Doktoraty (WPiA)

Permanent URI for this collection

Browse

Recent Submissions

Now showing 1 - 20 of 237
  • Item
    Prawne aspekty scalania i podziału nieruchomości
    (2024) Przychodzka-Gorzelańczyk, Tatiana; Suchoń, Aneta. Promotor; Kruś, Maciej. Promotor pomocniczy
    Tematem niniejszej pracy są prawne aspekty scalania i podziału nieruchomości przeznaczonych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego na cele inne niż rolne i leśne. Celem niniejszej pracy było wskazanie ewolucji scalania, określenie funkcji, elementów konstrukcyjnych, a szerzej kształtu prawnego instytucji scalania i podziału nieruchomości oraz próba udzielenia odpowiedzi na pytania, czy i w jakim stopniu regulacje prawne dotyczące tejże instytucji mogą być skutecznym instrumentem kształtowania przestrzeni na obszarze miast. W jakim stopniu zatem realizuje ona cele założone przez ustawodawcę oraz uwzględnia wyzwania związane ze zrównoważonym rozwojem. Niniejsza rozprawa została podzielona na osiem rozdziałów, w których autorka porusza wiele wątków problemowych. Rozdział pierwszy rozprawy obejmuje rozważania wstępne. Rozdział drugi poświęcony został kształtowaniu się regulacji prawnych w zakresie scalania gruntów oraz scalania i podziału nieruchomości. W celach porównawczych zestawiono instytucję scaleniowo-podziałową i scaleniową z perspektywy historycznej. W rozdziale trzecim z kolei wskazano na pewne aspekty scalania gruntów w wybranych państwach europejskich. Przeprowadzona w tym zakresie analiza przykładowo podanych podobnych regulacji prawnych, umożliwiła ich porównanie z obowiązującymi w tym zakresie regulacjami polskimi. Rozdział czwarty zawiera rozważania dotyczące scaleń i podziałów nieruchomości jako instrumentu kształtującego przestrzeń. W rozdziale tym przedstawiono podstawowe cele analizowanej instytucji, podkreślając jednocześnie jej powiązanie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Autorka porusza w tym miejscu również zagadnienia dotyczące scaleń i podziałów nieruchomości w aspekcie miejscowego planu rewitalizacji oraz zgodności analizowanej instytucji z Konstytucją. Nadto w tej części pracy wskazano na instytucję scaleniowo-podziałową jako instrument zrównoważonego rozwoju miast. W rozdziale piątym zamieszczono katalog poszczególnych etapów postępowania scaleniowo-podziałowego. Rozważania obejmują także aspekty geodezyjne oraz kwestie dotyczące finansowania postępowań scaleniowo-podziałowych. Dokonano również analizy uchwały scaleniowo-podziałowej, zwracając uwagę na kwestie własnościowe, ewidencyjne oraz dotyczące praw i obowiązków uczestników procedury. Rozdział szósty rozprawy dotyczy konsekwencji prawnych uchwały scaleniowo-podziałowej. Poruszono tutaj również kwestię dopłat, odszkodowań oraz opłat adiacenckich, związanych ze wzrostem wartości nieruchomości w procedurze scaleniowo-podziałowej. Rozdział siódmy stanowi egzemplifikację problemów praktycznych związanych z instytucją scaleniowo-podziałową. Autorka wskazała m.in. przykłady scaleń i podziałów nieruchomości oraz scaleń gruntów, których gminy podjęły się w różnym czasie, w różnych rejonach Polski. W tym celu wykorzystano przykłady z orzecznictwa, jak i praktyki wybranych gmin tj. Łomży i Lipnicy Wielkiej. Rozdział ósmy rozprawy stanowią rozważania końcowe, na które składa się podsumowanie, ocena analizowanej regulacji oraz określenie postulatów de lege ferenda. Przeprowadzone przez autorkę badania i analiza pozwoliła na sformułowanie wielu istotnych wniosków w podsumowaniu pracy. Geneza instytucji scaleniowo-podziałowej jak i instytucji scaleniowej oraz kształtowanie się regulacji prawnych potwierdziły, że scalania i podziały nieruchomości nawiązują swoją ideą do scalania gruntów. Konkludując, instytucja scaleniowo-podziałowa nie jest w obecnym kształcie prawnym skutecznym instrumentem kształtowania przestrzeni na obszarze miast (wsi). Problem w szczególności stanowi brak miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego na obszarach większości gmin, niezbędnych do wszczęcia postępowania. Czynnikiem, który z kolei wzbudza wśród uczestników analizowanej procedury najwięcej kontrowersji jest wycena nieruchomości. Poza tym należy zwrócić uwagę na skomplikowany charakter postępowania scaleniowo-podziałowego. Procedury odwoławcze dotyczące scaleń i podziałów potrafią przedłużać się ( trwać) latami. W opinii autorki istnieje konieczność wprowadzenia nowego modelu scaleń i podziałów nieruchomości. Działania te przyczynią się w dalszej perspektywie do większej popularności analizowanej instytucji, a w szczególności jej częstszego wykorzystywania przez gminy w praktyce i tym samym do realizacji zasad zrównoważonego rozwoju. The subject of this thesis is the legal aspects of consolidation and subdivision of real properties designated in local spatial development plans for purposes other than those related to agriculture and forestry. The purpose of this thesis was to show the evolution of consolidation, to determine the functions, structural elements and, more broadly, the legal form of the institution of consolidation and subdivision of real properties, and to make an attempt at answer the questions of whether and to what extent the legal regulations concerning this institution can be an effective instrument of shaping space in urban areas. To what extent, therefore, it fulfils the objectives set by the legislator and takes into account the challenges of sustainable development. This dissertation was divided into eight chapters, in which the author addresses many problem threads. Chapter One of the dissertation covers introductory considerations. Chapter Two is devoted to the formation of legal regulations on land consolidation as well as on consolidation and subdivision of real properties. For comparative purposes, the consolidation-subdivision institution and the consolidation institution were juxtaposed from a historical perspective. Next, Chapter Three shows a number of aspects of land consolidation in selected European countries. An analysis of similar example legal regulations carried out in this scope, enabled their comparison with the Polish regulations currently effective in this area. Chapter Four contains considerations on land consolidations and subdivisions of real properties as an instrument of shaping space. This chapter presents the basic objectives of the analysed institution, while, at the same time, emphasising its connection with the local spatial development plan. The author also addresses here issues concerning real property consolidations and subdivisions in the aspect of the local revitalisation plan and the compliance of the analysed institution with the Constitution. In addition, this part of the thesis shows the consolidation-subdivision institution as an instrument of sustainable urban development. In Chapter Five provides a catalogue of the various stages of the consolidation and subdivision proceedings. The considerations also include geodetic aspects and issues concerning the financing of consolidation and subdivision proceedings. There is also an analysis of the consolidation-subdivision resolution adopted by the commune council, where close attention is paid to the issues of ownership, identification as well as the issues concerning the rights and obligations of the participants in the procedure. Chapter Six of the dissertation deals with the legal consequences of the consolidation-subdivision resolution adopted by the commune council. It also addresses the issue of surcharges, compensation and betterment fees related to the increase in the value of real property in the consolidation-subdivision procedure. Chapter Seven constitutes an exemplification of practical problems related to the consolidation-subdivision institution. The author showed, inter alia, examples of real property consolidations and subdivisions as well as land consolidations which communes undertook at different times in different regions of Poland. For this purpose, examples from judicature and the practices of selected communes, i.e. Łomża and Lipnica Wielka, were used. Chapter Eight of the dissertation consists of final considerations, which include a summary, an evaluation of the analysed regulation and determination of de lege ferenda proposals. The research and analysis conducted by the author allowed to formulate many important conclusions in the summary of the thesis. The genesis of the consolidation-subdivision institution as well as the consolidation institution and the development of legal regulations confirmed that the consolidation and subdivision of real properties refer in their idea to land consolidation. In conclusion, the consolidation-subdivision institution in its current legal form is not an effective instrument of shaping space in urban (rural) areas. In particular, the problem lies the lack of local spatial development plans in the areas of most communes, which are necessary to initiate the proceedings. Whereas the factor that arouses the most controversy among the participants of the analysed procedure is the valuation of real property. In addition, close attention should be paid to the complicated nature of the consolidation-subdivision proceedings. Appeals procedures for consolidations and subdivisions can be extended (lasting) for years. In the opinion of the author, there is a need to introduce a new model of real property consolidations and subdivisions. In the long run, these actions will contribute to a greater popularity of the analysed institution, and, in particular, to its more frequent practical use by communes. This, in turn, will aid in the implementation of the principles of sustainable development.
  • Item
    Zwalczanie nieuczciwej konkurencji instrumentami prawa karnego
    (2024) Pająk, Maciej; Zawłocki, Robert. Promotor
    Autor pracy założył, że przy tworzeniu przepisów karnych regulujących różne aspekty życia gospodarczego, zbyt mało uwagi poświęca się zagadnieniu prawidłowej kryminalizacji. Głównym problemem poruszonym w pracy jest proporcjonalność zwalczania nieuczciwej konkurencji instrumentami prawa karnego. Przedmiotem szczegółowej analizy uczyniono przepisy karne ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. W pracy wykazano, że ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji z 1994 r. jest zasadniczo odwzorowaniem ustawy historycznej z 1926 r., tak w zakresie wybranego modelu (dualizm środków cywilnych i karnych) oraz typów czynów zabronionych. Aby rozważyć konieczność ingerencji prawnokarnej z punktu widzenia zasady subsydiarności prawa karnego, przedstawiono środki cywilnoprawne i administracyjnoprawne. Poruszono też problemy interpretacyjne znamion czynów zabronionych, wskazując na brak precyzji ustawodawcy. Stąd wynikają dalsze rozważania, związane z zasadą nullum crimen sine lege certa. W pracy omówiono również relacje przepisów określających delikty cywilnoprawne oraz przepisy karnoprawne ustawy. Posłużono się wybranymi modelami prawidłowej kryminalizacji, oceniając według nich skuteczność, proporcjonalność i konieczność funkcjonowania przepisów penalnych ustawy. Konkluzją pracy jest postulat de lege ferenda o konieczności uchylenia przepisów karnych ustawy. W ocenie autora, przepisy prawnokarne ustawy nie spełniają postulatu ultima ratio i niekorzystnie wpływają na stosunki gospodarcze, zatem konieczne jest ograniczenie prawa karnego pozakodeksowego w gospodarce. It was assumed by the author that when creating provisions of criminal law regulating various aspects of economic life, too little attention is paid to the issue of proper criminalization. The main problem addressed in the thesis is the proportionality of combating unfair competition with criminal law instruments. While the subject of detailed analysis are the criminal provisions of the Act on Combating Unfair Competition (Polish: ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji). The thesis presents that the 1994 Act on Combating Unfair Competition essentially constitutes a reproduction of the historical act of 1926, both in terms of the selected model (dualism of civil and criminal measures) and types of criminal acts. Civil and administrative law measures were presented to consider the necessity of criminal law interference from the criminal law subsidiarity principle’s perspective. Problems of interpretation of the elements of criminal acts were also raised, pointing to the lack of precision of the legislator. Further considerations arose therefrom, related, in particular, to the nullum crimen sine lege certa principle. The relationship between the provisions defining civil law torts and the criminal law provisions of the Act was also described. Selected models of proper criminalization were used to evaluate the effectiveness, proportionality and necessity of the criminal provisions of the Act. The conclusion of the thesis is a de lege ferenda postulate on the necessity to repeal the criminal provisions of the Act. According to the author's opinion, the criminal law provisions of the Act do not meet the ultima ratio postulate and adversely affect economic relations. Therefore, it is crucial for the economy to limit the criminal law provisions not regulated directly in the Criminal Code.
  • Item
    Zapis zwykły w polskim prawie spadkowym
    (2024) Sepełowski, Marcin; Grykiel, Jarosław. Promotor
    W pracy doktorskiej poszukuje się przyczyn istnienia instytucji zapisu zwykłego w polskim prawie spadkowym oraz wyróżnia jej funkcje w aktualnym otoczeniu normatywnym oraz warunkach społeczno-ekonomicznych. Rozważa się, dlaczego zapis zwykły?” i stawia się pytanie: „Dlaczego zapis zwykły obok powołania spadkobiercy, zapisu windykacyjnego i polecenia?” W pracy doktorskiej podejmuje się też próbę rozstrzygnięcia niektórych teoretycznych i praktycznych problemów związanych z wykładnią rozrządzeń testamentowych. W pracy doktorskiej przeprowadza się też dogmatycznoprawną analizę instytucji zapisu zwykłego w polskim prawie spadkowym. Interpretacja wielu przepisów dotyczących tego rozrządzenia i wynikającego z niego stosunku obligacyjnego stanowi bowiem przedmiot wciąż nierozstrzygniętych sporów doktrynalnych i orzeczniczych. W rozprawie podjęto próbę zmierzenia się z takimi problemami interpretacyjnymi. Wreszcie, w pracy doktorskiej podjęto próbę krytycznej oceny obecnie obowiązującej regulacji zapisu zwykłego. Owocem tych rozważań są postulaty de lege ferenda, których uwzględnienie pozwoliłoby – zdaniem autora niniejszej pracy – usprawnić i uatrakcyjnić analizowaną instytucję, uczynić z niej narzędzie lepiej realizujące wartości prawa spadkowego i lepiej służące społeczno-ekonomicznym potrzebom społeczeństwa. In this doctoral thesis the reasons for the existence of the ordinary legacy institution in Polish inheritance law are sought. Also, its functions in the current normative environment and socio-economic conditions are distinguished. The question considered is, “Why does the ordinary legacy exist?” and, moreover, "Why does the ordinary legacy exists next to the naming of an heir, a legacy by vindication and a testamentary instruction?" This doctoral dissertation also attempts to resolve some theoretical and practical problems related to the interpretation of testamentary dispositions. The thesis also includes a dogmatic and legal analysis of the institution of ordinary legacy in Polish inheritance law. The interpretation of many provisions regarding this disposition and the resulting obligation relationship is the subject of still unresolved doctrinal and case law disputes. The dissertation attempts to deal with such interpretation problems. Finally, the doctoral thesis undertakes to critically evaluate the currently applicable regulation of ordinary legacy. The outcome of these considerations is de lege ferenda postulates, the implementation of which would – according to the author of this work – improve and make the analysed institution more attractive, making it a tool that implements the values of inheritance law more accurately and serves the socio-economic needs of society better.
  • Item
    Prawne aspekty ochrony zwierząt gospodarskich w procesie produkcji rolnej
    (2024) Jachnik, Eliza; Budzinowski, Roman. Promotor
    Praca doktorska dotyczy prawnych aspektów ochrony zwierząt gospodarskich w procesie produkcji rolnej. Analizie został poddany status prawny tych zwierząt. w kontekście społeczno-gospodarczych i kulturowych funkcji, które pełnią. Poruszono także zagadnienie dereifikacji i humanitarnego traktowania. Szczegółowo omówiono ochronę dobrostanu zwierząt oraz kwestie związane z dopuszczalnymi prawnie warunkami, w których można prowadzić chów zwierząt gospodarskich. Ważną część pracy stanowi także temat ochrony tych zwierząt podczas transportu, a także w momencie uboju. Autorka analizuje także dopuszczalność uboju rytualnego. Dodatkowo, praca porusza kwestie ochrony zdrowia zwierząt gospodarskich, a także ich zasobów genetycznych. Wykorzystano akty prawa międzynarodowego, unijne, polskie, a w pewnym zakresie także legislacje państw obcych oraz literaturę polską i zagraniczną. Pozwoliło to na ukazanie szerokiego kontekstu prawnego. Praca postuluje potrzebę wzmocnienia prawnej ochrony zwierząt gospodarskich w procesie produkcji rolnej poprzez podniesienie standardów postępowania z nimi. The doctoral thesis concerns the legal aspects of the protection of farm animals in the agricultural production process. The legal status of these animals was analyzed in the context of the socio-economic and cultural functions they fulfill. The issue of dereification and humane treatment was also raised. The protection of animal welfare and issues related to legally permissible conditions in which farm animals can be kept are discussed in detail. An important part of the work is also the topic of protecting these animals during transport and at the time of slaughter. The author also analyzes the acceptability of ritual slaughter. Additionally, the work discusses the issues of protecting the health of farm animals and their genetic resources. Acts of international, EU and Polish law were used, and to some extent also legislation of foreign countries as well as Polish and foreign literature. This made it possible to present a broad legal context. The work postulates the need to strengthen the legal protection of farm animals in the agricultural production process by raising the standards of their treatment.
  • Item
    Dochodzenie roszczeń pieniężnych w walucie obcej w postępowaniu cywilnym
    (2024) Zieliński, Hubert; Walasik, Marcin. Promotor
    Głównym celem rozprawy jest dokonanie analizy obowiązujących norm prawnych, regulujących dochodzenie roszczeń pieniężnych w walucie obcej w postępowaniu cywilnym. W celu kompleksowego przedstawienia pojawiających się na tym tle zagadnień, rozprawa ta obejmuje także kwestie związane ze statusem zobowiązań pieniężnych w walucie obcej w polskim systemie prawnym oraz regulacjami prawa materialnego, które wprowadzają dla dłużnika upoważnienie do zwolnienia się ze zobowiązania wyrażonego w walucie obcej poprzez zapłatę w walucie krajowej. Głównym problemem poruszanym w rozprawie jest to, czy obowiązujące przepisy zapewniają wierzycielowi zobowiązania wyrażonego w walucie obcej wystarczającą ochronę jego interesu, w szczególności umożliwiają mu uzyskanie waluty obcej w ramach postępowania egzekucyjnego bądź upadłościowego. The main objective of the dissertation is to conduct research on the legal provisions governing the recovery of claims in foreign currency in Polish civil proceedings. In order to analyze arising problems thoroughly, it is also necessary to present reflections on the status of the foreign currency debts in Polish legal system and substantive law that allows a debtor to discharge his foreign currency debt by making a payment in the Polish currency. The main question to be answered in the thesis is whether the current legislation guarantees sufficient protection of the creditor’s interest, in particular allowing the creditor to obtain foreign currency in enforcement or bankruptcy proceedings.
