literackiego po II wojnie światowej, założeń realizmu socjalistycznego jako obowiązującej metody twórczej, funkcjonowania literatów w pełnym stalinizmie i stopniowe „umieranie” kultury, funkcjonowanie organizacyjne Związku a także analiza działalności sekcji twórczych, akcji i imprez literackich. Praca na ma charakter chronologiczno-problemowy, została oparta na materiałach archiwalnych, literaturze przedmiotu, wspomnieniach i materiałach prasowych. This study examines the operations of the Poznań Branch of the Polish Writers' Union during the Stalinist era. Its aim is to elucidate to what extent the Union and its members became involved in the centrally initiated efforts to restrict creative freedom and enforce socialist realism as the prevailing creative method. Additionally, it explores their engagement in the process of constructing a new society in accordance with socialist ideology. An important aspect of this work involves tracing the establishment of the new cultural policy at the central level and its adaptation in the regional context, as well as reconstruction of the Union’s history from the end of the war until the pivotal events of 1956 in Poland, illustrating how the implementation of central principles unfolded. This study is organized into seven chapters that delve into the origins of the Poznań Branch of the Polish Writers' Union, its functioning during the interwar period, the formulation of cultural policy in Greater Poland, which did not differ significantly from the one created at the central level, the functioning of the writers’ community in Poznań after World War II, the tenets of socialist realism as the prevailing creative method, the functioning of writers during the fully formed Stalinism era, the gradual "dying out" of culture, the organizational structure of the Union, as well as an analysis of the creative sections’ activities, literary initiatives and events. This work adopts a chronological-problematic approach and relies on archival materials, relevant literature, memoirs, and press materials.
  • Item
    Szkoła Domowej Pracy Kobiet jako środowisko rozwoju i edukacji dla kobiet świeckich w latach 1882-1914
    (2023) Wesołowska, Julia; Solarska, Maria. Promotor
    Celem pracy jest opisanie Szkoły Domowej Pracy Kobiet, instytucji założonej przez Jadwigę z Działyńskich Zamoyską. Jej misją było wychowanie i kształcenie w sferze zarządzania i pracy w gospodarstwie domowym, na fundamencie patriotyzmu i religijności. Uczennice, przyjmowane z terenu wszystkich trzech zaborów, przydzielano do jednego z trzech oddziałów, odpowiadającego stopniu ich zamożności. Analizuję rolę tego miejsca jako środowiska rozwoju i edukacji kobiet świeckich na ziemiach polskich, z uwzględnieniem wielowymiarowych relacji tworzących się pomiędzy przedstawicielkami tej samej płci. W badaniach ograniczam się do lat 1882-1914, od momentu założenia placówki do czasu likwidacji oddziałów, spowodowanego znaczącym zmniejszeniem liczby uczennic w związku z wybuchem wojny. Taki wycinek pozwala przyjrzeć się najbardziej dynamicznemu okresowi rozwoju placówki i największej liczbie korzystających z jego oferty kobiet. Perspektywa, którą proponuję, czyni zarówno jej narratorkami, jak i centrum opowieści uczennice, nauczycielki, współpracownice i absolwentki. Różnorodność tych postaci umożliwia potraktowanie ich jako mikroprzypadku świata kobiecych relacji. Istotne jest również przyjrzenie się indywidualnym przypadkom, prześledzenie osobistych losów uczennic i absolwentek. Takie postępowanie jest możliwe dzięki istnieniu bogatego materiału źródłowego, oddającego tę różnorodność. The aim of the thesis is to describe the School of Women’s Housework founded by Jadwiga Zamoyska. Its mission was to raise and educate women in the sphere of management and duties in the household, on the basis of patriotism and religiosity. Candidates, admitted from the three partitions of Poland, were being assigned to one of three departments, according to their financial status. The role of the place is being analyzed as an environment for development and professional education for secular women, considering the various relations formed between representatives of the same sex. The research is being limited to the years 1882-1914, from the moment of establishing of the institution to the time of liquidating the departments, caused by a significant reduction in the number of female students due to the outbreak of the war. This allows to observe the most dynamic time in history of institution and the largest number of women benefiting from its offer. The chosen perspective makes the narrators of the topic, as well as its main characters the students, teachers, co-workers and alumni. The diversity of people engaged in the functioning of the School enables to treat them as a micro-case of the universe of female relationships. For purpose of the thesis it was also vital to analyze individual cases, trace the personal fate of students and graduates. Such procedure was possible due to the access of a rich historic material.
