Przegląd Politologiczny, 2016, nr 3
Permanent URI for this collection
Browse
Recent Submissions
Item Political science in the Federal Republic of Germany – featured examples(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2016) Bielawska, Agnieszka; Wiśniewski, JanuszThis paper presents the history of German political science and its current status. It contains a comparison of modern Political Science majors offered by the three top rated universities in German rankings – the University of Potsdam, Free University of Berlin and Humboldt University. It outlines the structure of political science studies, the type of courses offered and the literature used during teaching.Item Security of the Baltic States: Effectiveness of the EU Common Security and Defence Policy and Influence of the Ukrainian Crisis(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2016) Gladysh, MariannaThe paper explores the reasons behind and the development of the EU Common Security and Defence Policy (CSDP), and its advantages and disadvantages that have emerged in the process of its formation and implementation. The transformation of the CSDP according to the Lisbon Treaty and the prospects of its operation in Europe are highlighted. Special attention is paid to the issues of improving the CSDP in the context of new threats to regional and global security. The place and role of the Baltic states in the CSDP are analysed. The position of the Baltic states in NATO, based on greater confidence in the institutions of NATO and close cooperation with the United States is considered. The basic threats and security challenges for the Baltic states nowadays are defined, including possible aggression from Russia, which is broadcast through the mainstream media as a reaction to the idea of protecting the Russian-speaking population of the Baltic states and the establishment of “geopolitical balance through their return to the Russian sphere of influence.”Item Polityka przekształceń własnościowych przedsiębiorstw państwowych w przemyśle stoczniowym w Polsce po 1989 roku(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2016) Kamola-Cieślik, MałgorzataPrzekształcenia własnościowe przedsiębiorstw państwowych były jednym z elementów transformacji ustrojowej Polski, która rozpoczęła się pod koniec lat osiemdziesiątych XX wieku. Zmiany własnościowe objęły stocznie produkcyjne, które miały wpływ na poziom rozwoju gospodarczego państwa oraz były symbolem wydarzeń politycznych. Przebieg procesu przekształceń własnościowych stoczni był uzależniony od decyzji rządu. Nie bez znaczenia była też sytuacja na światowym rynku stoczniowym oraz przystąpienie Polski do Unii Europejskiej. Z tego też powodu proces ten był przedmiotem szczególnej uwagi wśród polityków, badaczy oraz społeczeństwa, budząc spory i kontrowersje. Celem artykułu jest przeanalizowanie polityki poszczególnych rządów w zakresie przekształceń własnościowych przedsiębiorstw państwowych w przemyśle stoczniowym, ukazując czynniki które miały wpływ na przebieg procesu prywatyzacji stoczni. Przeprowadzając analizę polityki Rady Ministrów w zakresie przekształceń własnościowych stoczni produkcyjnych, dążono do uzyskania odpowiedzi na następujące pytania badawcze: Czy rząd polski wypracował spójną koncepcję przekształceń własnościowych przedsiębiorstw państwowych w przemyśle stoczniowym? Jakie decyzje podejmowały poszczególne rządy w celu prywatyzacji stoczni? oraz Jakie czynniki miały wpływ na proces zmian własnościowych stoczni? W badaniach wykorzystano metodę komparatystyczną, decyzyjną, instytucjonalno- prawną i statystyczną. Szczególną uwagę zwrócono na przebieg procesu prywatyzacji stoczni po wejściu Polski do Unii Europejskiej. Polityka prywatyzacyjna została zaprezentowana na przykładzie stoczni w Szczecinie, Gdańsku i Gdyni.Item Rada Polityki Pieniężnej jako szczególny organ państwa(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2016) Kraś, IreneuszArtykuł poświęcony jest Radzie Polityki Pieniężnej. Celem opracowania jest analiza ustrojowej pozycji Rady. Określenie statusu prawnego RPP stanowi początek rozważań. W dalszej części przedstawiono model kadencyjności i skład osobowy RPP. W tym kontekście omówione zostały propozycje zmian zawarte w projekcie ustawy o NBP. Istotną częścią artykułu jest kwestia wymogów merytorycznych stawianych członkom RPP. Podkreślają one pozycję Rady na tle innych organów państwa. Zakończenie zawiera wnioski potwierdzające, że RPP to szczególny organ państwa. Autor wskazuje również, że należałoby dokonać pewnych zmian wzmacniających działanie RPP, a mianowicie konstytucyjnie uregulować liczbę wybieranych do niej członków przez uprawnione do tego organy i uregulować kwestie kompetencji prawotwórczych.Item Nastroje prawicowo-ekstremistyczne społeczeństwa niemieckiego(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2016) Janicka, IzabelaGłównym tematem artykułu jest analiza prawicowo-ekstremistycznych nastrojów w społeczeństwie niemieckim, których rzecznikiem stają się coraz częściej przedstawiciele klasy średniej. Nieudany projekt wielokulturowości niemieckiej, długotrwały kryzys gospodarczy w Europie, zjawisko terroryzmu islamskiego i fala uchodźców stworzyły atmosferę ksenofobizmu i rasizmu. W efekcie tworzone są partie oraz nieformalne ugrupowania, które oczekują od państwa zmian w polityce azylowej i artykułują potrzebę utrwalania tożsamości narodowej. Tworzące się ad hoc ruchy społeczne odnoszą się krytycznie do niemieckiego systemu politycznego gromadząc określoną część elektoratu. Jeden z ruchów obywatelskich pod nazwą Pegida demonstruje nie tylko przeciwko radykałom muzułmańskim, a islamowi w ogóle. Organizatorzy i zwolennicy Pegidy dystansują się publicznie od ekstremistów prawicowych, ale wykorzystują lęki przed islamskim terrorem i szerzą nastroje niechęci wobec uchodźców i obcych. Pytanie badawcze dotyczy perspektyw utrwalania demokratycznych standardów w pozjednoczeniowym społeczeństwie niemieckim przez klasę średnią, która może stać się najważniejszym elementem wpływającym na opinię publiczną. Renesans ideologii faszystowskiej wymusił konieczność wykreowania nowego modelu komunikowania społecznego pomiędzy klasami. Percepcja tej ideologii jest przedmiotem badawczym sfery aksjologicznej.Item Kolonializm – Dekolonizacja – Postkolonializm. Rozważania o istocie i periodyzacji(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2016) Mazurczak, WitoldTrudno przecenić znaczenie epoki kolonialnej dla dziejów świata. W ostatnich latach obserwujemy wręcz lawinowy wzrost publikacji już nie tylko o kolonializmie ale przede wszystkim o postkolonializmie. Głos zabierają filolodzy, kulturoznawcy, historycy, socjolodzy i politolodzy, prawnicy, ekonomiści a nawet medycy i psycholodzy, co często wprowadza chaos i różne rozumienie wielu wydawałoby się oczywistych pojęć. To wszystko wymaga uporządkowania. Celem artykułu jest zdefiniowanie podstawowych kategorii takich jak kolonializm i dekolonizacja, neokolonializm i postkolonializm, zakreślenie ich granic terytorialnych i chronologicznych. To swego rodzaju próba wyjaśnienia dyskusji, pisana przez historyka i politologa, a więc z perspektywy człowieka zajmującego się dziejami kolonializmu. W artykule przedstawiono rozważania dotyczące definicji i zakresu pojęcia kolonializm, jego rozwój w XIX i pierwszej połowie XX wieku – od genezy poprzez ekspansję państw europejskich aż do jego kryzysu, którego początki widzieć powinniśmy już w latach I wojny światowej i wreszcie jego rozpadu po II wojnie światowej. Następnie omówiono pojęcie dekolonizacji, czynniki przyśpieszające dekolonizację oraz nowe propozycje periodyzacyjne. Ostatnia część artykułu to rozważania na temat postkolonializmu, a więc nowej refleksji nad kolonializmem a przede wszystkim nad