  • Item
    Prawne aspekty planowania sieci elektroenergetycznych
    (2024) Tatarkiewicz, Piotr; Kosiński, Eryk. Promotor
    Plany stanowią kategorię czynności, które coraz częściej stają się przedmiotem prawnego uregulowania. Dzieje się tak zwłaszcza w ramach rozbudowanej, rozrastającej się stale o nowe regulacje, gałęzi publicznego prawa gospodarczego. Podstawowym celem pracy jest ustalenie charakteru prawnego planów oraz planowania, których przedmiot stanowi rozwój sieci elektroenergetycznych. Badaniami objęte zostały przede wszystkim przepisy ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne normujące plany i planowanie w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na energię elektryczną sporządzane przez przedsiębiorstwa energetyczne oraz przepisy normujące gminne planowanie oraz akty planowania zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe. W ograniczonym zakresie dokonano również analizy unormowań zawartych w prawie unijnym. W rozprawie odniesiono się po pierwsze do problematyki charakteru prawnego publicznych planów i planowania, w tym publicznych planów i planowania gospodarczego. Dokonano ustaleń teoretycznych w odniesieniu do struktury normatywnej planów, swobody planowania, wyważania interesu publicznego oraz interesów prywatnych, jak również form (postaci), jakie mogą przyjmować plany. Po drugie, badania poświęcone zostały ustaleniu charakteru prawnego planów i planowania rozwoju sieci elektroenergetycznych przez operatora systemu przesyłowego oraz przez operatorów systemów dystrybucyjnych. Omówione zostały różne prawne aspekty tego planowania (planów), w tym m.in. charakter prawny uzgadniania projektów tychże planów przez Prezesa URE. Po trzecie, dokonana została analiza regulacji prawnej obejmującej planowanie rozwoju sieci elektroenergetycznych na poziomie lokalnym (gminnym). Głównym jej celem było ustalenie charakteru prawnego gminnych aktów planowania zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe. Plans constitute a category of activities that are increasingly becoming the subject of legal regulation. This is particularly the case in the complex sphere of public economic law, which is continuously expanding with new regulations. The primary objective of this work is to determine the legal nature of the plans and planning that are focused on the development of electricity networks. The study primarily examines the provisions of the Energy Law Act of April 10, 1997, which regulate the plans drawn up by energy companies concerning the current and future demand for electricity, as well as the regulations governing municipal planning and acts of planning for the supply of electricity, heat, and gaseous fuels. An analysis of the norms contained in EU law has also been conducted, though this component is limited in its scope. The dissertation first addresses the issue of the legal nature of public plans and planning, encompassing public economic planning. Theoretical conclusions are drawn regarding the normative structure of plans, planning freedom, the balancing of public interests and private interests, as well as the forms that plans can take. Secondly, the research focuses on determining the legal nature of network development plans for transmission systems and distribution systems. Various legal aspects of this planning are discussed, including the legal nature of the approval of drafts of these plans by the President of the Energy Regulatory Office. Thirdly, an analysis is carried out of the legal regulations concerning the planning of electricity network development at the local (municipal) level. Here the main objective is to determine the legal nature of municipal planning acts focused on the supply of electricity, heat and gaseous fuels.
  • Item
    Stwarzanie szczególnego niebezpieczeństwa dla otoczenia jako przesłanka odpowiedzialności odszkodowawczej z tytułu czynów niedozwolonych
    (2024) Moska, Monika Magdalena. Promotor; Mularski, Krzysztof. Promotor
    Rozprawa dotyczy stwarzania szczególnego niebezpieczeństwa dla otoczenia jako przesłanki (podstawy) odpowiedzialności deliktowej. W wielu europejskich systemach prawnych istnieją klauzule ogólne ustanawiające odpowiedzialność na zasadzie ryzyka związaną z wyjątkowo niebezpieczną przyczyną szkody. W polskim porządku prawnym brak jest obecnie takiej regulacji. Wiele przepisów zostało jednak sformułowanych przez prawodawcę w taki sposób, że zarówno przedstawiciele doktryny, jak i judykatura, niemalże jednomyślnie twierdzą, iż to właśnie wzmożone niebezpieczeństwo wyrządzenia szkód stanowi ich motyw (ratio legis). Najbardziej ilustratywnym przykładem takiej regulacji jest chyba art. 435 k.c. Tyle tylko, że zawarte w nim unormowanie już na pierwszy rzut oka jawi się jako mocno anachroniczne. Jest to element szerszego problemu, związanego z tym, że kształt współczesnego prawa zobowiązań w swoim rudymentarnym zrębie wywodzi się z przełomu XIX i XX wieku. Treść powstałych wówczas kodyfikacji cywilnych państw Europy Zachodniej silnie wpłynęła bowiem – za pośrednictwem Kodeksu zobowiązań – na kształt III księgi Kodeksu cywilnego. Dokonywane na przestrzeni lat zmiany legislacyjne miały na celu przede wszystkim dostosowanie regulacji do zmieniającego się modelu społeczno-gospodarczego, a w niewielkim stopniu uwzględniały postęp technologiczny, gdyż rewolucje technologiczne całkowicie transformujące życie społeczne (takie jak np. upowszechnienie się pary czy elektryczności) zdarzały się średnio raz na sto lat. W ostatnich latach obserwujemy jednak gwałtowne zwiększenie tempa rozwoju technologicznego i jesteśmy świadkami nieustannej rewolucji technologicznej. W porównaniu z czasami twórców Kodeksu zobowiązań i Kodeksu cywilnego z 1964 r. liczba innowacji technologicznych znacznie wzrosła, a czas pomiędzy kolejnymi osiągnięciami techniki i nauki, jak również czas potrzebny na wdrożenie efektów tych osiągnięć do masowej produkcji, znacznie się skrócił. Powyższe czynniki stanowiły asumpt do sformułowania w rozprawie hipotez badawczych, które w pewnym uproszczeniu przedstawić można następująco: (H1) Obowiązujące obecnie w Polsce przepisy prawne regulujące odpowiedzialność odszkodowawczą z tytułu czynów niedozwolonych nie przystają do obecnych uwarunkowań gospodarczo-technologicznych. (H2) Klauzula ogólna wprowadzająca odpowiedzialność na zasadzie ryzyka związaną z wyjątkowo niebezpieczną przyczyną szkody wydaje się najbardziej adekwatna do szybkiego postępu technologicznego oraz spójna z systemem wartości przypisywanym racjonalnemu prawodawcy. Przeprowadzone badania można podzielić na pięć głównych części: 1)Analiza zasad odpowiedzialności deliktowej pozwalająca na ustalenie ich aksjologicznego uzasadnienia. 2)Analiza obowiązujących regulacji krajowych dotyczących odpowiedzialności odszkodowawczej związanej z wprowadzeniem szczególnego niebezpieczeństwa dla otoczenia, tj. art. 435 k.c. oraz rozwiązań zawartych w ustawach szczególnych (dotyczących odpowiedzialności za szkody jądrowe, szkody górnicze i szkody w środowisku). 3)Część komparatystyczna obejmująca analizę analogicznych rozwiązań przyjętych w innych państwach europejskich (tj. w systemie niemieckim, francuskim i czeskim) oraz tzw. prawie modelowym (tj. w Principles of European Tort Law oraz w Draft Common Frame of Reference). 4)Analiza zagrożeń związanych z rozwojem nowych technologii i generowanych przez nie problemów w zakresie prawa deliktów (ze szczególnym uwzględnieniem systemów sztucznej inteligencji i związanych z nimi propozycji w prawie UE). 5)Synteza wyników badań i przedstawienie rekomendacji nowelizacji obowiązujących przepisów (postulaty de lege ferenda). W badaniach wykorzystano przede wszystkim metodę dogmatycznoprawną. Interpretacja tekstów prawnych nastąpiła przy odwołaniu się do Macieja Zielińskiego derywacyjnej koncepcji wykładni w jej postaci rozwiniętej przez Olgierda Boguckiego. Istotną rolę w pracy odegrała również analiza orzecznictwa sądów powszechnych (przede wszystkim Sądu Najwyższego oraz sądów apelacyjnych). Ponadto w badaniach wykorzystano metodę komparatystyczną oraz uwzględniono, w miarę możliwości, dorobek ekonomicznej analizy prawa. W niewielkim zakresie wykorzystano również metodę historyczną, elementy logiki formalnej oraz metodę socjologiczno-prawną. Zastosowanie powyższych metod doprowadziło do potwierdzenia wstępnie sformułowanych hipotez badawczych. The dissertation concerns creating a particular danger to the environment (surroundings) as a ground for tort liability. Many European legal systems incorporate general clauses introducing strict liability associated with an extraordinarily dangerous cause of damage. The regulations currently effective in Poland do not contain such a provision. However, many provisions have been formulated by the lawgiver in such a way that both literature and the judicatory almost unanimously claim that it is the increased risk of causing damage that constitutes the motive (ratio legis) of these regulations. The most illustrative example of such a provision is art. 435 of the Polish Civil Code. Unfortunately, today this provision seems archaic. Which is a part of a broader problem related to the fact that the contemporary system of liability law in Poland was established in general at the turn of the 19th and 20th centuries. The content of the civil codifications of Western European countries established at the time had a strong impact on the development of the Polish Code of Obligations of 27 October 1933 and through it on the form of volume III of the currently effective Civil Code of 23 April 1964. The legislative amendments made over years were aimed mainly at adaptation of regulations to the changing social and economic model of the state. They recognised technological progress on a small scale, because technological revolutions, which completely transformed social life (such as e.g. popularization of steam or electricity) occurred on average once every century. However, the recent years have brought a considerable spike in the pace of technological development and we are currently witnessing an incessant technological revolution. Compared to the times of the authors of the Code of Obligations and the Civil Code of 1964, the numbers of technological innovations have risen considerably and the time between successive technological and scientific breakthroughs as well as the time required to implement the effects of these accomplishments into mass production has been greatly reduced. The above-mentioned factors have led to formulation of the research hypotheses, which can be briefly presented as follows: (H1) The provisions currently effective in Poland regulating tortious liability for damages do not correspond to the current economic and technological reality. (H2) A general clause introducing strict liability associated with an extraordinarily dangerous cause of damage seems to be the most appropriate solution for the current rapid technological progress and appear to be coherent with system of values attributed to a rational lawgiver. The conducted research can be divided into five main segments: 1)Analysis of the rules of tort liability allowing to establishment of their axiological justification. 