  • Item
    Szkolnictwo podstawowe na ziemi konińskiej w latach 1945-1989
    (2023) Krucka, Jolanta; Konieczka-Śliwińska, Danuta. Promotor
    Niniejsza praca stanowi próbę analizy dziejów szkolnictwa podstawowego w l. 1945-1989 na ziemi konińskiej. Z powodu licznych zmian administracyjnych w poszczególnych okresach historycznych, będę używała określenia „ziemia konińska”. Celem, jaki przyświecał prowadzonym w ramach rozprawy badaniom, było przedstawienie obrazu rozwoju szkolnictwa podst. na ziemi konińskiej w l. 1945-1989. Ramy chronologiczne pracy obejmują wydarzenia od zakończenia okupacji niemieckiej w Wielkopolsce w styczniu 1945 r. i narzucenia nowego ustroju aż do jego upadku w 1989 r.; zakres chronologiczny został uwarunkowany ważnymi dla edukacji wydarzeniami. Głównym celem badań było ustalenie zaistniałych przekształceń organizacyjnych i programowych szkolnictwa podstawowego na ziemi konińskiej w l. 1945-1989. Rozprawa stanowi próbę odpowiedzi na pytania, jak na tle przemian o charakterze ogólnopolskim zmieniało się szkolnictwo konińskie, na ile w nich uczestniczyło, powielając schemat ogólny, a na ile wykształciło swoją specyfikę, jakie były polit. oraz społ.-gosp. podstawy rozwoju oświaty na ziemi konińskiej. Badania zostały oparte na materiale archiwalnym zachowanym w AAN w Warszawie, Archiwum ZG ZNP w Warszawie, AP w Poznaniu, APP Oddział w Koninie, Archiwum IPN w Poznaniu oraz kronikach szkół. Niniejsza rozprawa przedstawia stan szkolnictwa podstawowego na ziemi konińskiej od strony rozwoju historycznego. This paper is an attempt to analyze the history of elementary education from 1945 to 1989 in the Konin region. Due to the numerous administrative changes in different historical periods, the term “Konin region” will be used. The aim of the research conducted within the framework of the dissertation was to present the development of the elementary education in the Konin region from 1945 to 1989. The chronological framework of the paper includes the events from the end of the German occupation of Greater Poland in January 1945 and the imposition of a new regime until its collapse in 1989. The chronological scope was determined by important events in education. The main objective of the research was to determine the ensuing organizational and curricular transformations of elementary education in the Konin region from 1945 to 1989. The dissertation attempts to answer questions about how the education in the Konin region changed against the background of nationwide transformations, to what extent it participated in these changes by replicated the general pattern, and to what extent it developed its own specificity, what were political and socioeconomic foundations of educational development in the Konin region. The research was based on archival material preserved in the Archives of Modern Records (Archiwum Akt Nowych) in Warsaw, the Archives of the Executive Board of the Polish.
  • Item
    Kreowanie materialnych i nazewniczych upamiętnień jako element polonizacji przestrzeni miejskiej Poznania w latach 1919-1930
    (2023) Kempiński, Maksym; Rzepa, Krzysztof. Promotor; Praczyk, Małgorzata. Promotor pomocniczy
    Rozprawa poświęcona jest powstawaniu w Poznaniu w latach 1919-1930 materialnych i nazewniczych upamiętnień postaci, wydarzeń, i innych fenomenów historycznych, a także analiza dyskursu i kontekstu społecznego jaki wiązał się z tą działalnością. Polem dla tej aktywności była przestrzeń miejska postrzegana jako terytorium podlegające symbolicznemu zawłaszczeniu przez szeroko rozumianych dysponentów władzy. Działalność w dziedzinie trwałej komemoracji w przestrzeni miejskiej Poznania prowadzona była nie tylko przez władze miasta, ale także inne instytucje i organizacje społeczne dążące do upamiętniania danych fenomenów. Tym samym generowało to konflikty i spory związane z podziałami politycznymi oraz sprzecznymi interesami decydentów, odmiennym światopoglądem i postrzeganiem roli upamiętniania. Omawiane tu praktyki stanowiły element działań polonizacyjnych miasta i to właśnie ujęcie z tej perspektywy pozwoliło właściwie podjąć się ich analizy. Badania objęły proces dekonstrukcji niemieckich upamiętnień oraz kreowania po 1919 roku nowych, polskich komemoracji, uwzględniający genezę poszczególnych realizacji, proces ich tworzenia, towarzyszący temu dyskurs i okoliczności ich odsłonięcia. The dissertation is devoted to creation in Poznań in the years 1919-1930 material and naming commemorations of characters, events and other historical phenomena, as well as an analysis of the discourse and social context that was involved with this activity. The field for this activity was the urban space perceived as a territory subject to symbolic appropriation by broadly understood holders of power. Activities in the field of permanent commemoration in the urban space of Poznań were carried out not only by the city authorities, but also by other institutions and social organizations striving to commemorate given phenomena. Thus, it generated conflicts and disputes related to political divisions and conflicting interests of decision-makers. The practices discussed here constituted an element of the city's Polonization activities and it was the approach from this perspective that made it possible to properly analyze them. The research covered the process of deconstructing German commemorations and creating new Polish commemorations after 1919, taking into account the genesis of individual realizations, the process of their creation, the accompanying discourse and the circumstances of their unveiling.
