Warunkowe zawieszenie wykonania kary w polskim prawie karnym

Abstract

Warunkowe zawieszenie wykonania kary to powszechnie stosowana instytucja polskiego i nie tylko prawa karnego, co wielokrotnie akcentowałem w swojej pracy, w tym przede wszystkim ukazując ją jako istotny element polityki kryminalnej. Uważa się jednak, iż na przestrzeni lat instytucja ta była stosowana zbyt często. W mojej ocenie negatywnie należy odbierać nie samo częste stosowanie warunkowego zawieszenia wykonania kary, a nadużywanie stosowania tej instytucji, orzekanie jej wówczas, gdy brak jest ku temu podstaw faktycznych, ze względu na istotę tej instytucji oraz ustawowe przesłanki jej zastosowania. Ze względu na pozorną preferencję kar (środków) wolnościowych, stosowanie warunkowego zawieszenia wykonania najczęściej orzekanej kary pozbawienia wolności stało się nieodzowne. Próbę odwrócenia tego trendu podjęto wprowadzając z dniem 1 lipca 2015r. nowelizację prawa karnego, ograniczając znacznie możliwości w zakresie warunkowego zawieszenia wykonania kary. Zgłębiając tą instytucję podjąłem się próby odpowiedzi na pytanie o charakter prawny warunkowego zawieszenia wykonania kary. Swoją koncepcję w tym zakresie ujawniał każdy badacz podejmujący tą problematykę. Punktem wyjścia do przedstawienia swojej koncepcji było przybliżenie tej instytucji w innych systemach prawnych, w polskim prawie karnym, również w ujęciu historycznym, poglądów nauki i orzecznictwa. Zestawiłem następnie możliwość potraktowania warunkowego zawieszenia jako rodzaju kary oraz rodzaju środka probacyjnego. Moje ustalenia odnośnie warunkowego zawieszenia wykonania kary jako samodzielnego środka polityki kryminalnej potwierdziły się przy rozważaniach odnośnie okoliczności wyłączających zastosowanie warunkowego zawieszenia oraz przy podjęciu zagadnienia warunkowego zawieszenia w szczególnych gałęziach prawa karnego, to jest prawie karnym skarbowym, prawie karnym wykonawczym, postępowaniu karnym, gdzie warunkowe zawieszenie służy (służyło) przede wszystkim osiągnięciu postawionych mu celów, spychając na dalszy plan cele warunkowego zawieszenia wynikające z istoty tej instytucji oraz ustawowych przesłanek jej zastosowania. Niniejsza praca ma zwrócić uwagę na problemy związane ze stosowaniem warunkowego zawieszenia wykonania kary i szerzej na bolączki prawa karnego. Rozważania podjęte w niniejszej pracy, stanowiąc głos w dyskusji nad kształtem warunkowego zawieszenia, powinny pozwolić na wypracowanie nie budzącego wątpliwości charakteru tej instytucji, pozostającego w zgodzie z dotychczasowym dorobkiem nauki prawa karnego oraz systemem prawa karnego, co ma doniosłe znaczenie praktyczne. Conditional suspension of punishment is a widely used institution of Polish and not only of criminal law, as I repeatedly stressed in my work, including in particular presenting it as an important element of criminal policy. However, it is believed, that over the years the institution has been used too often. In my opinion, one should not perceive the frequent use of the conditional suspension of punishment negatively but the abuse of the institution, adjudication it when there are no factual basis for doing so, because of the nature of the institution and statutory conditions for its use. Due to the apparent preference of freedom penalties, the use of conditional suspension as the most frequently sentenced imprisonment has become indispensable. An attempt to reverse this trend was made on July 1, 2015 with the introduction of an amendment to the criminal law, reducing considerably the possibilities regarding adjuring the conditional suspension of punishment. Exploring this institution I have tried to answer the question on the legal nature of the conditional suspension of punishment. Every researcher dealing with this issue disclosed their idea. The starting point of presenting my concept was to present this institution in other jurisdictions, the Polish criminal law, also in historical perspective, the views of science and jurisprudence. Then I set up the possibility of treating the conditional suspension as a type of punishment and as a probation measure. My conclusions regarding the conditional suspension of punishment as an independent measure of criminal policy were confirmed when considering regarding exemption from the use of the conditional suspension and by taking the issue a conditional suspension for specific branches of the criminal law, that is penal fiscal law, executive criminal law, criminal proceedings, where the conditional suspension serves (served), above all, to achieve the objectives pursued, pushing further the objectives of the conditional suspension resulting from the nature of the institution and statutory conditions for its use. This paper aims to draw attention to the problems associated with the use of conditional suspension of punishment and more widely on the ills of criminal law. The considerations in this work that are yet another voice in the discussion on the shape of a conditional suspension, should allow for the development of not questionable character of this institution, which is still consistent with the current achievements of criminal law science and the criminal justice system, which is of great practical significance.