2)Analysis of the effective national regulations concerning compensation liability associated with introduction of escalated danger to the surroundings, i.e. art. 435 of the Civil Code and the solutions presented in specific laws (concerning liability for nuclear damage, mining damage and environmental damage). 3)Comparative part covering the analysis of corresponding solutions established in other European countries (i.e. in the German, French and Czech systems) and the so-called reference law (i.e. in the Principles of European Tort Law and in the Draft Common Frame of Reference). 4)Analysis of hazards associated with development of new technologies and problems generated by them in the field of tort law (with particular emphasis on artificial intelligence systems and proposals in EU law in this regard). 5)Synthesis of the research results and presentation of recommendations for changing effective standards (de lege ferenda postulates). The study used primarily the legal dogmatic method. The legal texts are interpreted mainly in scope of the derivative concept of the interpretation of M. Zieliński in the form developed by O. Bogucki. The analysis of common court rulings (mainly those of the Supreme Court and Courts of Appeals) also plays an important role in this thesis. In addition, the research used comparative method and took into account, as far as possible, the achievements of the economic analysis of law. The historical method, the elements of formal logic and the sociological method were also used to a limited extent. The application of the above-mentioned methods led to the confirmation of the initially formulated research hypotheses.
  • Item
    Przewłaszczenie na zabezpieczenie w prawie polskim a fiducie- sûreté w prawie francuskim
    (2024) Głowacki, Włodzimierz; Gutowski, Maciej. Promotor
    Przedmiotem pracy jest kompleksowa charakterystyka przewłaszczenia na zabezpieczenie, przedstawienie jego złożonej natury, jako czynności łączącej elementy rzeczowe i obligacyjne. Umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie prezentowana jest jako źródło zabezpieczenia odmiennego od tradycyjnych zabezpieczeń opartych na rzeczy cudzej, które wymaga autonomicznej regulacji uwzględniającej specyficzne elementy obligacyjne, które determinują jej fiducjarny, a tym samym powierniczy charakter. Punktem odniesienia dla powyższych rozważań jest francuska fiducie-sûreté unormowana w Code civil jako odrębny rodzaj zabezpieczenia rzeczowego opartego na transferze własności, zaliczanego do czynności fiducjarnych. Praca zawiera część historyczną poświęconą rzymskiej fiduciae cum creditore contracta, uznawanej za pierwowzór przewłaszczenia na zabezpieczenie oraz fiducie-sûreté. Część pracy poświęcona fiducie-sûreté przedstawia jej charakterystykę jurydyczną, skutki rzeczowe i obligacyjne oraz charakterystykę własności i majątku fiducjarnego, pokazuje zalety zabezpieczeń fiducjarnych z perspektywy procedur kolektywnych. W części poświęconej przewłaszczeniu na zabezpieczenie zawarte są rozważania terminologiczne, prezentacja modelu empirycznego umowy, jej charakterystyka podmiotowa i przedmiotowa oraz klasyfikacja. Szczegółowo przedstawione zostały skutki rzeczowe i obligacyjne umowy wraz z próbą odtworzenia elementów fiducjarnych, które chronią interesy przewłaszczającego. W podsumowaniu przedstawione zostały wnioski de lege lata, które uzasadniają konieczność unormowania jednolitego modelu umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie oraz propozycja kodeksowej regulacji przewłaszczenia na zabezpieczenie jako umowy nazwanej. The subject of the thesis is a comprehensive characterisation of the transfer of ownership title as collateral, presenting its complex nature as an activity that unites in rem and obligatory features. The transfer of ownership title as collateral contract is presented as a source of collateral different from the traditional types of collateral based on a third party’s object and therefore requires a separate regulation, in which specific obligations, which determine the fiduciary nature of this type of collateral – are taken into consideration. The point of reference for the above considerations is the French fiducie-sûreté, which is regulated in the Code civil as a separate type of tangible collateral based on the transfer of the ownership title, also classified as a superior category of fiduciary activity. The thesis contains a historical part on the Roman fiduciae cum creditore contracta, which is considered to be the prototype of the transfer of ownership title as collateral and also of the fiduta-sûreté. The fiducie-sûreté part of the thesis presents a juridical analysis of fiducie-sûreté, its in rem and obligatory effects, as well as the characteristics of fiduciary property and fiduciary assets. It also shows the advantages of fiduciary collateral from the perspective of collective proceedings. The part on the transfer of ownership title as collateral includes terminological deliberations, the presentation of the empirical model of the contract, its subject and object characteristics and its classification. The in rem and obligatory effects of the contract are presented in detail, as is the attempt to reconstruct the fiduciary constituent features that protect the interests of the transferor. Finally, de lege lata conclusions are presented which justify the need to unify the model of the transfer of ownership title as a collateral contract and a proposal is advanced for a regulation in the structure of the Civil Code itself, including the regulation of the transfer of ownership title as collateral as a nominate contract.
  • Item
    Postępowanie w razie zaginięcia lub zniszczenia akt w postępowaniu cywilnym
    (2023) Marciniak, Sławomir; Knoppek, Krzysztof. Promotor
    Postępowanie odtworzeniowe ma specyficzne cechy, cele, funkcje. Ma charakter samodzielny i pomocniczy. Jego przedmiotem jest ustalenie czy odtworzenie akt umożliwi dalsze prowadzenie postępowania albo odtworzenie prawomocnego orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie albo wniesienie nadzwyczajnych środków zaskarżenia. Przesłanki wszczęcia postępowania odtworzeniowego to istnienie akt sprawy, zniszczenie lub zaginięcie tych akt w stopniu, który uniemożliwia odpowiednio: dalsze prowadzenie sprawy; w przypadku spraw prawomocnie zakończonych odtworzenie orzeczenia lub wniesienie nadzwyczajnych środków zaskarżenia; celowość odtworzenia. Odtworzone akta zastępują utracone. Jedynie przeprowadzenie tego postępowania pozwala stwierdzić niemożliwość odtworzenia akt. Sąd ma specyficzną rolę w tym postępowaniu, jego rolą jest ustalenie, czy akta da się odtworzyć oraz ich odtworzenie w najszerszym możliwym zakresie. Postępowanie odtworzeniowe wpływa na sytuację prawną podmiotów poszukujących sądowej ochrony praw oraz samego sądu, wywołaną utraty akt. Odtworzenie akt pozwala na podjęcie postępowania lub utrzymanie skutków prawnych wywołanych przez dane postępowanie. Postępowanie to wpływa na bieg terminu przedawnienia roszczeń. Istnienie i prawidłowe ukształtowanie postępowania odtworzeniowego warunkuje prawidłowe funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości i sądowej ochrony praw podmiotowych. Reconstruction procedure have specific features, goals and functions; independent and auxiliary nature. Its purpose is to determine whether the reconstruction will enable further proceedings or the reconstruction of a final judgment ending the proceedings in the case or the filing of extraordinary appeal measures. The conditions for initiating reconstruction are the existence of case files, destruction or loss of these files to an extent that makes it impossible to further pursue the case; in the case of legally concluded cases, reconstruction of the judgment or filing extraordinary appeals; the need of reconstruction. Restored records replace lost ones. Only through this procedure can it be concluded that it is impossible to reconstruct the files. The court has a specific role in these proceedings, its role is to determine whether the files can be reproduced and to reproduce them to the fullest extent possible. Reconstruction affects the legal situation resulting from the loss of files of entities seeking judicial protection of their rights and the court itself. Reconstructing files allows to initiate proceedings or uphold the legal effects caused by a given proceeding while also affecting the limitation period for claims. The existence and proper structure of these proceedings determine the proper functioning of the justice system and judicial protection of individual rights.