  • Item
    „Ο tym warto powiedzieć pokrótce”. Dygresje w Historiach Kościoła Sokratesa Scholastyka i Sozomenosa Hermiasza
    (2023) Chmielarz, Małgorzata; Ilski, Kazimierz. Promotor
    V-wieczne Historie Kościoła Sokratesa Scholastyka i Sozomenosa Hermiasza – to obszerne dzieła o charakterze perswazyjnym, przedstawiające wizję dziejów cesarstwa od Konstantyna po Teodozjusza II przez pryzmat dziejów chrześcijaństwa. Jako takie wymagały starannego planowania, zbierania i opracowania materiałów. Analiza zamieszczonych w nich dygresji, także z perspektywy teorii retorycznej, daje wgląd w warsztat pracy dawnych historyków oraz ich podejście do historii, pozwala ponadto prześledzić, w jaki sposób dygresje włączane są do opowieści i jak funkcjonują w ogólnej strukturze dzieła. Praca skupia się na sposobie, w jaki historycy Kościoła odchodzili od głównego tematu, na tym, jakich narzędzi używali do włączania dygresji do narracji oraz opisuje poszczególne kategorie dygresji i przedstawiane w nich treści. Te elementy strukturalne Historii Kościoła dostarczają cennych informacji o sympatiach, antypatiach i motywacjach historyków. Z ich analizy wynika, że historycy Kościoła musieli dokonywać świadomych wyborów dotyczących tego, co włączyć do swoich narracji, a wybór ten dyktowały indywidualne zapatrywania autorów. The fifth-century Ecclesiastical Histories of Socrates Scholasticus and Sozomenos Hermias are comprehensive works of persuasive character, presenting a vision of the history of the empire from Constantine to Theodosius II through the prism of history of christianity. As such, they required careful planning, collection and examination of materials. The analysis of the digressions included, also from the perspective of rhetorical theory, provides an insight into the workshop of the early historians and their approach to history, and allows us to trace how digressions are incorporated into the story and how they function in the overall structure of the work. The dissertation focuses on the way in which Church historians departed from the main theme, what tools they used to incorporate digressions into the narrative, and describes the different categories of digressions and the content presented in them. These structural elements of Ecclesiastical Histories provide valuable information about the sympathies, antipathies and motivations of historians. Their analysis shows that Church historians had to make conscious choices about what to include in their narratives, and that these choices were dictated by the individual views of the authors.
