Doktoraty (WHis)

Permanent URI for this collection

https://repozytorium.amu.edu.pl/handle/10593/25076

Browse

Now showing 1 - 20 of 59

Żydzi i Polacy w Poznańskiem, 1938-1945 – próba syntezy
(2024) Pietrzykowski, Szymon; Schramm, Tomasz. Promotor
Celem pracy doktorskiej jest przedstawienie syntezy obejmującej dzieje Żydów i Polaków na terenie Poznańskiego w latach 1938-1945. Obszar terytorialny obejmuje przedwojenne województwo poznańskie (w granicach po reformie administracyjnej z 1938 r.) oraz obszar Kraju Warty pokrywający się z granicami przed 1 września 1939 r. Istotną cezurę stanowi rok 1938 (aczkolwiek, siłą rzeczy, cofam się wcześniej w międzywojnie) i dwa istotne wydarzenia mające wówczas miejsce, tj. reforma administracyjna skutkująca przyłączeniem do ówczesnego województwa poznańskiego powiatów kaliskiego, kolskiego, konińskiego i tureckiego zamieszkałych przez znaczący odsetek ludności żydowskiej (byli to przyszli więźniowie/więźniarki gett i obozów pracy) oraz tzw. Polenaktion czyli deportacja z Niemiec Żydów polskiego pochodzenia pod koniec października 1938 r. (Jerzy Tomaszewski trafnie określił ją mianem "preludium Zagłady". W części dotyczącej przedwojnia omówiony jest m.in. zarys relacji polsko-żydowskich na tym terenie od czasów najdawniejszych, kwestia antysemityzmu i żydowskiego życia przed Zagładą. W części odnośnie wojny i okupacji poruszona jest m.in. kwestia gett, obozów pracy oraz pomocy i przemocy (Polaków względem Żydów). Rozprawa uzupełniona została również o dwa epilogi dotyczące czasów powojennych. The aim of this PhD thesis is to present a synthesis covering the history of Jews and Poles in the Poznańsie region in years 1938-1945. The territorial area contains pre-war Poznań voivodeship (within the borders after the administrative reform of 1938) and the area of the Warthegau coinciding with pre- September 1, 1939 borderlines. An important turning point here is year 1938 (although, by necessity, I will go back earlier to the interwar period) and two important events that took place at that time, i.e. the administrative reform resulting in the annexation to the then Poznań voivodeship the Kalisz, Koło, Konin and Turek counties inhabited by a significant percentage of the Jewish population (these were the future prisoners of ghettos and labor camps) and the so-called Polenaktion. i.e. the deportation of Jews of Polish origin from Germany at the end of October 1938. Jerzy Tomaszewski aptly called it the "prelude to the Holocaust". The pre-war section discusses, among other things, the outline of Polish-Jewish relations in this area dating back to the earliest times, the issue of anti-Semitism or Jewish life before the Holocaust. The section concerning war and occupation discusses i.e. the issue of ghettos, labor camps, or aid and violence (of Poles towards Jews). The dissertation is also supplemented with two epilogues concerning the post-war period.
Kultura polityczna w Gruzji w okresie rządów Micheila Saakaszwilego (2004-2013)
(2024) Olejnik, Marcin; Kijas, Artur. Promotor
Gruzja, kraj położony na Kaukazie Południowym, odzyskała niepodległość po rozpadzie ZSRR w 1991 roku. Micheil Saakaszwili, prezydent Gruzji w latach 2004 – 2013 doszedł do władzy w wyniku tak zwanej „Rewolucji Róż”. Wykorzystując społeczne niezadowolenie skierowane przeciwko poprzednikowi, Eduardowi Szewardnadzemu, obiecując gruntowną reformę państwa przejął władzę i rozpoczął okres swoich rządów, które zapisały się w historii najnowszej Gruzji jako okres gwałtownych zmian zarówno w organizacji państwa jak i głębokich procesów, którym poddane zostało gruzińskie społeczeństwo. Początkowo jako zadeklarowany demokrata, Saakaszwili zmieniał swój sposób rządzenie, z czasem stając się politykiem stosującym wprost metody autokratyczne. Okres jego rządów jako prezydenta z jednej strony charakteryzuje się podjętymi reformami instytucji państwa, z drugiej obniżeniem demokratycznych standardów i doprowadzeniemdo silnej polaryzacji na scenie politycznej. To okres w którym opozycja polityczna wobec ówczesnej partii władzy, Zjednoczonego Ruchu Narodowego, poddawana była silnym represjom - włącznie z umieszczaniem w więzieniach. Jednak był to też okres silnie rozwiniętych i skutecznie stosowanych formom protestów – od wieców, przez happeningi polityczne po oryginalne formy kultury politycznej - nowatorskie we współczesnej Gruzji. Georgia, a country located in the South Caucasus, regained independence after the collapse of the USSR in 1991. Mikheil Saakashvili, president of Georgia from 2004 to 2013, came to power as a result of the so-called „Rose Revolution”. Taking advantage of the social dissatisfaction directed against his predecessor, Eduard Shevardnadze, and promising a thorough reform of the state, he took power and began the period of his rule, which has gone down in the modern history of Georgia as a period of rapid changes both in the organization of the state and profound processes to which Georgian socjety was subjected. Initially as a declared democrat, Saakashvili changed his way of governing, over time becoming a politician using autright autocratic methods. The period of his rule as president is characterized, on the one hand, by reforms of state institutions, and, on the other hand, by the lowering of democratic standards and leading to strong polarization on political scene. This was a period in which the political opposition to the then ruling party, the United National Movement, was subjected to strong repression – including imprisonment. However, it was also a period of strongly developed and effectively used forms of protests – from rallies, through political happenings, to original forms of political culture – innovative in contemporary Georgia.
Wybrane polskie muzea historyczne po 1989 roku stanowią przestrzeń (prze)budowy relacji społecznych. Od „muzeum świątyni” do „muzeum rzeźby społecznej”
(2024) Olejniczak, Mariola; Skórzyńska, Izabela. Promotor
Praca analizuje wyzwania współczesnych muzeów i rolę edukacji muzealnej w kształtowaniu relacji społecznych. Skupia się na polskich muzeach po 1989 roku, szczególnie na inkluzyjnych praktykach. Badania obejmują analizę literatury naukowej, dokumentów prawnych i programów muzealnych oraz badania terenowe. Autorka bada, jak muzea angażują różnorodne grupy społeczne w kreowanie muzeum jako "rzeźby społecznej". Praca składa się z ośmiu rozdziałów, obejmujących m.in. teorię muzeum, kontekst prawny, metody badań i analizę praktyk edukacyjnych. Zróżnicowane źródła informacji, takie jak archiwa muzealne, literatura naukowa i dokumenty prawne, są kluczowe dla jej kompleksowego podejścia. Praca koncentruje się na zrozumieniu ewolucji muzealnictwa i edukacji po 1989 roku, ze szczególnym uwzględnieniem roli muzeum jako platformy budującej relacje społeczne i promującej uczestnictwo różnorodnych grup społecznych w życiu kulturalnym. The dissertation analyzes the challenges contemporary museums face and the role of museum education in shaping social relations. It focuses on Polish museums after 1989, particularly their inclusive practices. The research includes a review of scholarly literature, legal documents, and museum programs, as well as field studies. The author examines how museums engage various social groups in creating the museum as a "social sculpture." The dissertation consists of eight chapters, covering museum theory, legal context, research methods, and analysis of educational practices. Crucial to its comprehensive approach are diverse sources of information, such as museum archives, scholarly literature, and legal documents. The thesis concentrates on understanding the evolution of museology and education after 1989, with particular emphasis on the role of the museum as a platform shaping social relations and promoting the participation of various social groups in cultural life.