  • Item
    Instrumenty prawne eliminowania barier współpracy terytorialnej na rzecz rozwoju. Perspektywa unijna i krajowa
    (2023) Jacolik, Magdalena; Kokocińska, Katarzyna. Promotor
    Rozprawa doktorska dotyczy podejmowania współpracy terytorialnej na rzecz rozwoju, której głównymi aktorami są struktury regionalne i lokalne. Z perspektywy unijnej poprzez dążenie do rozwoju w ramach podejmowania współpracy należy rozumieć osiąganie celów zawartych w art. 174 TFUE. Natomiast z perspektywy krajowej, należy rozumieć realizacje celów rozwojowych zawartych w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Ważną rolę w podejmowaniu współpracy terytorialnej odgrywają unijne oraz krajowe regulacje, które wyznaczają normatywne jej ramy. Jednak fundament stanowią unijne zasady prawa, formułujące reguły jej nawiązywania. Współpraca terytorialna na rzecz rozwoju jest podejmowana z wykorzystaniem zróżnicowanych unijnych oraz krajowych instrumentów prawnych. W jej ramach występują różnego rodzaju bariery, wynikające z prawa międzynarodowego, unijnego oraz krajowego. Głównym celem rozprawy było wykazanie, że działania na poziomie Unii Europejskiej służą eliminowaniu barier występujących we współpracy terytorialnej na rzecz rozwoju. W tym celu przeanalizowano instrumenty prawne w unijnym i w krajowym porządku prawnym, a także w obszarze prowadzenia polityki rozwoju. The doctoral dissertation concerns territorial cooperation for development, the main actors of which are regional and local structures. From the EU perspective, striving for development within the framework of cooperation should be understood as achieving the goals set out in Art. 174 TFEU. However, from a national perspective, the implementation of development goals contained in the Act of December 6, 2006 on the principles of development policy should be understood. EU and national regulations play an important role in undertaking territorial cooperation and determine its normative framework. However, the foundations are the EU legal principles that formulate the rules for establishing cooperation. Territorial cooperation for development is undertaken using various EU and national legal instruments. There are various types of barriers resulting from international, EU and national law. The main aim of the dissertation was to demonstrate that activities at the European Union level serve to eliminate barriers occurring in territorial cooperation for development. For this purpose, legal instruments in the EU and national legal order were analyzed, including in the area of development policy.
  • Item
    Normatywne ujęcie części ogólnej prawa administracyjnego. Studium z teorii prawa administracyjnego
    (2023) Mączyński, Maciej; Sawczyn, Wojciech. Promotor
    Autor stawia pytania – jak stanowić, stosować oraz interpretować prawo administracyjne, mając na uwadze jego zróżnicowanie? Czy można/trzeba stworzyć wspólne reguły łączące wszystkie różnorodne regulacje prawnoadministracyjne w taki sposób, że niezależnie od materii normatywnej stanowiącej konkretny dział prawa administracyjnego, sposób jego stanowienia oraz stosowania będzie skorelowany z takimi ogólnymi założeniami? Jakie elementy miałyby tworzyć wspomniane reguły? Czy rzeczone reguły mogą przybrać postać ustawy? W pierwszym rozdziale przedstawiono ogólne uwagi na temat części ogólnej prawa administracyjnego, zidentyfikowano jej poszczególne elementy oraz wyjaśniono, że jedynym procesem legislacyjnym zapewniającym operatywność prawa administracyjnego jest pozytywizacja jego części ogólnej. Drugi rozdział został poświęcony wartościom uniwersalnym prawa administracyjnego. W rozdziale III przedstawiono uniwersalne pojęcia prawa administracyjnego, mające podstawowe znaczenie dla tej gałęzi. Czwarty rozdział dotyczy zasad ogólnych prawa administracyjnego, jako wyraz ochrony wartości omówionych w rozdziale II. W rozdziale V i VI przedstawiono odpowiednio elementy stosunku administracyjnoprawnego oraz instytucje zapewniające stabilność tym stosunkom. Rozdział VII dotyczy metody administrowania, z uwagi na którą sformułowano wniosek o potrzebie wprowadzenia do polskiego systemu prawa nowych konsensualnych form prawnych działania administracji. W ostatnim rozdziale zestawiono dotąd omawiane zagadnienia z uregulowaniami hiszpańskimi, francuskimi oraz holenderskimi. The author asks questions - how to establish, apply and interpret administrative law, taking into account its diversity? Is it possible/nessesary to create common rules combining all various legal and administrative regulations in such a way that regardless of the normative matter constituting a specific section of administrative law, the method of its creation and application will be correlated with such general assumptions? What elements would these rules constitute? Can these rules take the form of a law? The first chapter presents general comments on the general part of administrative law, identifies its individual elements and explains that the only legislative process ensuring the operability of administrative law is the positivization of its general part. The second chapter was devoted to the universal values of administrative law. Chapter III presents universal concepts of administrative law that are of fundamental importance for this branch. The fourth chapter concerns the general principles of administrative law, as an expression of the protection of the values discussed in Chapter II. Chapters V and VI present, respectively, the elements of the administrative and legal relationship and the institutions ensuring stability of these relationships. Chapter VII concerns the method of administration, which led to the conclusion that there is a need to introduce new consensual legal forms of administration into the Polish legal system. The last chapter compares the issues discussed so far with Spanish, French and Dutch regulations.
  • Item
    Realizacja swobody testowania przy wykorzystaniu testamentu elektronicznego. Stan de lege lata i postulaty de lege ferenda
    (2023) Walczak, Dawid Jan; Haberko, Joanna. Promotor
    Niniejsza rozprawa dotyczy dopuszczalności i zasadności zastosowania nowoczesnych technologii w procesie sporządzania testamentu. Chodzi przede wszystkim o wskazanie korzyści i wyzwań, jakie się wiążą z wprowadzeniem elektronicznej formy testamentu do systemu prawnego oraz propozycji dalszych działań prawodawczych w celu uwspółcześnienia katalogu form testamentu. W rozprawie przedstawiona została geneza instytucji testamentu, ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju tej instytucji w polskim systemie prawa. Poddane analizie zostały zagadnienia związane z obecnymi normami prawnymi w zakresie prawa spadkowego, a także możliwości oferowane przez nowe technologie w tym zakresie. Ponadto, zostały przedstawione przykłady rozstrzygnięć judykatury oraz rozwiązań legislacyjnych obcych prawodawstw, w których dopuszczalne jest sporządzanie testamentów w formie elektronicznej. Rozprawa składa się z pięciu rozdziałów. Pierwszy rozdział poświęcony został rozważaniom na temat pojęcia, istoty oraz genezy swobody testowania. Konieczne było znalezienie odpowiedzi na pytanie jakie funkcje w społeczeństwie ma spełniać ta konstrukcja prawna i jakie jej cechy spowodowały, że występuje w większości obowiązujących na świecie systemów prawnych. Rozdział drugi poświęcony został istocie i funkcji testamentu per se. Przeprowadzona została analiza funkcji oraz charakterystyki testamentu, a także uzasadnienia aktualnego katalogu form testamentu. Rozdział trzeci poświęcony został problematyce instytucji testamentu w prawie polskim de lege lata oraz przeprowadzona została analiza każdej z form testamentu przewidzianej w Kodeksie cywilnym de lege lata. W rozdziale czwartym przedstawione zostały rozwiązania technologiczne, które potencjalnie mogłyby znaleźć zastosowanie w przypadku nowej formy testamentu. Chodzi przede wszystkim o szeroko dostępne rozwiązania technologiczne, będące nierzadko nieodłącznym elementem życia każdego człowieka, pozwalające na zaprojektowanie nowej formy testamentu, mogącej służyć jako wiarygodny dowód woli testatora, chroniąc jego interesy i wypełniając funkcje stawiane przed formą testamentu w sposób doskonalszy, niż formy obecnie przewidziane prawem. Następnie przedstawione zostały liczne przykłady stanów faktycznych, w których testatorzy podejmowali próby dokonywania rozrządzeń mortis causa przy wykorzystaniu nowych technologii. W ostatnim, piątym rozdziale podjęta została próba zaprojektowania zmian w zakresie prawa spadkowego, w szczególności zaś formy testamentu odpowiadającej wymaganiom współczesności. Zaprezentowana została koncepcja testamentu elektronicznego jako nowej formy testamentu oraz jej możliwe elementy konstrukcyjne, które należałoby wykorzystać podczas zmian w polskim prawie spadkowym. Ponadto zaprezentowana została propozycja znowelizowania przepisu dotyczącego testamentu ustnego w taki sposób, aby jego sporządzenie możliwe było także przy pomocy środków porozumiewania się na odległość. Nadto, niezależnie od zmian w zakresie katalogu form testamentu zawarta została propozycja wprowadzenia do polskiego porządku prawnego nowej instytucji prawnej, tj. dyspozycji treściami cyfrowymi na wypadek śmierci. This dissertation concerns the permissibility and legitimacy of the use of modern technology in the process of making a will. It is primarily concerned with identifying the benefits and challenges that arise from the introduction of an electronic form of the will into the legal system, as well as proposals for further legislative action to modernize the catalog of forms of the will. The dissertation presents the genesis of the institution of the will, with particular emphasis on the development of this institution in the Polish legal system. The issues related to the current legal norms in the field of inheritance law, as well as the possibilities offered by new technologies in this area have been analyzed. In addition, examples of settlements of jurisprudence and legislative solutions of foreign legislation, in which it is permissible to make wills in electronic form, are presented. The dissertation consists of five chapters. The first chapter was devoted to consideration of the concept, essence and genesis of the freedom of testing. It was necessary to find an answer to the question of what functions in society this legal construction is supposed to perform and what features caused it to be found in most legal systems in force around the world. The second chapter was devoted to the essence and function of the will per se. An analysis of the functions and characteristics of the will was carried out, as well as the justification of the current catalog of forms of wills. The third chapter was devoted to the problem of the institution of the will in Polish law de lege lata, and an analysis was made of each of the forms of the will provided for in the Civil Code de lege lata. The fourth chapter presents technological solutions that could potentially be applied to a new form of will. It is primarily about widely available technological solutions, which are often an integral part of everyone's life, allowing the design of a new form of will that can serve as reliable evidence of the will of the testator, protecting his interests and fulfilling the functions placed on the form of will in a more perfect way than the forms currently provided by law. This is followed by numerous examples of factual situations in which testators attempted to make dispositions mortis causa using new technologies. In the last, fifth chapter, an attempt is made to design changes in the field of inheritance law, in particular, a form of will that meets the requirements of modern times. The concept of the electronic will as a new form of will is presented, as well as its possible design elements that should be used during changes in Polish inheritance law. In addition, a proposal is presented to amend the provision on the oral will in such a way that its drafting is also possible by means of remote communication. In addition, regardless of the changes in the catalog of forms of wills, a proposal was included to introduce a new legal institution into the Polish legal order, i.e. a disposition of digital content in the event of death.