jego konsekwencjami i pozostałościami we współczesnym świecie. Coraz częściej bowiem nie ograniczano się tylko do historii kolonializmu i dekolonizacji. Podkreślano, że istnieją różne rodzaje podporządkowania, a nowe ujęcie powinno dotyczyć historii i perspektyw wszystkich grup podporządkowanych np. ludzi zmarginalizowanych (klas niższych, kobiet, mniejszości narodowych i seksualnych itp.). W tym sensie kolonializm trwa nadal i stąd być może ten wzrost zainteresowania i aktualność problematyki, która jeszcze niedawno wydawała się kategorią już tylko historyczną.Item Potencjał protestów motywowanych ekonomicznie – przypadek współczesnej Federacji Rosyjskiej(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2016) Kusa, NataliaDziałalność rosyjskiej opozycji politycznej została znacznie ograniczona po masowych protestach z przełomu 2011 i 2012 r. Liczne zmiany w prawie spowodowały istotne zmniejszenie się liczby podmiotów, które opozycyjną działalność w sferze polityki mogłyby kontynuować. Jednocześnie, pogłębiający się kryzys gospodarczy i pogarszająca się sytuacja ekonomiczna szerokich mas Rosjan, ujawniła niezagospodarowaną dotąd przestrzeń, w której w ostatnich miesiącach zaczęło się ujawniać niezadowolenie rosyjskich obywateli z poczynań władzy. Celem artykułu jest analiza aktualnej sytuacji społeczno-gospodarczej Federacji Rosyjskiej oraz wskazanie na ewentualne przejawy ekonomicznie motywowanych protestów Rosjan. Podstawą analizy będą wskaźniki makroekonomiczne, wyniki badań rosyjskiej opinii publicznej oraz analiza informacji o ewentualnych wydarzeniach o charakterze protestu zamieszczonych w rosyjskich mediach (głównie społecznościowych). W efekcie artykuł może stać się przyczynkiem do dyskusji na temat potencjalnych relacji pomiędzy brakiem stabilności w kwestiach poczucia bezpieczeństwa ekonomicznego i socjalnego a skłonnością do udziału w protestach przeciwko władzy.Item Rola i funkcje wyborów w systemach niedemokratycznych(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2016) Żyromski, MarekWybory stanowią najważniejszą procedurę ustroju demokracji parlamentarnej. Pomimo długiego ich stosowaniu, ciągle jeszcze pojawiają się trudności. W najnowszych wyborach parlamentarnych w Polsce, których pierwszą rocznicę właśnie obchodzimy, aż co szósty głos został zmarnowany – czyli oddany na partię, która nie dostała się do parlamentu. Tym niemniej wybory funkcjonowały również i w systemach politycznych, które z demokracją nie miały zbyt wiele wspólnego. W Związku Radzieckim wybory były prawdziwym świętem, choć ich wynik był z góry przesądzony. Dlatego też wybory pełniły w systemach niedemokratycznych zupełnie inne funkcje niż w ustroju demokracji parlamentarnej. Zadaniem wyborów była mobilizacja społeczeństwa, wykazanie sprawności aparatu a nawet kwestie czysto administracyjne – jak meldunek i zamieszkanie w określonym miejscu.Item Strategie „komunizacji” przeciwnika politycznego. Obraz środowiska Unii Wolności w dyskursie polskiej prawicy(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2016) Lipiński, ArturUnia Wolności, mimo swojej wieloletniej nieobecności na scenie politycznej, nadal wykorzystywana bywa jako dyskursywna figura służąca polaryzacji debaty publicznej i polityki partyjnej oraz dyskredytowaniu oponentów politycznych. Celem niniejszego tekstu jest ukazanie genealogii oraz analiza specyficznych treści budujących strategię delegitymizacji przy użyciu figury Unii Wolności. Zadanie to realizowane będzie poprzez analizę szczegółowych strategii budowania wizerunku środowiska UW i jej poprzedniczek: Ruchu Obywatelskiego Akcji Demokratycznej oraz Unii Demokratycznej podejmowanych przez ugrupowania prawicowe.Item Polityka wsparcia rodziny czy stymulowanie wzrostu demograficznego w Programie Rodzina 500 plus(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2016) Puślecki, DamianCelem niniejszego opracowania było