Propaganda radziecka wobec prób stworzenia międzynarodowego systemu bezpieczeństwa zbiorowego w latach 1922-1935
(2024) Dworacki, Juliusz; Wojtkowiak, Jakub. Promotor
Celem niniejszej pracy jest prezentacja radzieckiej propagandy wobec idei stworzenia międzynarodowego systemu bezpieczeństwa zbiorowego w okresie 1922–1935, jej ewolucji, zwrotu z pozycji przeciwnika systemu wersalskiego czy Ligi Narodów na pozycję ich rzecznika. W ramach badań ustalono, że Związek Radziecki był w stanie w stosunkowo krótkim czasie płynnie dokonać modyfikacji przekazu i odpowiedniego dostosowania retoryki propagandowej przy zachowaniu ich rdzenia, tj. osadzenia ZSRR w roli obrońcy światowego pokoju i rozbrojenia. W tym celu przeanalizowano treści publikowane w ówczesnych mediach radzieckich, przede wszystkim w codziennej prasie ogólnokrajowej („Izwiestija”, „Prawda”, „Krasnaja zwiezda”), wybranych tytułach lokalnych, czasopismach, pismach specjalistycznych oraz ilustrowanych, biorąc pod uwagę kontekst spraw dotyczących bezpieczeństwa międzynarodowego, rozbrojenia czy Ligi Narodów. Zbadano także próby oddziaływania propagandą na zachodniego odbiorcę – media, dyplomatów, opinię publiczną itp. W szerszym kontekście praca ma za zadanie, wykorzystując opisywaną płynność przekazu propagandowego, zaprezentowanie sposobu działania państwa totalitarnego czy też „dwutorowej” dyplomacji, charakterystycznej dla ZSRR. The purpose of this study is to present the Soviet propaganda towards the idea of creating an international system of collective security in 1922-1935, and its evolution, turning from the position of the opponent of the Versailles system or the League of Nations to that of their advocate. During the research it was found that the Soviet Union could smoothly modify its messages and adjust its propaganda rhetoric accordingly in a relatively short period while maintaining its core, i.e., embedding the USSR in the role of defender of world peace and disarmament. To this end, the content published in the Soviet media of the time was analyzed, primarily in the daily national press (“Izvestia”, “Pravda”, “Krasnaya zvezda”), selected local press titles, magazines, specialized journals, illustrated magazines, taking into account the context of issues concerning international security, disarmament or the League of Nations. Attempts to influence Western audiences - media, diplomats, public opinion, etc. - with propaganda were also examined. In a broader context, the work aims, using the described fluidity of the propaganda message, to present the modus operandi of a totalitarian state or “two-track” diplomacy, characteristic of the USSR.
Studenci Uniwersytetu Poznańskiego w latach 1919-1939
(2024) Bucholz, Andrzej; Molik, Witold. Promotor
W niniejszej dysertacji przedstawiono portret demograficzno-społeczny studentów Uniwersytetu Poznańskiego, ich warunki bytowe i proces kształcenia w latach 1919-1939. W ramach portretu demograficzno-społecznego ukazano stan liczebny oraz podział według płci, wieku, przynależności narodowej, wyznania, jak i pochodzenia społecznego oraz terytorialnego. Warunki bytowe opisano zaś z położeniem szczególnego nacisku na: koszt studiów, stypendia, sytuację mieszkaniową, opiekę zdrowotną, stołówki i stowarzyszenia samopomocowe. Zaprezentowano też zasady zostania akademikiem, reguły funkcjonowania słuchaczy w ramach Alma Mater Posnaniensis oraz organizację nauczania, tok studiów, relacje między kadrą profesorską a studentami. Przedmiotem tej pracy są wyłącznie studenci zwyczajni w rozumieniu ustaw o szkołach akademickich z 13 lipca 1920 roku i 15 marca 1933 roku. Poza obszarem zainteresowania autora pozostali więc wolni słuchacze oraz doktoranci. Dolną granicę chronologiczną stanowi 1919 rok, w którym utworzono Uniwersytet Poznański, a górną jest atak Niemiec na Polskę 1 września 1939 roku. Te dwie daty wyznaczają ramy funkcjonowania Alma Mater Posnaniensis w dwudziestoleciu międzywojennym. This dissertation presents a demographic and social portrait of the students of the University of Poznań, their living conditions and educational process in the years 1919-1939. The demographic and social portrait shows the number of students and their breakdown by gender, age, nationality, religion, as well as social and territorial origin. The living conditions are described with particular emphasis on the cost of studies, scholarships, housing, health care, canteens and self-help associations. Also presented are the rules for becoming a student, the rules for the functioning of students within Alma Mater Posnaniensis and the organisation of teaching, the course of study, the relationship between the professorial staff and the students. The subject of this work is exclusively ordinary students within the meaning of the Acts on Academic Schools of 13 July 1920 and 15 March 1933. Free students and doctoral students therefore remain outside the author's area of interest. The lower chronological boundary is 1919, the year in which the University of Poznan was founded, and the upper one is the German attack on Poland on 1 September 1939. These two dates set the framework for the functioning of Alma Mater Posnaniensis in the interwar period.
Szlacheckie obawy przed absolutum dominium – refleksja nad zepsuciem ustroju w dobie kryzysu za Jana II Kazimierza (1660-1668)
(2024) Grobelna-Mazurek, Paulina; Kraszewski, Igor. Promotor
Obawy przed silną władzą monarszą (absolutum dominium) uchodzą za stałą cechę kultury politycznej polskiej szlachty. W burzliwym okresie lat 1660-1668 stać miały za odrzuceniem dyskutowanych wówczas projektów reformy państwa i doprowadzić do kryzysu zakończonego wojną domową. Ich źródeł upatrywano w szlacheckim przywiązaniu do wolności, przy czym wolność tę rozumiano raczej negatywnie, w najgorszym wypadku jako dążenie do anarchii w imię stałego rozszerzania własnych uprawnień. Jest więc ten strach elementem tzw. czarnej legendy polskiej szlachty, utrwalanej przez wiele pokoleń badaczy, przez te ostatnie stopniowo weryfikowanej. I ta praca podążać ma w tym kierunku, usiłując dociec, co dokładnie rozumiano pod pojęciem absolutum dominium i jaka była jego funkcja w ówczesnej debacie publicznej, podejmowanej zarówno na łamach publicystyki, jak i prasy, w teatrze oraz na poziomie tzw. życia parlamentarnego. Zasadniczym kontekstem podjętych rozważań jest ten – ustrojowy. To porządek Rzeczypospolitej stanowił właściwy punkt odniesienia w toczących się dyskusjach - ich główny przedmiot, kreślił ramy dla podejmowanych decyzji i napełniał pojęcie absolutum dominium treścią. To on w końcu, wraz z zasadami, na których został oparty, odzwierciedlony w politycznym języku, wartościach, w obowiązującym prawie i państwowych instytucjach, zadecydował o losie projektowanych zmian. Fears of strong monarchical power (absolutum dominium) have been considered to be a permanent feature of the Polish nobility’s political culture during the turbulent period of the 17th century. It is said that these fears were behind the rejection of the state reform projects discussed at the time, perhaps leading to the crisis which ended in civil war. These fears originated with the noble’s attachment to their own freedom, which can be interpreted rather negatively as the nobles constantly tried to increase their personal dominance. These fears are therefore an element of the negative aspect of the history of Polish nobility which has been perpetuated by earlier researchers and has been verifying by more recent studies. And this work follows this direction, aiming to find out what was perhaps understood by the concept of absolutum dominium and its influence on public debates of the time. Whether these were undertaken both in pamphlet literature and the press, in theatre and during parliamentary discourse. The fundamental context of this reflection is a systemic one. It was the order of the Polish-Lithuanian Commonwealth that constituted the certain point of reference of ongoing discourse, which set the foundation of the concept of absolutum dominium. Ultimately, these principles on which it was based, were reflected in political language and values, in the applicable law and in the state institutions, that decided the course of political change.