  • Item
    Strategia i taktyka w armiach pierwszych Plantagenetów: od Henryka II do Jana bez Ziemi
    (2023) Lorek, Wojciech; Sikorski, Dariusz Andrzej. Promotor
    Celem niniejszej rozprawy jest szczegółowa analiza założeń strategii i manewrów taktycznych stosowanych przez pierwszych królów Anglii z dynastii Plantagenetów oraz wykazanie ich nowatorstwa w tym zakresie. Prezentowana dysertacja ma wykazać zarówno ciągłość rozwoju wojskowości normańskiej, jak również odrębność sposobu prowadzenia działań wojennych. Praca podzielona jest na 9 rozdziałów z podrozdziałami. Wstęp omawia zakres badawczy, źródła oraz dotychczasowy stan badań historiografii na temat wojskowości anglonormańskiej XII i początku XIII w. Rozdział I prezentuje genezę wojskowości Plantagenetów od X do połowy XII wieku, od wojskowości anglosaskiej po normańską oraz andegaweńska. Rozdział II koncentruje się na teorii wojskowości, czerpiącej z dzieł poświeconych zagadnieniom militarnym. Rozdział III poświecony jest formacjom piechoty w armiach pierwszych Plantagenetów. W rozdziale IV skoncentrowano się na roli oddziałów konnych rycerzy i sierżantów. Rozdział V ukazuje zjawisko rosnącego znaczenia formacji najemników w armiach andegaweńskich królów Anglii. W rozdziale VI przedstawiono strategiczne znacznie fortyfikacji w obronności państwa Plantagenetów, skupiając się na twierdzach królestwa Anglii i księstwa Normandii. Rozdział VII prezentuje taktykę prowadzenia działań oblężniczych. W rozdziale VIII poddaje się analizie kampanie prowadzone w Normandii przez Henryka II (w latach 1173-1174), Ryszarda Lwie Serce (1193-1195) oraz upadek księstwa Normandii za panowania króla Jana bez Ziemi (1203-1204). Rozdział IX omawia zagadnienia: liczebności armii, logistyki, roli floty w działaniach wojennych oraz wywiad. Na koniec przedstawiono wielką strategię Plantagenetów. W zakończeniu odniesiono się do ogólnych wniosków odpowiadając na pytanie: w jakim stopniu wojskowość Plantagenetów była nowatorska na tle ówczesnej Europy Zachodniej? The detailed analysis of the assumptions of strategy and innovative tactical manoeuvres, used by the kings of England from Plantagenet dynasty, are the main subject of this dissertation. Presented thesis demonstrate, both continuity of development of Norman warfare and separate way of conducting warfare. The work is divided into 9 chapters with subsections. The introduction contains research scope together with sources and current state of historiography researches about Anglo-Norman warfare from the 12th and the beginning of the 13th century. Chapter I presents the genesis of Plantagenet’s military service from the 10th by the middle of the 12th centuries, referring Anglo-Saxon, Norman and Angevin warfare. Chapter II focuses on the military theory based on studies devoted to the military researches. Chapter III elaborates the infantry formations in the first Plantagenets’s armies, whereas the next part (chapter IV) presents the role of mounted troops, knights and sergeants. Section V depicts phenomenon of the growing importance of mercenary formations in the armies of the Angevin kings of England, and in the next one we present the strategic importance of the fortifications that were to defeat the Plantagenet’s state, first of all focusing on the strongholds of the Kingdom of England and the Duchy of Normandy. Chapter VII presents the tactics of conducting siege operations. In the next part there is analized campaigns in Normandy conducted by Henry II (in 1173-1174), Richard Lionheart (1193-1195) and fall of the Duchy of Normandy during the reign of the king John Lackland (1203-1204). Finally, the last section (IX) discusses the issues of: the size of armies, their logistics, the role of contemporary fleet in warfare and the military intelligence. At the end there is presented the grand strategy of the Plantagenets. In conclusion we try to answer the question: to what extent at that time the warfare of the Plantagenet’s was innovative against the Western Europe’s strategy?
  • Item
    Narracje historyczne w Web 2.0 - problemy badawcze, metody historii cyfrowej i specyfika źródeł born digital
    (2023) Trzoss, Adrian; Werner, Wiktor. Promotor; Moskalewicz, Marcin. Promotor
    Niniejsza dysertacja poświęcona jest powstawaniu, funkcjonowaniu i recepcji narracji historycznych w Web 2.0. Praca składa się z dwóch części. Pierwsza, zasadnicza, to synteza oraz krytyczna refleksja nad przeprowadzonymi do tej pory badaniami. Na drugą część, przygotowaną w formie aneksu, składa się siedemnaście artykułów i rozdziałów w monografiach autorskich oraz współautorskich, które omawiane i analizowane są w części zasadniczej pracy. Główny problem badawczy rozpatrywany był z trzech perspektyw: teorii i praktyki związanych z analizą narracji historycznych, przydatności metod historii cyfrowej, metodologicznej refleksji nad specyfiką źródeł born digital. Jako obszar empirii wybrane zostały następujące platformy Web 2.0: YouTube, Twitter oraz Facebook. Wynikiem pracy jest zaproponowanie nowej definicji narracji historycznej uwzględniającej treści powstałe oddolnie w oparciu o paradygmat Web 2.0. Definicja