określenie ratio legis Programu 500 plus w ustawie o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci. W artykule podkreślono, że przez wiele lat trudno doszukać się skutecznych mechanizmów oddziaływania polityki prorodzinnej w Polsce. Ukazano prawne, ekonomiczne i systemowe przyczyny aktualnego kryzysu demograficznego. Opracowanie stanowi omówienie obowiązujących rozwiązań oraz analizę rzeczywistego celu nowo wprowadzonej regulacji prawnej. W konkluzji autor stwierdza, że podjęte prace legislacyjne to milowy krok w zakresie polskiej polityki prorodzinnej, choć są to rozwiązania nie pozbawione wad. Program 500 plus należy potraktować wspomagająco, nie zaś jako kluczowe narzędzie polityki demograficznej Polski.Item Migracja wewnętrzna w UE oraz EOG a problem nielegalnego rynku pracy. Analiza sytuacji imigrantów z Polski zamieszkujących okręg Hordaland(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2016) Nowiak, Wojciech; Narożna, Dominika; Cappelen, CorneliusNiniejsze opracowanie jest wynikiem pracy międzynarodowego zespołu badawczego i dotyczy funkcjonowania Polaków na nielegalnym rynku pracy w Norwegii. Badania zostały oparte na wywiadach pogłębionych, przeprowadzonych wśród imigrantów z Polski, zamieszkujących okręg Hordaland, którego centrum administracyjnym jest miasto Bergen. Ukazuje ono charakter tego rynku pracy oraz zasady i motywy funkcjonujących na nim pracowników z Polski.Item Kryzys imigracyjny w UE i sposoby jego rozwiązania(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2016) Adamczyk, AnitaPrzedmiotem rozważań niniejszego artykułu są zagadnienia związane z działaniami UE w zakresie rozwiązania kryzysu imigracyjnego w okresie od początku 2015 roku do końca pierwszego kwartału 2016 roku. W artykule dokonana została analiza ilościowa zjawiska imigracji do UE. Uwypuklono sytuację w Niemczech ze względu na największe zainteresowanie tym krajem ze strony potencjalnych uchodźców. Rozważaniu poddane zostały także polityka imigracyjna UE oraz działania zmierzające do rozwiązania kryzysu imigracyjnego (w tym relokacja, przesiedlenie, powroty oraz współpraca z państwami pochodzenia imigrantów i tranzytu – Turcją, państwami Bałkanów Zachodnich i Afryki). W artykule pokazano rozłam w państwach członkowskich i tym samym brak solidarności w rozwiązywaniu problemu.Item Istota i główne modele power-sharing w kontekście wieloetniczności. Zarys problematyki(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2016) Trzciński, KrzysztofArtykuł traktuje w zarysie o istocie i głównych modelach power-sharing. Choć powersharing może być pojmowane w sposób bardzo szeroki, tematyka tego artykułu dotyczy jego wąskiego rozumienia. Odnosi się ono do fenomenu dzielenia się władzą państwową przez różne segmenty (np. grupy etniczne lub wspólnoty religijne) społeczeństw pluralnych (podzielonych, sfragmentaryzowanych), w tym zwłaszcza wieloetnicznych i/lub wieloreligijnych. Głównym celem artykułu jest wyjaśnienie treści power-sharing we wskazanym wąskim rozumieniu i wytłumaczenie w zarysie jego głównych modeli (konfesjonalizm, model Lewisa, konsocjonalizm, centrypetalizm).Item Udział Polski w operacjach wojskowych Unii Europejskiej w Afryce(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2016) Przybylska-Maszner, BeataCelem artykułu jest analiza uwarunkowań udziału Polski w afrykańskich operacjach wojskowych Unii Europejskiej na tle ewolucji polskiego stanowiska wobec koncepcji realizacji Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony. W tekście przedstawiono polskie doświadczenia z udziału w operacjach, a także ocenę jego konsekwencji w odniesieniu do deklarowanych priorytetów polskiej polityki zagranicznej. Autorka wskazuje także na główne przyczyny zmiany stanowiska polskiego wobec dalszego zaangażowania na kontynencie afrykańskim. Zwraca uwagę na przekształcenia wewnątrz Unii oraz ich odbiór przez stronę polską.