Bunty w łagrach sowieckich po śmierci Stalina na podstawie relacji polskich świadków i uczestników
(2024) Misiewicz, Paulina; Wojtkowiak, Jakub. Promotor
Po śmierci Józefa Stalina w latach 1953-1954 doszło do buntów więźniów w trzech obozach specjalnych Gułagu; Gorłagu - Norylsk, Rieczłagu - Workuta i Stiepłagu – Kengir. Osadzeni w nich zekowie wiedząc o zarządzonej 27 marca 1953 roku, amnestii liczyli na zwolnienia i złagodzenie reżimu w obozach. Niespełnione nadzieje oraz wzrost brutalności strażników obozowych wpłynęły na podjęcie decyzji o zaprzestaniu prac w poszczególnych jednostkach. Strajkujący więźniowie zawiązywali komitety – wewnętrzne ośrodki kierownicze. Ich zadaniem było utrzymanie porządku wśród więźniów oraz kontakty z administracją i komisjami rządowymi. Wśród buntujących się mas byli Polacy. Celem pracy jest próba przedstawienia buntów z perspektywy polskich więźniów. Autorka stara się odpowiedzieć na pytania o to w jaki sposób Polacy przedstawiają bunty i swoją w nich rolę, jak je oceniają oraz w jaki sposób są postrzegani w świadomości więźniów innych narodowości i w oficjalnej dokumentacji. W tym celu wykorzystane są relacje polskich świadków dostępne w archiwach, które uzupełniono wspomnieniami opublikowanymi na polskim rynku wydawniczym. Całość uzupełniają wybrane relacje więźniów ukraińskich, rosyjskich, litewskich i białoruskich opublikowane oraz te udostępnione przez Ośrodek Badawczy Memoriał. Dopełnienie stanowi oficjalna dokumentacja zarówno wydana w zbiorach, jak i dostępna w archiwach internetowych After Josif Stalin’s death, between 1953 and 1954, convicts’ mutinies occurred in three special camps of Gulag: Gorlag in Norilsk, Rechlag in Vorkuta and Steplag in Kengir. Incarcerated in those places zeks hoped for releasing and liberalization of camps’ regime, especially after amnesty that had been governed on 27th March 1953. Reality which had not come up to expectations and increasing brutality of camp guards triggered decisions of ceasing work in camps. Prisoners who went on strike bound committees – internal government. The main goal of those governments was to preserve order among the prisoners and keeping in touch with state administration and state committees. There were Poles in that striking mass. The main goal of this paper is to present mutinies from the viewpoint of Polish prisoners. The author tries to show how Poles present those mutinies and the Polish role in those events, what is the assessment and how Poles had been seen by other nationalities or official records. Testimonies of the Polish eyewitnesses, available in archives were used for this purpose. Those testimonies are fortified with memoirs published in Poland. For that matter Ukrainian, Russian, Lithuanian and Belarusian narrative published or shared by Memorial were also used. Finally, the official paperwork, published or available in on-line archives, provides a significant complement.
Polskie towarzystwa dobroczynne w Poznaniu i ich beneficjenci w latach 1845-1870
(2024) Łysakowska-Trzoss, Agata; Matusik, Przemysław. Promotor
Celem pracy jest zbadanie inicjatyw dobroczynnych które funkcjonowały w Poznaniu w l. 1845-1870 pod kątem udzielanej pomocy, osób ją organizujących oraz beneficjentów. W badaniach skupiłam głównie na Towarzystwu Ku Wspieraniu Ubogich i Biednych, Towarzystwu Dobroczynności Dam Polskich, Towarzystwu Pań Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo, Towarzystwu św. Wincentego a Paulo i Stowarzyszeniu przeciw żebractwu. Praca składa się ze wstępu, czterech rozdziałów, zakończenia oraz aneksu. Rozdział pierwszy traktuje o historii Poznania w omawianym okresie - mi.n. rozwoju przestrzennym czy napływie ludności. W drugim rozdziale skupiam się na historii polskich organizacji dobroczynnych. W rozdziale trzecim opisałam profil beneficjentów, natomiast w czwartym przedstawiłam system pomocy. Zakończenie stanowi podsumowanie badań w tym m.in. odpowiedź na pytanie, czym dla XIX-wiecznych społeczników była dobroczynność i czy działalność ta miała długofalowe skutki. W aneksie zawarłam wybrane historie z kartotek beneficjentów prowadzonych przez Celestynę Działyńską. W prowadzonych badaniach zastosowałam analizę jakościową i ilościową źródeł. Posłużyłam się także opisem cyklu ubóstwa zaproponowanym m przez S. Rowntreego w pracy Poverty: A Study in Town Life (London, 1901). W pracy wykorzystałam materiały zgromadzone w Bibliotece Kórnickiej PAN, Archiwum Archidiecezjalnym w Poznaniu oraz dostępne w bibliotekach cyfrowych. This dissertation aims to provide an outline of charitable institutions operating in the city of Poznań in years 1845-1870, with an emphasis on the specifics of a help offered, its providers and beneficiaries. The thesis consists of an introduction, four chapters, a summary and an annex. First chapter covers the history of Poznań during that time: e.g. geographical expansion. This is followed by an overview of a history of polish charitable organizations (Towarzystwo ku wspieraniu ubogich i biednych, Towarzystwo Dobroczynności Dam Polskich, Towarzystwo Pań Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo, Towarzystwo św. Wincentego a Paulo i Stowarzyszenie przeciw żebractwu). The third chapter is focused on an analysis of the socio-economic backgrounds of the beneficiaries of aforementioned organisations. The final unit details forms of assistance provided and the system arose around it. In the summary questions about the intentions, objectives and long-term implications of the 19th-century charities were answered. The annex includes examples from the beneficiaries’ files conducted by Celestyna Działyńska. Sources for the relevant inquiries included Polish Academy of Sciences’ Kórnik Library, the archives of Archdiocese of Poznań and digital resources. The research was based on preserved by-laws and accounts of applicable organisations, Card Indexes, as well as filings, correspondence and contemporary press reports, and private notes of people providing aid. These resources were subjected to quantitative and qualitative analyses, augmented by Seebohm Rowntree’s Poverty: A Study in Town Life.