ta opiera się na rozumieniu narracji jako przejawu świadomości historycznej ufundowanej na elementach myślenia historycznego i ahistorycznego. W końcowej części pracy przedstawiono metodologiczny namysł nad źródłem cyfrowym. Może być ono traktowane jako efektywne źródło historyczne przy jednoczesnym zastrzeżeniu, iż w wielu aspektach wymyka się tradycyjnemu rozumieniu źródła i jego krytyce, przez co wymusza sięgnięcia po nowe metody badawcze związane z historią cyfrową. The following thesis is focused on creation, functioning and reception of historical narratives in Web 2.0. It is divided into two parts. The first, core one, is a synthesis and a critical reflection on the research conducted so far. The second part, in a form of an annex, contains seventeen articles and book chapters, written by myself and co-authored, which are discussed and analysed in the first part. The main research problem was investigated from three perspectives: theory and practise of the analysis of historical narratives, usefulness of digital history methods, and finally methodological reflection on the specificity of born digital sources. The empirical base of the research was gathered from the following social media platforms: YouTube, Twitter and Facebook. As a result I propose a new definition of the historical narrative, which takes under consideration grassroots narratives created on the basis of Web 2.0 paradigm. The definition perceives narrative as an expression of historical consciousness, founded on the elements of historical and ahistorical thinking. In the last part, methodological reflection on digital source is presented. It can be treated as an effective historical source with the reservation that in many aspects it eludes traditional understanding of the historical source and source criticism, thus it is necessary to implement new methods of digital history.
  • Item
    Bolesław Pobożny – książę Wielkopolski
    (2023) Teklik, Krzysztof; Dobosz, Józef. Promotor
    Przedmiotem rozprawy doktorskiej jest biografia XIII – wiecznego księcia Wielkopolski – Bolesława Pobożnego. Część pierwsza wprowadza nas w klimat XIII – wiecznej Polski podzielonej na dzielnice. Przedstawione w niej zostały narodziny wielkopolskiej linii Piastów, zmagania Władysława Odonica o ojcowiznę, jak również dzieciństwo i młodość księcia Bolesława Pobożnego. Po tym, jak w 1245 roku został pasowany na rycerza i tym samym uznany za pełnoletniego, rozpoczęła się jego polityczna aktywność. Kolejne podziały Wielkopolski w 1247, 1249 i 1253 sankcjonowały współrządy obu braci (Przemysła I i Bolesława Pobożnego) w Wielkopolsce. Druga część pracy poświęcona jest samodzielnym rządom Bolesława Pobożnego, z uwzględnieniem polityki międzydzielnicowej i zewnętrznej księcia, jego związków z możnymi, rycerstwem i kościołem. Analizie poddano również politykę gospodarczą księcia oraz kulturę i religię na jego dworze. Choć podstawa źródłowa ogranicza możliwości przedstawienia wielu aspektów z życia Bolesława Pobożnego, to wszechstronna analiza materiału dyplomatycznego oraz źródeł narracyjnych i archeologicznych pozwala zobaczyć w księciu władcę wykraczającego poza granice wyznaczone przez wielu jemu współczesnych. Żyjąc w czasach wielkich przemian, doskonale rozumiał znaczenie zakładania miast i wsi na prawie niemieckim, rozwoju immunitetu czy gospodarczej roli klasztorów. Budując ekonomiczne podstawy Wielkopolski i wzmacniając jej potencjał polityczny, miał wielki udział w przezwyciężeniu rozbicia dzielnicowego i królewskiej koronacji swego bratanka – Przemysła II.
  • Item
    Historia postsekularna. Wiedza o przeszłości między nauką, polityką a religią
    (2023) Wiśniewski, Tomasz; Domańska, Ewa. Promotor
    Niniejsza praca, wychodząca z perspektywy teoretycznej refleksji nad historią, stanowi próbę podjęcia wyzwań badawczych oraz adaptacji osiągnięć, jakie pojawiły się w naukach humanistycznych i społecznych w efekcie dyskusji na temat obserwowanego współcześnie powrotu religii lub/i jej nowej widzialności w sferze publicznej. Autor rozpatruje historię jako dyscyplinę znajdującą się pod silnym oddziaływaniem często rozbieżnych celów i interesów nauki, polityki i religii. Celem pracy jest zidentyfikowanie, ukazanie i przeanalizowanie zmian, jakie zachodzą we współczesnym myśleniu historycznym na skutek „zwrotu postsekularnego”, który manifestuje reakcję globalnej akademii na te zjawisko. Autor bada możliwe do uchwycenia w teorii historii „momenty postsekularne”, a także próbuje sformułować kategorie badawcze dla perspektywy, którą roboczo określa jako „historię postsekularną”. Autor udowadnia, że historia potrafi samodzielnie formułować stanowiska wobec zachodzących obecnie przemian społecznych, politycznych i kulturowych oraz wynikających z nich wyzwań. Praca sytuuje się w obrębie teorii historii, historii historiografii, historii intelektualnej i metodologii historii. Ważnym jej aspektem są tropiące kryptoteologiczne wątki analizy pisarstwa Haydena White’a, Dominicka LaCapry i Dipesha Chakrabarty’ego, a także zbudowane przez Autora kategorie badawcze: wydarzenia postsekularnego oraz postsekularnego reżimu historyczności.
  • Item
    Dozory kościelne i reprezentacje parafialne w archidiecezji poznańskiej w latach 1875-1935
    (2023) Rogoziński, Tomasz; Matusik, Przemysław. Promotor
    W dotychczasowej historiografii podejmującej tematykę dziejów Kościoła całkowitą niemal „białą plamę” stanowią badania dotyczące udziału świeckich w życiu wspólnoty kościelnej. Centralnym zagadnieniem są nadal dzieje instytucji oraz badania dotyczące duchowieństwa. W odniesieniu do historii archidiecezji gnieźnieńskiej i poznańskiej niemal nieznany jest fakt istnienia od 1875 roku narzuconych przez władze pruskie struktur Dozorów kościelnych (niem. Kirchenvorstände) i Reprezentacji parafialnych (niem. Gemeindevertretungen), zajmujących się zarządem majątku kościelnego. Co ciekawe, swoje zadania spełniały w ramach ustawy - z pewnymi zmianami, także po wojnie aż do roku 1935. W skład Dozorów wchodził rządca parafii czyli proboszcz oraz – co istotne - wierni świeccy, wybierani w tajnych wyborach przez pełnoletnich mężczyzn należących do parafii i spełniających określone warunki wyborcze. Wybierano natomiast niezależnych finansowo mężczyzn, którzy ukończyli 30 rok życia w liczbie proporcjonalnej do wielkości parafii. Reprezentacja stanowiąca „ciało nadrzędne” całkowicie składała się z osób świeckich, wybieranych na tych samych zasadach jak w przypadku pierwszej z wymienionych korporacji, jednak w stosunku liczbowym 3 do 1. Wprowadzenie takiego sytemu zarządu majątkiem kościelnym było zmianą bez mała rewolucyjną. Dozory kościelne i Reprezentacje parafialne narzucone Kościołowi przez władze pruskie, budzą szereg istotnych pytań badawczych. Przede wszystkim chodzi tu o sposób ich powołania i wdrożenie wspólnot parafialnych do funkcjonowania w nowym systemie. Po drugie niezwykle ciekawe pytanie dotyczy członków korporacji, czyli środowisk społecznych, z których się rekrutowali, aktywności na innych płaszczyznach rozbudowanego przecież w Poznańskiem życia organizacyjnego. Wreszcie ostatnia kwestia dotyczy funkcjonowania dozorów i reprezentacji jako organów zarządu majątku kościelnego, ich relacji z rządcami parafii i organami zarządu archidiecezji, a także z władzami państwowymi. Wydaje się, że podjęte badania mają istotne znaczenie nie tylko dla rozpoznania nieznanego aspektu życia kościelnego w Poznańskiem drugiej połowy XIX i pierwszych dziesięcioleci XX wieku. Mają także znaczenie dla badań nad elitami lokalnymi społeczeństwa poznańskiego oraz kształtowaniem się kultury organizacyjnej i obywatelskiej w tej dzielnicy. Ciekawym zjawiskiem jest też funkcjonowanie pruskiej ustawy, w zmodyfikowanej formie, po odrodzeniu się państwa polskiego. Dozory Kościelne i Reprezentacje parafialne są ważną częścią historii kościoła, oraz poszczególnych parafii archidiecezji poznańskiej w XIX i na początku XX wieku. Zrozumienie ich działalności na polu odpowiedzialności za zarząd majątkiem kościelnym, pomaga uświadomić sobie jak szeroki był zakres zaangażowania świeckich w kościele. Zdaję sobie sprawę, że podjęty temat został jedynie zarysowany i domaga się dalszych badań, autor ma nadzieję kontynuować w przyszłości podjęte problemy i zagadnienia.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Biblioteka Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego