Zakres odzwierciedlania paradygmatu związków idiomatycznych w wybranych podręcznikach do nauki języka polskiego jako obcego (poziom B2–C2)

Abstract

Przedmiotem badań w rozprawie doktorskiej zostały uczynione stałe związki frazeologiczne (wyrazowe), a za cel dociekań wyznaczono ukazanie zakresu odzwierciedlania paradygmatu tychże jednostek w podręcznikach do nauki języka polskiego jako obcego. Podstawą materiałową pracy stały się wybrane podręczniku od poziomu B2 do poziomu C2. Zanalizowano 260 jednostek werbalnych i 200 jednostek imiennych, dokumentowanych 820 przykładami. Rozprawa składa się ze Wstępu, pięciu zasadniczych rozdziałów, Podsumowania, Indeksu omówionych frazeologizmów, Bibliografii oraz Wykazu Skrótów, a integralną część pracy stanowi Aneks (tom 2), zawierający tabele paradygmatyczne zwrotów niesymetrycznych, zwrotów symetrycznych oraz wyrażeń. W toku podjętych badań dowiedziono, iż autorzy podręczników mają wyraźną skłonność do podawania polskich idiomów w ich formach podstawowych, co prowadzi do wytworzenia mylnego obrazu paradygmatów poszczególnych jednostek, które stają się niejako jeszcze bardziej defektywne, niż w rzeczywistości. Szeroki ogląd zjawiska zmienności gramatycznej pozwolił zauważyć w odniesieniu do stałych związków takie problemy, jak: niepełne ukazywanie zakresu wariancji, kłopoty z właściwym kształtowaniem kontekstu, podawanie niekanonicznych postaci poszczególnych jednostek. Najbardziej ogólny postulat, jest zatem potwierdzoną w wynikach badań zachętą do porzucenia nauczania statycznego języka polskiego jako obcego na rzecz wszechstronnej edukacji dynamicznej.

The subject of examination in this doctoral thesis are idiomatic phrases, and the main aim of the research is to present the scope of reflecting the paradigm of these units in textbooks for teaching Polish as a foreign language. The material for the dissertation is based on chosen textbooks from B2 to C2 proficiency levels. 260 expressions and 200 phraseological units with onomastic components were analyzed and documented by 820 examples. The thesis consists of Introduction, five main chapters, Summary, Index of discussed phraseological units, Bibliography and List of shortcuts with the Annex as its integral part (volume 2), which includes paradigmatic charts of non-symmetrical and symmetrical phrases and expressions. In the course of research it was proven that the authors of textbooks have a conspicuous propensity for giving Polish idiomatic phrases in their basic forms, which is consequential for establishing a false image of the paradigms of particular units, which somehow become even more defective than in reality. A wide perspective of the phenomenon of grammatical alteration allowed to observe, in relation to fixed phrases, such problems as: the incomplete presentation of the scope of variance, problems with the proper context structuring, or giving non-canonical forms of particular units. The most general postulate confirmed in the research is therefore an encouragement to abandon static teaching of Polish as a foreign language in favor of a many-sided dynamic education.