Polska prasa w Poznańskiem wobec Żydów w latach 1914-1922
(2024) Filipowska, Karolina Maria; Makowski, Krzysztof A. Promotor
Niniejsza rozprawa stanowi próbę zrekonstruowania postawy polskiej prasy z Poznańskiego wobec Żydów w latach 1914-1922. W swoich rozważaniach przyjęłam założenie, że w XIX wieku, wskutek oddziaływania specyficznych okoliczności, ukształtował się w Poznańskiem szczególny typ Polaka, reprezentującego szczególny stosunek do Żydów. Podjęte badania przede wszystkim miały odpowiedzieć na pytanie, kim byli dla tutejszych Polaków miejscowi Żydzi. Czy dostrzegano ich zróżnicowanie i czy te różnice wpływały w jakiś sposób na postawy wobec poszczególnych grup? Czy postrzegano ich jako Żydów polskich, niemieckich, Niemców wyznania mojżeszowego albo po prostu Niemców? Czy pisano o nich inaczej niż o Żydach spoza Poznańskiego, zwłaszcza o Żydach z Królestwa Polskiego i Galicji? Czy w omawianym okresie da się zauważyć w prasie jakąkolwiek zmianę stosunku miejscowych Polaków do Żydów? Czy, zgodnie z rozpowszechnianymi w historiografii i publicystyce tezami, Polacy z Poznańskiego nie darzyli Żydów sympatią? Czy niechęć ta dotyczyła stereotypowego wyobrażenia „Żyda zmitologizowanego”, czy również „Żyda rzeczywistego”, konkretnego człowieka. Ważna jest też kwestia stosunku Polaków z Poznańskiego do antysemityzmu. Jednym z istotnych celów mojej pracy jest skonfrontowanie odpowiedzi na powyższe pytania, które znalazłam w literaturze przedmiotu, z tymi, które wyłaniają się z analizy prasy. This dissertation is an attempt to reconstruct the attitude of the Polish press from Poznania towards Jews in the years 1914-1922. In my considerations, I assumed that in the 19th century, as a result of unique circumstances, a specific type of Pole was formed in Poznania, representing a special attitude towards Jews. My research was primarily intended to answer the question: who the local Jews were to the local Poles. Was their diversity noticed and did it in any way influence attitudes towards individual groups? Were they perceived as Polish Jews, German Jews, Germans of the Mosaic faith or simply Germans? Were they written about differently than Jews from outside Poznania, especially from the Kingdom of Poland and Galicia? Was any change in the attitude of local Poles towards Jews noticeable in the press during the period under discussion? Did the Poles from Poznania have no sympathy for Jews, according to the theses spread in historiography and journalism? Was this reluctance about the stereotypical image of the "mythologized Jew" or also about the "real Jew", a specific person? The issue of the attitude of Poles from Poznania towards anti-Semitism is also important. One of the significant goals of my work is to confront the answers to the above questions, which I found in the literature on the subject, with those that emerge from the analysis of the press.
Jana Bułhaka droga do „fotografii ojczystej” – idea i realizacja projektu (1912-1950)
(2024) Jakutovič, Sabina; Julkowska, Violetta. Promotor
Rozprawa doktorska pt. Jana Bułhaka droga do „fotografii ojczystej” – idea i realizacja projektu (1912-1950) rozpoczyna się od wstępu, który wyjaśnia podstawowe założenia badawcze i interpretacyjne, wymienia rodzaj zastosowanych źródeł historycznych oraz prezentuje pojęcia kluczowe („fotografia ojczysta”) oraz strukturę pracy. Rozdział pierwszy to biograficzny portret fotografa Jana Bułhaka (1876-1950). Rozdział drugi ukazuje rozwój techniki fotograficznej Jana Bułhaka na tle zmian zachodzących w historii fotografii europejskiej. Rozdział przedstawia Bułhaka jako praktyka i teoretyka fotografii i odnosi się do kolejnych jego prac z zakresu estetyki i techniki fotografii oraz fotografii krajoznawczej. W części o historii fotografii i technik fotograficznych autorka dokonuje analizy i interpretacji wybranych fragmentów prac Bułhaka oraz konfrontuje te ujęcia z opracowaniami teoretyków fotografii, wyjaśnia pojęcie „fotografii ojczystej” Bułhaka i definiuje je jako połączenie dokumentu i warsztatu piktorialisty. Rozdział trzeci otwiera reprezentację fotograficzną i dokumentacyjną przedwojennego krajobrazu kulturowego Wilna i Wileńszczyzny oraz innych miast i regionów Rzeczpospolitej, które prezentowane są w serii albumów Bułhaka. Rozdział czwarty poświęcony został dokumentacji zniszczeń i strat wojennych, która rozpoczyna się od unikalnej dokumentacji obrazującej zniszczenia miasta powstałe w wyniku działań wojennych, które Bułhak z synem wykonali po zajęciu Wilna przez Armię Czerwoną. Innym zagadnieniem jest udział Bułhaka w projekcie dokumentacji powojennego krajobrazu Polskich Ziem Północnych i Zachodnich, będący ukoronowaniem aktywności zawodowej fotografa. The doctoral dissertation entitled Jan Bułhak’s Path to “Native Photography” – the Idea and Implementation of the Project (1912-1950) begins with the Introduction that explains the basic research and interpretation assumptions, lists the type of used historical sources and presents key concepts (“native photography”) and the structure of the work. The First Chapter presents a biographical portrait of the photographer Jan Bułhak (1876-1950). The Second Chapter shows the development of Jan Bułhak’s photographic technique against the background of changes taking place in the history of European photography. The chapter presents Bułhak as a practitioner and theoretician of photography and refers to his subsequent works in the field of aesthetics and techniques of photography and landscape photography. The part presents Bułhak’s theoretical contribution to the reflections on the history of Polish photography. The author explains Bułhak’s concept of “native photography” and defines it as a combination of documentary and pictorialism workshop. The Third Chapter reveals photographic and documentary representation of the pre-war cultural landscape of Vilnius and the Vilnius Region, as well as in the cities and regions of Poland, which are presented in the series of Bułhak’s albums. The Fourth Chapter is devoted to the documentation of war damage and losses, which begins with unique photographic documentation illustrating the destructions of the city as a result of the war, which Bułhak and his son made after the occupation of Vilnius by the Red Army. Another issue presented in detail by the author is Bułhak’s participation in the project of documentation of the post-war landscape of the Polish Northern and Western Lands, which was the crowning of the photographer’s professional activity.
Strategie perswazyjne w korespondencji Teodoreta z Cyru
(2024) Nadobnik, Wojciech; Ilski, Kazimierz. Promotor
Celem rozprawy jest analiza strategii perswazyjnych stosowanych w zachowanych listach Teodoreta, biskupa Cyru(393-460?), ze szczególnym uwzględnieniem jego kontaktów z poganami. Autor rozprawy stara się zbadać wzorce komunikacji i metody perswazji występujące w tym podzbiorze listów Teodoreta. Główna hipoteza pracy zakłada, że biskup, zamiast stosować tradycyjną apologetykę, starał się przedstawić chrześcijaństwo jako źródło nowej przynależności społecznej, utraconej przez jego korespondentów po zakazaniu publicznego kultu pogańskiego. Dowód podzielony jest na cztery etapy przedstawione w czterech rozdziałach. Pierwszy rozdział zawiera ogólne informacje o Teodorecie, jego listach i korespondentach. Drugi rozdział stanowi prozopograficzny przegląd sylwetek czternastu korespondentów Teodoreta, mający na celu ustalenie ich przynależności religijnej. Trzeci rozdział podsumowuje wzorce komunikacji obecne w listach do pogan i łączy je z główną hipotezą. Czwarty rozdział ma na celu potwierdzenie tego związku poprzez przedstawienie aluzji do obrzędu chrztu (rozumianego jako ryt przejścia niezbędny do uzyskania przynależności chrześcijańskiej) obecnych w listach Teodoreta do pogan. The aim of the dissertation is to investigate persuasive strategies employed in the extant letters of Theodoret, bishop of Cyrrhus (393-460?) with a particular focus on his communication with pagans. Author of the dissertation tries to investigate pattern of communication and modes of persuasion present in this subsection of Theodoret’s letters. The main hypothesis states that the bishop, instead of intellectual appeal, tried to present Christianity as a source of new social affiliation, lost after prohibition of pagan cult. The hypothesis is advanced in four stages split into four chapters. The first chapter provides general information about Theodoret, his letters and his correspondents. The second chapter undertakes of prosopographical survey of fourteen correspondents to establish their religious affiliation. The third chapter summarizes patterns of communications in the letters to pagans and connects these patterns to the main hypothesis. The fourth chapter aims to validate this connection by presenting allusions to baptism (which stands as rite de passage required to gain Christian affiliation) present in Theodoret’s letters to pagans.
Mieszkańcy Pleszewa w XVI wieku
(2024) Stępniak-Lis, Milena; Jasiński, Tomasz. Promotor
Rozprawa doktorska stanowi efekt wieloletnich badań archiwalnych, których głównym celem było stworzenie bazy danych istotnych z punktu wiedzenia historii mniejszych miast Polski na przykładzie XVI–wiecznego Pleszewa. Służący temu obszerny wykaz 2408 mieszkańców miasta i jego okolic oraz osób mających powiązania z tym ośrodkiem powstał w oparciu o analizę zapisek z ksiąg miejskich Pleszewa znajdujących się w zbiorach Archiwum Państwowego w Poznaniu. Zakres chronologiczny rozprawy obejmuje lata 1520–1600. Badania te uzupełniają zapiski z ksiąg ziemskich i grodzkich kaliskich i poznańskich oraz akt sądów kościelnych, źródła podatkowe dla województwa kaliskiego oraz wykopaliska archeologiczne i materiały kartograficzne. Praca ta jest próbą odpowiedzi na pytanie w jakim stopniu zachowane akta umożliwiają poznanie przeszłości i specyfiki danego ośrodka. Poszczególne zagadnienia w tym zakresie omówiono w czterech rozdziałach, w których omówiono kolejno: obraz miasta w XVI w., jego ustrój, strukturę społeczną, socjotopografię, gospodarkę i kulturę oraz dokonano rekonstrukcji jego ówczesnego rozplanowania przestrzennego. W części podsumowującej zakreślono kolejne postulaty badawcze na przyszłość, które można odnieść do historii innych mniejszych miast w Polsce. Całość uzupełniają załączone aneksy, fotografie, tabele i mapy. The doctoral thesis is a result of long-term archival research. The main scope of these studies was to create a database, which is important from the point of view of the history of Polish towns, based on the 16th-century Pleszew. The comprehensive list of 2408 inhabitants of town and its suburbs, and other peoples connected whit this municipality, was based on the analysis of city books of records from the Pleszew found in the State Archives in Poznań. The chronological area of the dissertation covers the years 1520–1600. The research is complemented by informations, which are included in the court books of Kalisz and Poznań, in the church court records, tax records of Kalisz Province, as well as archaeological excavations and cartographic materials. This is an attempt to answer the question about scope of knowledge about the past of towns and their inhabitants, which is contained in the archival materials. Some issues are discussed in four chapters, which present as follows: the Pleszew in 16th century, its administration, social structure, sociotopography, economy and culture. Moreover, the paper contains the reconstruction of spatial structure of the town. The summary section presents the future research postulates, which can be related to the history of many other smaller towns in Poland. The dissertation is complemented by annexes, photographs, tables and maps.
Przemiany społeczne i kulturowe na terenie prowincji Osroene w późnym antyku
(2024) Jędrzejewska, Daria; Ilski, Kazimierz. Promotor
W połowie III wieku po Chr. Osroene została ostatecznie włączona do Cesarstwa Rzymskiego, co wiązało się z utratą władzy przez lokalną dynastię Abgarydów. Królewski dwór w Edessie, pozostający pod silnym wpływem Arsakidów, już za panowania Abgara Wielkiego stał się znaczącym ośrodkiem literackiej kultury syryjskiej; wśród lokalnej arystokracji pojawiło się także wcześnie zainteresowanie chrześcijaństwem. W kolejnych wiekach przynależność Osroene do świata rzymskiego pogłębiała się na poziomie politycznym, administracyjnym i społecznym, przy jednoczesnym zachowaniu elementów kulturowej odrębności. W niniejszej pracy została podjęta próba zdefiniowania charakteru prowincji Osroene przez zarysowanie tła historycznego; próbę zdefiniowania geograficznych granic; oraz ukazanie roli poszczególnych ośrodków oraz ich powiązań z centrum – Edessą. Główny cel pracy stanowi prześledzenie obrazu lokalnej kultury zarówno w ujęciu społecznym, jak i przez definicję poszczególnych toposów obecnych w warstwie literackiej. Do najważniejszych należą: narracja o nawróceniu króla Abgara, św. Tomasz jako patron Edessy, motyw miasta niezwyciężonego, oraz zdefiniowanie odrębności małej ojczyzny w ujęciu biblijnym. Wszystkie te motywy wpłynęły na formowanie się lokalnej tożsamości mieszkańców Osroene, przyczyniając się do ugruntowania i rozwoju szerszego horyzontu kultury syryjskiej. In the middle of the 3rd century AD, Osrhoene was finally incorporated into the Roman Empire, resulting in the loss of power of the local Abgarid dynasty. The royal court in Edessa, strongly influenced by the Arsacids, had already become a significant centre of Syriac literary culture during the reign of Abgar the Great; there was also an early interest in Christianity among the local aristocracy. In the following centuries, Osrhoene's affiliation to the Roman world deepened at the political, administrative and social levels, while retaining elements of cultural distinctiveness. This thesis attempts to define the character of the province of Osrhoene by showing its historical background, describing the geographical boundaries, as well as highlighting the role of neighbouring cities and their links with Edessa. The main aim was to trace the signs of local culture both in social terms and through the definition of the various topoi present in the literary layer. Among the most important are: the narrative of the conversion of king Abgar, St Thomas as patron saint of Edessa, the concept of an invincible city, and a "little homeland" described in biblical terms. All these themes influenced the formation of the local identity of the people of Osrhoene, which contributed to the consolidation and development of the broader horizon of Syriac culture.
Badzaryna Szirendewa: Historia rewolucji mongolskiej
(2024) Dohnal, Adam; Pietkiewicz, Krzysztof. Promotor
Praca poświęcona jest analizie myśli historycznej B. Szirendewa. Praca podzielona jest na pięć rozdziałów. Pierwszy rozdział to przedstawienie skróconego kontekstu historycznego regionu. Rozdział drugi stanowi biografię Szirendewa. W rozdziale trzecim omówiona została analiza stworzonej przez Szirendewa myśli historycznej. Pierwsza część przedstawia poglądy Szirendewa na naturę relacji feudalnych panujących na stepie oraz roli jaką przyszło im odegrać w historii regionu. W tej części rozdziału omówiono początek drogi Mongolii do rewolucji narodowej. Część następna dotyczy roli, którą Szirendew przypisuje działaniom barona Ungern-Sternberg w szerzeniu rewolucji komunistycznej. Piąta część dotyczy działań podjętych przez władze mongolskie w ramach tzw. rewolucji demokratycznej i tak zwanego przeskakiwania kapitalizm. Czwarty rozdział omawia myśl historyczną Szirendewa poświęconą Mongolii Wewnętrznej. Piąty rozdział to podsumowanie pracy. Przedstawiono tutaj schemat postrzegania historii oraz społeczeństwa mongolskiego przez Szirendewa oraz sposób w jaki dokonał on adaptacji systemu marksistowsko-leninowskiego do lokalnych warunków i jak wykorzystał go do nakreślenia historii Mongolii jako nowoczesnego państwa. The work is devoted to the analysis of the historical thought of B. Shirendev. The work is divided into five chapters. The first chapter presents a shortened historical context of the region. The second chapter is a biography of Shirendev. The third chapter discusses the analysis of historical thought created by Shirendev. The first part presents Shirendev's views on the nature of feudal relations prevailing in the steppe and the role they played in the history of the region. This part of the chapter discusses the beginning of Mongolia's road to national revolution. The next part concerns the role that Szirendew attributes to the actions of Baron Ungern-Sternberg in spreading the communist revolution. The fifth part concerns the actions taken by the Mongolian authorities as part of the so-called democratic revolution and the so-called leapfrogging capitalism. The fourth chapter discusses Shirendev's historical thought on Inner Mongolia. The fifth chapter is a summary of the work. Presented here is Shirendev's pattern of perception of Mongolian history and society, how he adapted the Marxist-Leninist system to local conditions and how he used it to outline the history of Mongolia as a modern state.
Polityka dynastyczna Piastów od X do połowy XII wieku w kontekście środkowoeuropejskim. Studium genealogiczno-porównawcze
(2024) Wojtczak, Jakub; Dobosz, Józef. Promotor
W pracy przeanalizowano małżeństwa zawarte przez członków dynastii Piastów, zarówno mężczyzn, jak i kobiet, od początków państwowości aż do wejścia w życie ustawy sukcesyjnej księcia Bolesława III Krzywoustego w 1138 roku. Małżeństwa dynastyczne były jednym z kluczowych narzędzi międzynarodowej polityki średniowiecznej Europy. Miały szczególne znaczenie zarówno dla stabilności politycznej, jak i dla wzmocnienia władzy i wpływów danego rodu. Często służyły jako środek do umocnienia sojuszy między różnymi państwami i dynastiami. Praca jest podzielona na trzy główne części. Pierwsza część obejmuje przegląd źródeł użytecznych do badań nad genealogią Piastów, uzupełniony o przegląd literatury na ten temat. Oprócz badań nad pierwszą polską dynastią, w tej części przedstawiono również stan badań nad genealogią czeskich Przemyślidów, węgierskich Arpadów, ruskich Rurykowiczów i niemieckich rodów. Druga część pracy poświęcona jest studium genealogiczno-politycznemu, w którym omawiane są poszczególne małżeństwa zawarte przez dynastię Piastów. Wbrew dominującemu trendowi w historiografii, małżeństwa te nie są omawiane chronologicznie, lecz według podziału terytorialnego. Najpierw przybliżono hipotetycznie istniejące małżeństwa zawarte przed panowaniem księcia Mieszka I. Następnie analizowane są małżeństwa zawarte z poszczególnymi dynastiami: Przemyślidów, Arpadów, skandynawskich władców, Rurykowiczów oraz z członkami niemieckich rodów książęcych i hrabiowskich. Na końcu przedstawiono hipotezy dotyczące małżeństw zawartych przez Piastów, o których nie mamy pewnych informacji. W przypadku każdego Piasta i Piastówny najpierw uwzględniono dane genealogiczne o danej osobie, starając się określić daty życia i filiacji. To samo dotyczyło małżonka lub małżonki. Następnie analizowano okoliczności polityczne, które przyczyniły się do zawarcia danego mariażu. W ostatnim rozdziale przeprowadzono analizę porównawczą i statystyczną. Zwrócono uwagę na imiona pierwszych Piastów, próbując odpowiedzieć na pytanie, skąd dane imię zostało przyjęte przez dynastię i które imiona przetrwały oraz były częściej nadawane w późniejszych czasach. Ponadto analizowano długość życia, liczbę potomków oraz uwzględniono kierunek polityki dynastycznej prowadzonej przez danego Piasta. Całą pracę zamyka zakończenie, będące próbą podsumowania wszystkich ustaleń zawartych w pracy doktorskiej, oraz spis tabel i bibliografia podzielona na źródła i literaturę. This dissertation analyzes the marriages contracted by members of the Piast dynasty, both men and women, from the beginnings of statehood until the enactment of the succession law by Duke Bolesław III Wrymouth in 1138. Dynastic marriages were one of the key tools of international politics in medieval Europe. They were of particular importance both for political stability and for strengthening the power and influence of a given lineage. They often served as a means to solidify alliances between different states and dynasties. The dissertation is divided into three main parts. The first part comprises an overview of sources useful for studying the genealogy of the Piasts, supplemented by a review of the literature on this topic. In addition to research on the first Polish dynasty, this section also presents the state of research on the genealogy of the Czech Přemyslids, the Hungarian Árpáds, the Russian Rurikids, and German noble families. The second part of the dissertation is dedicated to a genealogical-political study in which the individual marriages contracted by the Piast dynasty are discussed. Contrary to the prevailing trend in historiography, these marriages are not discussed chronologically but according to territorial division. First, the hypothetically existing marriages contracted before the reign of Duke Mieszko I are introduced. Subsequently, the marriages contracted with various dynasties: the Přemyslids, Árpáds, Scandinavian rulers, Rurikids, and members of German princely and comital families are analyzed. Finally, hypotheses concerning marriages contracted by the Piasts, for which we do not have certain information, are presented. For each Piast and Piast princess, genealogical data about the person was first considered, with an effort to determine life dates and filiations. The same applies to the spouse. Subsequently, the political circumstances that contributed to the conclusion of the given alliance supported by the marriage were analyzed. In the last chapter, a comparative and statistical analysis was conducted. Attention was paid to the names of the first Piasts, attempting to answer the question of where a given name was adopted by the dynasty and which names survived and were more frequently given in later times. Furthermore, the lifespan, number of offspring, and the direction of the dynastic policy pursued by the given Piast were analyzed. The entire dissertation concludes with a summary of all the findings contained in the doctoral dissertation, followed by a list of tables and a bibliography divided into sources and literature.
Weryfikacja narodowościowa w Wielkopolsce w latach 1945-1950
(2024) Józefiak, Jakub; Jankowiak, Stanisław. Promotor
Praca skupia się na przedstawieniu procesu pozbawiania obywatelstwa polskiego osób narodowości niemieckiej w Polsce w latach 1945-1950 w Wielkopolsce i jest podzielona na pięć rozdziałów. Pierwszy wyjaśnia kluczowe pojęcia dla idei narodu i skupia się na przedstawieniu kontekstu historycznego. Autor prezentuje nowy porządek w powojennej Europie, który doprowadził do masowych wysiedleń po 1945 r. Drugi rozdział charakteryzuje sytuację Niemców w Polsce w latach 1945-1950. Trzeci rozdział jest poświęcony instytucji obywatelstwa jako takiej oraz w kontekście wysiedleń Niemców. Czwarty rozdział prezentuje wszystkie wersje procesu pozbawiania obywatelstwa polskiego Niemców oraz opisuje rolę organów państwa w nim uczestniczących. W piątym rozdziale dysertacji autor przedstawia wyniki badań oraz odpowiedzi na pytanie jakie zachowanie potwierdzało związki jednostki z narodem niemieckim. Katalog nie był zamknięty. Do najbardziej popularnych zachowań potwierdzających związki z niemieckością należały: posługiwanie się językiem niemieckim w domu i w miejscach publicznych; dobrowolna przynależność do organizacji niemieckich; służba w armii niemieckiej, związki rodzinne z osobami uważanymi powszechnie za wrogów Polaków oraz przede wszystkim samo zachowani wobec Polaków. The thesis is focused on process of depriving Germans of civil rights in Poland in years 1945-1950 in Greater Poland and is divided into five chapters. First chapter explains key concepts for idea of nation and focuses on historical background. Author explains a new order in postwar Europe which led to massive resettlements after 1945. Second chapter characterize situation of Germans in Poland in years 1945-1950. Third chapter is dedicated to the institution of citizenship in general and in context of expulsion of the German population. Fourth chapter presents all variants of the process which lead to deprivation Germans of polish citizenship and characterize all state authorities involved. In the fifth chapter of thesis presents author presents the result of scientific research and answers the question: what kind of behaviour confirmed attachment to German nationality. The catalogue wasn't definite. Local organs had much freedom in interpretation. The most popular behaviour which express attachment to German nationality were: speaking German in home and in public; voluntary membership in German organisation; serving in German army; family relationship with person commonly recognize as enemy of Poles and most of all attitude towards Poles.
Między profesjonalizmem a służbą społeczną. Kształcenie nauczycieli historii w Polsce (1989-2019) Teoria – Praktyka – Zmiana
(2024) Klimorowska, Małgorzata; Skórzyńska, Izabela. Promotorka; Chmura–Rutkowska, Iwona. Promotorka pomocnicza
Praca ma charakter historyczny, a zarazem teoretyczno-empiryczny i dotyczy służby społecznej i profesjonalizmu nauczycieli historii w Polsce w kontekście ich kształcenia w latach 1989-2019. Część pierwszą pracy, historyczno-teoretyczną, stanowią rozdziały I-III zawierające: (1) zarys historii kształcenia nauczycieli w Polsce   po II wojnie światowej do roku 1989; (2) historię kształcenie nauczycieli w Polsce w latach 1989-2019; (3) teoretyczne, to jest pedeutologiczne i dydaktyczno historyczne ramy kształcenia nauczycieli w Polsce po roku 1989. Ta część pracy powstała z wykorzystaniem literatury przedmiotu oraz dzięki analizie aktów prawnych normalizujących polski system oświatowy oraz system kształcenia akademickiego po 1989 roku. W części drugiej pracy, metodologicznej wypracowałam definicje profesjonalizmu i służby społecznej nauczycieli historii w nawiązaniu do ich roli społeczno-zawodowej, omówiłam metody oraz narzędzia badawcze i analityczne oraz grupę badawczą i etykę badań. W części empirycznej opracowałam, inspirowana teorią ugruntowaną, materiał empiryczny, jakim były dla mnie wywiady częściowo ustrukturyzowane przeprowadzone z 12 nauczycielami_kami historii z trzech pokoleń (przełomu i transformacji, nowej szkoły oraz kryzysu zaufania) sporządzając ich portrety zawodowe w ujęciu pokoleniowym i międzypokoleniowym z uwzględnieniem kluczowego dla moich badań pytania o relacje między ich profesjonalizmem i służbą społeczną w kontekście zasobów wyniesionych z historycznych studiów nauczycielskich, w tym przypadku, na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Przeprowadzone analizy pozwoliły mi wypracować wnioski i rekomendacje w odpowiedzi na pytanie o to, co na podstawie przeprowadzonych badań biegu życia zawodowego nauczycieli historii da się powiedzieć o ich profesjonalizmie i służbie społecznej oraz jak wykorzystać wiedzę tę w projektowaniu uniwersyteckiego kształcenia nauczycieli historii. The thesis is historical, as well as theoretical-empirical in its character, and concerns the social service and professionalism of history teachers in Poland in the context of their education in the years 1989-2019. The first part of the thesis, historical and theoretical, consists of chapters I-III containing: (1) an outline of the history of teacher education in Poland after World War II until 1989; (2) history of teacher education in Poland between 1989 and 2019; (3) theoretical, i.e. pedeutological and didactic-historical framework of teacher education in Poland after 1989. This part of the thesis was written using source literature and analysis of legal acts normalizing the Polish educational system and the system of academic education after 1989. In the second, methodological part of the thesis, I developed definitions of professionalism and social service of history teachers in relation to their socio-professional role, described research and analytical methods and tools, as well as the research group and research ethics. In the empirical part, inspired by the grounded theory, I compiled empirical data, specifically semi-structured interviews conducted with twelve history teachers from three generations (breakthrough and transformation, new school and crisis of trust), drawing up their professional portraits from a generational and intergenerational perspective, taking into account the key research questions about the relationship between their professionalism and social service in the context of resources gained while studying to be a history teacher, in this case at the Adam Mickiewicz University in Poznań. The conducted analyses allowed me to develop conclusions and recommendations in response to the question of what can be said about their professionalism and social service based on the conducted research on the professional careers of history teachers, and how to use this knowledge in designing university education for future history teachers.
Organizacje kombatanckie uczestników Powstania Wielkopolskiego w latach 1921-1949
(2024) Łuczak, Jarosław; Olejnik, Karol. Promotor
Pierwsze organizacje kombatanckie na terenie ziem polskich byłego zaboru pruskiego powstały w 1921 r. Była to działalność oddolna, podtrzymywania kontaktów nawiązanych podczas służby wojskowej, a także działania odgórne, głównie władz wojskowych, w celu utrzymywania gotowości bojowej rezerwistów. Już od początku doszło do podziałów na tle członkostwa. Część towarzystw miała skupiać wyłącznie uczestników powstania. Większość włączyła w swe szeregi także byłych żołnierzy Wojsk Wielkopolskich. Poszczególne towarzystwa utworzyły duże związki. Powstały dwa nurty działalności kombatanckiej w Wielkopolsce, na Pomorzu i Górnym Śląsku, legalny (prorządowy) i opozycyjny. Szczególnie istotne stało się to po 1926 r., na tle stosunku do nowych władz. Działalność najliczniejszych dotąd Związków Towarzystw Powstańców i Wojaków znacznie osłabła. Władze zaproponowały weteranom powstania wejście w skład ogólnokrajowego Związku b. Uczestników Powstań Narodowych RP. Wkrótce podporządkowane Zarządowi Ziem Zachodnich organizacje przekształciły się w Związek Weteranów Powstań Narodowych 1914-1919 RP. Dążenia do konsolidacji wszystkich związków i towarzystw doprowadziły do utworzenia w 1938 r. Związku Powstańców Wielkopolskich. Po przerwie w działalności spowodowanej II wojną światową, odtworzony w 1946 r. Związek Powstańców Wielkopolskich z 1918-19 r. został w 1949 r. włączony do nowej ogólnokrajowej organizacji kombatanckiej o nazwie Związek Bojowników o Wolność i Demokrację. Rozprawa obejmuje organizację wewnętrzną ww. organizacji, główne formy działalności: utrzymywania gotowości bojowej, upamiętniania tradycji powstańczej i działalność kulturalno-oświatową. W ostatnim rozdziale przedstawione są znaki związkowe, m.in. chorągwie, odznaki członkowskie i pamiątkowe oraz umundurowanie związkowe. The first combatant organizations were organized on former Prussian annexed Polish territory, in 1921. Although, it was mainly grassroots activity of their members for keeping up relations established during their military service, neverthless on the order side, that activity was controled by order of authorities, mainly military ones, to aim at preservation the fighting readiness of reservists. And right from the start there aroused a conflict connected with union membership – some associations were to gather only the former insurgents, while the other ones the combatants from the Wielkopolska Army, too. Besides, it’s worth to add that particular associations had created large unions. There originated two main sets of combatant activity in the Great Poland, Pommerania and Upper Silesia provinces – the legal (pro-government) and the oppositional one. It became particulary essentially after May, 1926, when there came through new authorities. And just in that period considerably relented activities of the most numerous Associations of Societies of Insurgents and Soldiers. The government offered the insurgent combatants to become members of country-wide Association of Former Participants of National Uprising, headquartered in Warsaw. But they were soon subordinated to the Office of Regained Territories and became the Associations of Veterans of 1914-1919 National Uprising of the Republic of Poland. Finaly, in 1938 the trends towards consolidation the 1918-1919 Wielkopolska Uprising combat movement accomplished establishment the Associacion of Wielkopolska Insurgents, that was recreated after the II World War, in 1946. And finaly, three years later it was included into the country-wide Association of Fighters for Liberty and Democracy. The dissertation not only elaborates organic structures of the combat organizations, but it treats of a subject of their main formalities, such as: maintenance of fighting readiness their members, further – commemoration of the 1918-1919 Uprising traditions, and cultural and educational activities. In the final chapter there were described organizations’ ensignes – banners, next membership and commemorative badges and organizational uniforms.
Milicja Obywatelska w województwie poznańskim 1945-1948
(2024) Szudarski, Łukasz; Jankowiak, Stanisław. Promotor
Przed 11 Wojną Światową polska policja była odpowiedzialna za bezpieczeństwo w całym kraju. 1944 był rokiem (w trakcie tej wojny), kiedy Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego przejął władzę w Polsce z pomocą Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Komuniści rozwiązali Policję Państwową i zorganizowali nowy organ - Milicję Obywatelską. Milicjanci mieli tę samą rolę, co policjanci, ale istniały też pewne różnice. Chociaż oficjalnie była to apolityczna organizacja, to w rzeczywistości milicjanci musieli robić wszystko by służyć nowemu rządowi. To znaczy, że Milicja Obywatelska musiała walczyć z opozycją antykomunistyczną. Oznacza to również, że w tej instytucji nie mógł służyć żaden człowiek, który nie wierzył w komunizm. Wielkopolska (województwo Poznańskie) zostało przejęte przez żołnierzy radzieckich i polskich pomiędzy styczniem a lutym 1945 roku. Z tego powodu milicja została zorganizowana na tym terenie kilka miesięcy później niż na wschodzie. Pod koniec 1945 roku Milicja Obywatelska została utworzona w całej Polsce. Dzieje tej formacji są bardzo trudne. Część milicjantów zginęła podczas walk przeciwko żołnierzom i przestępcom. Z drugiej strony służyli również komunistycznemu rządowi. Z tego powodu ta grupa musiała walczyć także z Polakami, na przykład przeciwko antykomunistycznemu podziemiu. Druga data, 1948 rok, jest momentem, w którym komuniści objęli całkowitą władzę w Polsce: po referendum (1946 rok), wyborach parlamentarnych (1947 rok) i po utworzeniu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (1948 rok). Before the Second World War, the Polish police was responsible for security in whole country. 1944 was a year (during this war), when the Polish Committee of National Liberation took power in Poland with help of Soviet Union. Communists dissolved police and they organized a new institution - Citizen's Militia. Militiamen had the same role as policemen but it was also some differences . Although it was officially an apolitical organization in reality militiamen had to do everything to serve a new government. lt means, that Citizen's Militia must fought against the communist opposition. lt also means, that in this institution couldn't serve any man, who didn't belive in communism. The Greater Poland (Poznań Voivodeship) was recaptured by the Soviet Union's and Polish troops between January and February in 1945 year. Because of it militia was organized in this area few months later than in the east. In the end of 1945 year Citizen's Militia was organized in whole Poland. The story of this formation is very difficult. Part of militiamen died during fights against soldiers or criminals. On the other hand they also served communist's government. For this reason this group had to fight also against Poles, for example anticommunist's undrground. The second date, 1948 year, is the moment when communists took whole power in Poland after referendum (1946 year), parliamentary elections (1947 year) and after organized Polish United Worker's Party (1948 year).
Studenci Wydziału Filozoficzno-Historycznego UAM w czasie ,,odwilży” (1953-1962)
(2024) Martinek, Ewa; Skotarczak, Dorota. Promotor
Zasadniczym celem badawczym pracy jest uzyskanie obrazu demograficzno-społecznego studentów Wydziału Filozoficzno-Historycznego w latach 1953-1962 w kontekście ,,odwilży’’ oraz ustalenie rzeczywistych ram czasowych owego zjawiska w ramach Wydziału Filozoficzno-Historycznego. Praca składa się z sześciu rozdziałów. Pierwszy zatytułowany został „Historia Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu w latach 1953-1962”. Ukazano w nim historię Uniwersytetu w latach 1918-1962. Drugi z rozdziałów zatytułowany „Rzeczywistość historyczno-społeczna w latach 1953-1962” poświęcony został przedstawieniu tła społeczno-politycznego ukazującego szereg procesów kształtujących ówczesne społeczeństwo. W trzecim rozdziale „Wydział Filozoficzno-Historyczny w latach 1953-1962” omówiono strukturę i władze Wydziału. Kolejną część pracy zatytułowaną ,,Studenci Wydziału Filozoficzno-Historycznego w świetle obowiązującego prawodawstwa” poświęcono na szczegółowy opis przepisów prawnych dotyczących studentów Wydziału Filozoficzno-Historycznego. Rozdział piąty ,,Studenci Wydziału Filozoficzno-Historycznego w latach 1953-1962 w świetle zachowanych źródeł” dotyczył przedstawienia obrazu studentów Wydziału Filozoficzno-Historycznego, jaki wyłonił się z analizowanego materiału źródłowego. W ostatnim z rozdziałów pt. ,,Studenci Wydziału Filozoficzno-Historycznego w ujęciu statystycznym” posłużono się licznymi autorskimi tabelami, a otrzymane wyniki badań wzbogacono opisem i komentarzem. The main research goal of the work is to obtain a demographic and social picture of students of the Faculty of Philosophy and History in the years 1953-1962 in the context of the “thaw” and to establish the actual time frame of this phenomenon within the Faculty of Philosophy and History. The work consists of six chapters. The first one was titled “History of the University of Adam Mickiewicz in Poznań in the years 1953-1962”, it presents the history of the University in the years 1918-1962. The second chapter entitled “Historical and social reality in the years 1953-1962” is devoted to presenting the socio-political background showing a number of processes shaping society at that time. The third chapter, “The Faculty of Philosophy and History in the years 1953-1962”, discusses the structure and authorities of the Faculty. The next part of the work entitled “Students of the Faculty of Philosophy and History in the light of applicable legislation” was devoted to a detailed description of legal provisions relating to students of the Faculty of Philosophy and History. Chapter five, “Students of the Faculty of Philosophy and History in the years 1953-1962 in the light of preserved sources” is a presentation of the image of students of the Faculty of Philosophy and History that emerged from the analyzed source material. In the last chapter entitled “Students of the Faculty of Philosophy and History from a statistical perspective” numerous author’s tables were used, and the obtained research results are enriched with descriptions and comments.

Browse

Recent Submissions