  • Item
    Cywilnoprawne instrumenty zabezpieczenia majątkowej egzystencji osób starszych z wykorzystaniem nieruchomości
    (2024) Koschel-Sturzbecher, Agata; Szczepaniak, Rafał
    Starzenie się społeczeństw, w szczególności krajów cywilizacji zachodniej jest zjawiskiem szeroko dyskutowanym i następującym w większości tych krajów od momentu eksplozji demograficznej, która miała miejsce w połowie XX wieku. Polega ono na systematycznym wzroście liczby osób starszych w całej populacji. Badania i prognozy demograficzne przewidują, iż do roku 2030 liczba osób starszych w społeczeństwach państw zachodnioeuropejskich podwoi się. Proces starzenia się populacji stanowi we współczesnych państwach jedno z najważniejszych wyzwań gospodarczych, społecznych, a także prawnych. Powoduje on bowiem nie tylko spadek liczby osób w wieku produkcyjnym, lecz również wzrost liczby tych, którym należy zapewnić źródła utrzymania. W konsekwencji prowadzi do zmian w różnych dziedzinach społecznych, szczególnie w zakresie ochrony zdrowia, polityki socjalnej – zwłaszcza na płaszczyźnie świadczeń emerytalnych i pomocy społecznej – a także polityki ekonomicznej w zakresie zapewnienia egzystencji finansowej osobom starszym. Również w dziedzinie prawa zwiększenie liczby osób starszych powoduje wzrost zapotrzebowania na regulacje prawne uwzględniające specyficzną sytuację i interesy tej grupy, a zatem wyznacza nowe kierunki rozwoju legislatury. Temat rozprawy doktorskiej jest ściśle powiązany z zauważalnym w naukach prawnych nurtem badawczym, który określą się mianem „ochrony prawnej osób starszych”. Nurt ten jest szczególnie interesujący zważywszy okoliczność, że ta grupa osób stale rośnie, wobec czego jej potrzeby nie mogą być ignorowane. Zachodzące procesy demograficzne w postaci starzenia się społeczeństwa oraz społeczne w postaci rozluźniania więzi i atomizacji jednostek powodują erozję dotychczasowych instytucji i urządzeń społecznych mających zabezpieczyć godny byt osób starszych. Obniżanie się świadczeń emerytalnych oraz zmniejszenie znaczenia alimentacji przez zstępnych powoduje konieczność poszukiwania innych możliwości zapewnienia seniorom dodatkowych środków utrzymania. W świetle tych zjawisk istotnego znaczenia nabierają badania nad istniejącymi regulacjami prawnymi zabezpieczającymi majątkową egzystencję osób starszych. Odchodząc od instytucji prawa rodzinnego i ubezpieczeń społecznych, których znaczenie w świetle zmieniających się stosunków społecznych i demograficznych maleje, autorka niniejszej pracy skupia się na stricte cywilnoprawnych instytucjach które będą w stanie spełnić tą funkcję i zabezpieczyć środki utrzymania dla osób starszych. Badając system prawa cywilnego można wyróżnić instytucje, które służą zabezpieczeniu środków utrzymania. Wśród tych środków wyróżnić można takie, które mogą pozyskać osoby niebędące właścicielem nieruchomości, jak renta i pożyczka, a także środki pozyskiwane na podstawie zgromadzonego przez osobę starszą majątku w postaci nieruchomości, tj. dożywocie, odwrócony kredyt hipoteczny, umowa z następcą, służebność osobista mieszkania czy też użytkowanie. W ramach niniejszej pracy podjęta została próba odpowiedzi na pytanie, czy przedstawione w sposób szczegółowy instrumenty zabezpieczenia majątkowego osób starszych przy wykorzystaniu nieruchomości są względem siebie konkurencyjne, czy też uzupełniają się wzajemnie, stanowiąc całościowe rozwiązanie przedstawionej problematyki ochrony prawno-majątkowej tych osób. Rozważaniu podlega to, czy tradycyjne cywilnoprawne formy zabezpieczenia majątkowego osób starszych w postaci umowy dożywocia, służebności osobistej mieszkania lub użytkowania go w zamian za przeniesienie własności straciły na aktualności wobec wspomnianych procesów demograficznych. Autorka stara się odpowiedzieć na pytanie, czy w tym kontekście odwrócony kredyt hipoteczny stanowi swoiste signum temporis na zaistniałą sytuację społeczno – ekonomiczną, czy też w celu zabezpieczenia interesów seniorów i prawidłowego funkcjonowania usług equity release konieczne jest całościowe uregulowanie tego rynku i to zarówno w modelu sprzedażowym jak i kredytowym. The ageing of societies, especially of the countries of Western civilization, has been a widely discussed phenomenon occurring in most of these countries since the demographic explosion in the mid-20th century. Ageing of society is based on a systematic increase in the number of elderly people in the entire population. Demographic research and forecasts predict that the number of elderly people in the societies of Western European countries will be doubled by 2030. An ageing population is one of the most important economic, social and legal challenges in modern countries. It causes not only a decline in the working population but also an increase in the number of those who need to be provided with a source of income. As a consequence, the population ageing leads to changes in various social areas such as healthcare and social policy, especially in the area of pensions and social assistance. It impacts the economy in terms of the financial existence of the elderly. Also in the field of law, increased number of older people causes a greater demand for legal regulations which must take into account the specific situation and interests of this group, and therefore it sets new directions for the development of the legislature. The subject of this doctoral thesis is closely related to the research trend noticeable in legal sciences, which is defined as "legal protection of the elderly". This trend is particularly fascinating considering the fact that this group of people is constantly growing, so their needs cannot be ignored. The ongoing demographic process of population ageing and social process of loosening ties and atomization of individuals, cause the erosion of the existing institutions and social units aimed to protect the dignified existence of the elderly. The reduction of retirement benefits and diminishing the importance of alimony by descendants cause the need for the search of additional means of subsistence for the elderly. In light of these phenomena, the research on the existing legal regulations securing the property existence of older people becomes significantly important. By taking into account that the importance of institutions of family law and social insurance in the light of changing social and demographic relations is reducing, the author would like tofocus strictly on the civil-law institutions that will be able to fulfil this function and secure livelihoods for the elderly. When examining the civil law system, it is possible to distinguish institutions that serve to secure the means of subsistence. Some of these means can be obtained without the necessity of being the owner of real estate property, such as annuity and loan. Also, funds can be obtained on the basis of real estate property accumulated by an elderly person, i.e. life imprisonment, reverse mortgage, contract with the successor, personal easement of a flat. As part of this thesis, an attempt will be made to answer the question whether the presented instruments of securing the property of elderly using real estate are competitive and complementary with each other constituting a comprehensive solution to the presented problem of legal and property protection. The thesis will answer the question whether the traditional civil law forms of securing the property of elderly in the form of a life annuity contract, personal easement of a flat in exchange for the transfer of ownership become obsolete in relation to these processes. The discussion of whether the reverse mortgage is signum temporis for the existing socio-economic situation is presented. This thesis, discuss whether it is necessary to regulate equity release to protect the elderly.
  • Item
    Ikonograficznoprawne aspekty malarstwa Jana Matejki w świetle założeń historycznej szkoły prawa
    (2023) Kostecka, Jolanta; Gulczyński, Andrzej. Promotor
    Głównym celem badań było wyjaśnienie ikonograficznoprawnych aspektów malarstwa Jana Matejki oraz ich ocena w świetle założeń przyjętych przez historyczną szkołę prawa. Analiza ikonograficznoprawna dzieł Matejki dotyczyła zobrazowanych w nich instytucji prawnych, postaci, miejsc, budynków i przedmiotów mających doniosłość prawną, jak również kwestii odtworzenia ich zgodnie z historią bądź w sposób odzwierciedlający twórczą wyobraźnię i idee artysty. Struktura rozprawy doktorskiej jest następująca. Rozdział 1 dotyczy ikonografii prawnej jako nauki, zawiera rozważania na temat możliwości i metod przedstawiania normy prawnej za pomocą obrazu. Rozdziały 2 i 3 odnoszą się do szkoły historycznej prawa w Europie i w Polsce. W tym miejscu omówione zostały również zagadnienia związane z krakowską szkołą historyczną i jej oddziaływanie na Matejkę. W rozdziale 4 zaprezentowany został rozwój polskiego malarstwa w XIX wieku, na tle malarstwa europejskiego. W rozdziale 5 przedstawione zostały cechy charakterystyczne malarstwa historycznego Jana Matejki, jego wyjątkowy styl i historiozofia, a także wpływ środowiska artystycznego na jego twórczość oraz ówczesna sytuacja polityczna i prawna Galicji. W ostatnim rozdziale rozprawy przedstawiona została analiza stylistyczno-porównawcza i ikonograficznoprawna wybranych obrazów Jana Matejki. The main purpose of the dissertation is presenting iconographical and legal aspects of Jan Matejko’s paintings in the view of the assumptions of the Historical School of Law. The legal and iconographical analysis of Jan Matejko’s paintings in the study pertains legal institutions, figures, places and objects having legal relevance depicted in his artworks, as well as their reconstruction pursuant to the history or in a creative way (reflecting originative imagination and ideas of the artist). The structure of the dissertation is as follows. The first chapter concerns the legal iconography as science and contains information about possibilities and methods of presenting legal precepts by means of picture. The second and third chapters refer to the Historical School of Law in Europe and Poland. Further, the author elaborates also next issues, such as the Historical School in Cracow and its influence on Matejko’s works. In the fourth chapter the development of the Polish historical painting in the 19th century is presented (in the context of European painting). The fifth chapter of the study considers the specific features of Matejko’s historical paintings. The author describes Matejko’s artistic style and his philosophy of history. The sixth chapter pertains stylistic and comparative as well as iconographical and legal analysis of Matejko’s oily paintings.
  • Item
    Wycena nieruchomości dokonywana przez rzeczoznawców majątkowych a wycena nieruchomości dokonywana przez systemy teleinformatyczne
    (2023) Działak, Bartosz; Szewczyk, Marek. Promotor
    Przedmiotem rozprawy doktorskiej jest problematyka wyceny nieruchomości. Praca składa się ze wstępu, czterech rozdziałów i zakończenia. Pierwszy rozdział, został poświęcony „zagadnieniom wprowadzającym” – w części tej omówiono spiritus movens dysertacji. Przybliżono zagadnienia: szybkości postępowania; prostoty postępowania; prawdy obiektywnej; pogłębiania zaufania do organów administracji publicznej oraz sądów administracyjnych; sztucznej inteligencji. Drugi rozdział, przedstawia sytuację normatywną wyceny nieruchomości w wybranych państwach, w: Rzeczpospolitej Polskiej; Republice Federalnej Niemiec; Stanach Zjednoczonych Ameryki; Republice Francuskiej oraz Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej. Trzeci rozdział, przedstawia regulacje pozaprawne związane z wyceną nieruchomości. W tej części opisano unormowania wprowadzone przez międzynarodowe organizacje zajmujące się wyceną nieruchomości, tj.: Międzynarodowy Komitet Standardów Wyceny; Międzynarodową Koalicję Standarów Etyki; Amerykańskie Towarzystwo Rzeczoznawców; Europejską Grupę Stowarzyszeń Rzeczoznawców. Czwarty rozdział, przedstawia bazy danych zawierające informacje o nieruchomościach. Na podstawie rozważań zawartych w tej części zostało ustalone czy stworzenie programu do automatycznej wyceny nieruchomości w Rzeczpospolitej Polskiej jest możliwe. The doctoral dissertation consists of an introduction, four chapters and a conclusion. The first chapter is devoted to "introductory issues" – in this part the spiritus movens of the dissertation is discussed. The following issues were discussed: speed of proceedings; simplicity of proceedings; objective truth; deepening trust in public administration bodies and administrative courts; artificial intelligence. The second chapter presents the normative situation of real estate valuation in selected countries, in: the Republic of Poland; Federal Republic of Germany; United States of America; the French Republic and the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland. The third chapter presents extra-legal regulations related to the valuation of real estate. This section describes the regulations introduced by international organizations dealing with real estate valuation, i.e.: the International Committee on Valuation Standards; International Coalition of Ethical Standards; American Society of Appraisers; European Group of Valuers' Associations. The fourth chapter presents databases containing information on real estate maintained by entities performing public administration tasks. On the basis of the considerations contained in this section, it was determined whether it is possible to create a program for automatic valuation of real estate in the Republic of Poland.
  • Item
    Rola zakładu pracy i zakładowego prawa pracy w demokratyzacji relacji zatrudnieniowych
    (2023) Krzyżaniak, Piotr; Musiała, Anna. Promotor
    W 1996 r. znowelizowano Kodeks pracy. Przed tą zmianą zakład pracy był stroną stosunków pracy. W związku z tym uznano, że posiada zdolność prawną jako podmiot prawa. Po zmianach w Kodeksie pracy stroną stosunków pracy stał się pracodawca. Tym samym zakład pracy utracił zdolność prawną. Od tego czasu pojęcie to można zrozumieć jedynie na gruncie zbiorowego prawa pracy. W nowym znaczeniu zakład pracy łączy się ze wspólnotą. Ta wspólnota składa się z pracowników i pracodawcy. Prywatny przedsiębiorca poprzez instytucję pracodawcy może reprezentować swoje interesy w stosunkach z pracownikami. Ponadto pracodawca posiada zdolność publicznoprawną, z pośrednictwem której realizuje część obowiązków państwa wobec pracowników. Zakres wspólnoty zakładu pracy jest zgodny z zakresem przepisów prawa pracy obowiązujących w tym zakładzie pracy. Zakład pracy jest więc wspólnotą prawa postawioną w opozycji do konfliktu między kapitałem a pracą (między przedsiębiorcą a pracownikami). Instytucja prawna zakładu pracy sytuuje ten konflikt w ramach prawnych i w efekcie służy realizacji zasady demokratycznego państwa prawnego. Pracownicy i przedsiębiorcy posiadają autonomię w korzystaniu z konstytucyjnych praw i wolności wewnątrz zakładu pracy. In 1996, the Labor Code was amended. Before this change, the work establishment was a party to labor relations. As such, it was considered to possess legal capacity as a legal entity. Following changes to the Labor Code, it was the employer who became party to labor relations. Accordingly, the work establishment lost its legal capacity. Since then, this concept can only be understood on the basis of collective labor law. In its new meaning, the work establishment is a community. This community is made up of workers and employers. By means of his institution as an employer, a private entrepreneur can represent his interests in relations with workers. Furthermore, the employer possesses legal public capacity, which he exercises by implementing some of the state’s responsibilities towards workers. The scope of community at a work establishment is consistent with the scope of labor regulations that are in force at that work establishment. A work establishment is thus a community of law placed in opposition to the conflict between capital and labor (between the entrepreneur and the workers). The legal institution of the work establishment sets this conflict in a legal framework and in effect, serves to implement the principle of the democratic state of law. Workers and entrepreneurs possess autonomy in exercising their constitutional rights and freedoms inside the work establishment.
  • Item
    Ściganie i karanie niemieckiego ludobójstwa w świetle polskich zasobów archiwalnych
    (2023) Paszko, Marlena Anna; Paluszyńska-Daszkiewicz, Krystyna. Promotor
    Tezą pracy jest ustalenie, że nie istniała żadna podstawa prawna do udzielania Republice Federalnej Niemiec międzynarodowej pomocy prawnej w sprawach karnych przez Główną i Okręgowe Komisje Badania Zbrodni Niemieckich/ Hitlerowskich w Polsce, a następnie działającą przy Instytucie Pamięci Narodowej – Główną Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Poczynione ustalenia odnoszą się przede wszystkim do działalności Zentrale Stelle der Landesjustizverwaltungen zur Aufklärung nationalsozialistischer Verbrechen, Ludwigsburg i jego relacji z polską instytucją. Przekazywanie dokumentów (w oryginałach lub kopiach) wzbudza poważne wątpliwości co do podstaw faktycznych i prawnych obrotu środkami dowodowymi i jednostkami archiwalnymi, właściwego trybu oraz legalności tych działań. Decyzje w sprawach dotyczących prowadzonych postępowań podejmowała osoba nieuprawniona. Stwierdzone w wyniku działań kontrolnych nieprawidłowości dały podstawę do wszczęcia postępowania karnego w sprawie przekazywania bez podstawy prawnej dokumentów nieuprawnionym organom państw obcych. Podnieść również należy, że w zasadzie wszystkie ze spraw, z których materiały dowodowe wysłano za granicę, są dotknięte wadą polegającą na naruszeniu praw pokrzywdzonych. Niniejsza praca wzbogacona jest aneksem zawierającym między innymi informacje na temat rodzaju dokumentu wysłanego za granicę oraz wszczętych i zakończonych postępowań karnych. The aim of this paper is to prove that there was not any legal basis to provide Federal Republic of Germany with an international legal assistance in criminal matters by The Central Commission and the District Commissions for the Investigation of German/Hitlerite Crimes in Poland, and later on by the Central Commission for the Prosecution of Crimes against the Polish Nation, which was a part of the Institute of National Remembrance. Made verifications mainly refer to Zentrale Stelle der Landesjustizverwaltungen zur Aufklärung nationalsozialistischer Verbrechen, Ludwigsburg work and its relationship with the Polish institution. In a view of factual and legal grounds of trading evidence and archival data as well as approved and legal procedures of such doings, exchanging original and copied documents raises serious doubts. Decisions associated with investigated cases were made by an unauthorized person. Exposed irregularities being a result of executed inspections gave a basis for initiating an investigation concerning trading documents without any legal basis to not permitted authorities of foreign countries. In addition, it is crucial to emphasize the fact that all of the cases the evidences sent abroad were taken from, hold a common trait which is a violation of the victims’ rights. This paper includes an appendix with information about a sort of documents sent abroad as well as initiated and closed criminal proceedings.
  • Item
    Miejsce zwykłego pobytu dziecka jako podstawa jurysdykcji krajowej w rozporządzeniu Rady (UE) 2019/1111 z dnia 25 czerwca 2019 roku w sprawie jurysdykcji, uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich i w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej oraz w sprawie uprowadzenia dziecka za granicę
    (2024) Kubicka-Grupa Zofia; Grzegorczyk, Paweł. Promotor; Wołodkiewicz Bartosz. Promotor
    Celem niniejszej pracy jest ukazanie miejsca zwykłego pobytu dziecka jako podstawy jurysdykcji krajowej w rozporządzeniu nr 2019/1111 w szerokim kontekście, uwzględniającym również teoretycznoprawne rozważania dotyczące istoty i budowy normy jurysdykcyjnej oraz zarys historii kształtowania się kryterium miejsca zwykłego pobytu jako łącznika jurysdykcyjnego i kolizyjnego w dziedzinie prawa międzynarodowego w XX wieku, a także zwięzłą charakterystykę pozostałych łączników personalnych. Interpretacja pojęcia „miejsce zwykłego pobytu dziecka” w rozporządzeniu nr 2019/1111 musi również uwzględniać ogólne cele europejskiego prawa procesowego cywilnego i założenia współpracy sądowej w dziedzinie prawa rodzinnego, a także motywy, jakie przyświecały unijnemu pracodawcy przy uchwalaniu omawianego rozporządzenia i jego poprzedników. Niniejsza praca ma nadto na celu udzielenie odpowiedzi na wątpliwości pojawiające się w praktyce przy ustalaniu jurysdykcji krajowej na podstawie łącznika miejsca zwykłego pobytu dziecka. W związku z tym zawarte w niej rozważania obejmują również problematykę współstosowania przepisów rozporządzenia nr 2019/1111 i kodeksu postępowania cywilnego. Punktem wyjścia do przeprowadzonych badań było przeświadczenie o zasadniczym znaczeniu pojęcia „miejsce zwykłego pobytu dziecka” dla wykładni wszystkich przepisów rozporządzenia nr 2019/1111. The aim of this paper is to show the child's habitual residence as a basis for jurisdiction in Regulation No 2019/1111 in a broad context, also taking into account theoretical and legal considerations on the essence and construction of the jurisdictional norm and an outline of the history of the formation of the habitual residence criterion as a jurisdictional and conflict-of-law connecting factor in the field of international law in the twentieth century, as well as a brief characterisation of the other personal connecting factors. The interpretation of the concept of 'habitual residence of the child' in Regulation 2019/1111 must take into account the general aims of European civil procedural law and the objectives of judicial cooperation in the field of family law, as well as the motives of the EU legislator in enacting this Regulation and its predecessors. This work also seeks to answer doubts that arise in practice when determining jurisdiction on the basis of the child's habitual residence connecting factor. Consequently, the considerations included in it also cover the issue of the co-application of the provisions of Regulation No 2019/1111 and Polish Code of Civil Procedure. The starting point for the research carried out was the conviction that the concept of the child's habitual residence is essential for the interpretation of all the provisions of Regulation No 2019/1111.
  • Item
    Publicznoprawna reglamentacja działalności w zakresie urządzania gier hazardowych a prawne gwarancje wolności działalności gospodarczej
    (2023) Waszak, Marcin; Urbaniak, Monika. Promotor; Kosiński, Eryk. Promotor
    W niniejszej dysertacji dokonano opisu oraz szczegółowej charakterystyki celów i dobranych środków publicznoprawnej reglamentacji, mających zastosowanie wobec urządzania gier hazardowych. Obowiązujący system reglamentacji zestawiono również z wybranymi orzeczeniami Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz Trybunału Konstytucyjnego, dotyczącymi urządzania gier hazardowych. Istota rozważań podjętych w rozprawie polega na wyszczególnieniu i charakterystyce elementów składających się nie tylko na reglamentację (przyjętych środków i celów) działalności gospodarczej w zakresie urządzania gier hazardowych, ale również na pozostałe (równie istotne) elementy wpływu państwa na aspekty ściśle powiązane z urządzaniem gier hazardowych. W myśl tak sformułowanej problematyki badawczej ustalono trzy główne cele badawcze. Pierwszy z nich dotyczył ustalenia instrumentarium reglamentacji oraz identyfikacji celów reglamentacyjnych. Kolejnym cel badawczy polegał na ocenie systemowej polityki hazardowej władz publicznych. Ostatni cel badawczy pracy stanowił ocenę wpływu orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i Trybunału Konstytucyjnego na warunki prowadzenia działalności gospodarczej opierającej się o urządzanie gier hazardowych.
  • Item
    Kontrola celno-skarbowa – instytucja badania przestrzegania prawa podatkowego
    (2023) Podsiadły, Artur; Nieborak, Tomasz. Promotor
    Przedmiotem rozprawy jest jedna z najważniejszych zmian w proceduralnym prawie podatkowym w ciągu ostatnich 25 lat, czyli regulacja wprowadzająca Krajową Administrację Skarbową (KAS). Ustawa o Krajowej Administracji Skarbowej uchyla i zastępuje m.in. ustawę o urzędach i izbach skarbowych, ustawę o służbie celnej oraz ustawę o kontroli skarbowej. Przepisy wprowadzające KAS zniosły również szereg organów administracji podatkowej i skarbowej. Jednocześnie wiele przepisów dotyczących procedur weryfikacji rozliczeń podatkowych, w tym postępowania kontrolnego i kontroli celnej, zostało zastąpionych w ramach ustawy o KAS kontrolą celno-skarbową – znacznie przebudowaną procedurą kontrolną, której przebieg różni się od dotychczas obowiązujących procedur kontrolnych. Prowadzona analiza prowadzi do wniosku, że regulacja wprowadzająca KAS, szczególnie związana z kontrolą celno-skarbową, pogarsza pozycję kontrolowanego podmiotu i jeszcze bardziej komplikuje system kontroli podatkowej. Tym samym analizowana instytucja kontroli celno-skarbowej pogłębia problemy dualizmu procedur kontrolnych, a przy tym nie odpowiada współczesnym tendencjom w zakresie oparcia kontroli na współpracy i wzmacniania zaufania w relacji między podatnikiem a organami podatkowymi, a co za tym idzie – narusza bezpieczeństwo prawne kontrolowanego podmiotu.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Biblioteka Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego