Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 2012, nr 3
Permanent URI for this collection
Browse
Recent Submissions
Item SPIS TREŚCI, 74, 2012, 3(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2012)Item Wprowadzenie 74, 2012, 3(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2012) Komitet RedakcyjnyItem SOLIDARNOŚĆ MIĘDZYPOKOLENIOWA W STARZEJĄCYM SIĘ ŚWIECIE – PERSPEKTYWY I ZAGROŻENIA(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2012) Woźniak, ZbigniewPrzedmiotem analizy jest solidarność międzypokoleniowa, która dla socjologów zawsze była istotą życia zbiorowego, a stała się najbardziej palącym problemem współczesnego społeczeństwa i wyzwaniem dla władzy. Dokonany przegląd stanowisk teoretycznych oraz wyników badań międzynarodowych skłania do przyjęcia tezy zakładającej większe prawdopodobieństwo solidarności i mniejsze ryzyko konfliktu międzypokoleniowego na poziomie mikro- i makrospołecznym. Ujawniony potencjał społeczny wymaga obudowy polityczno-realizacyjnej – konieczne jest zatem przygotowanie i wdrożenie programów gerontologicznych, a opisane wyzwania i kierunki w polityce społecznej wobec starości i wobec seniorów wymagają społecznej zgody na proponowane rozwiązania. Nie jest i nie będzie to zadanie łatwe, takie bowiem kraje, jak Polska, starzejąc się, zmagać się muszą równocześnie ze spuścizną rozwiązań instytucjonalnych i prawnych poprzedniego ustroju oraz z wieloma poważnymi problemami społecznymi mającymi u podłoża ubóstwo, przebudowę struktur ustrojowych, tworzenie nowych rozwiązań w polityce gospodarczej i społecznej. Jedną z istotnych przeszkód w budowaniu społecznej aprobaty zmian i rozwiązań długookresowych i wspierania koniecznych reform w systemie zabezpieczenia społecznego jest także brak zrozumienia ich konieczności i spodziewanych korzyści dla pojedynczego człowieka.Item SOLIDARNOŚĆ POKOLEŃ – DOBRZE BRZMIĄCY POSTULAT POLITYKI SPOŁECZNEJ, Z KTÓRYM MA ONA CORAZ WIĘCEJ KŁOPOTÓW(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2012) Drozdowski, RafałArtykuł jest próbą przyjrzenia się polityce społecznej państwa polskiego pod kątem tych jej cech, które osłabiają solidarność międzypokoleniową. Drugim celem artykułu jest próba wskazania niezbędnych korekt w polityce społecznej, w rezultacie których mogłaby ona – lepiej niż dotąd – wspierać solidarność pokoleń. Po trzecie, w artykule podjęto próbę wskazania na ewentualne – mimo wszystko – pozytywne konsekwencje promodernizacyjne, jakie mieć może słabnąca solidarność międzygeneracyjna. Wśród najważniejszych mankamentów polityki społecznej, które skutkują rwaniem się solidarności międzypokoleniowej, wymieniono między innymi brak spójnej polityki rodzinnej oraz akcyjny charakter wielu programów społecznych, który pociąga za sobą spadek poczucia socjalnego bezpieczeństwa wielu dużych grup społeczno-zawodowych. W opinii autora niespójna polityka społeczna państwa nie pociąga za sobą jeszcze rozpadu solidarności międzypokoleniowej na poziomie mikro (rodziny), skutkuje już jednak wieloma negatywnymi konsekwencjami na poziomie makrostrukturalnym (m.in. brakiem lojalności fiskalnej osób w średnim wieku, odwracaniem się uwagi społecznej od problemów seniorów). Słabnąca solidarność międzypokoleniowa może – wbrew pozorom – mieć także następstwa promodernizacyjne. Stanie się tak, jeśli pójdzie ona w parze ze wzrostem aspiracji podmiotowych seniorów i z większą presją na państwo, by reformowało ono szybciej i głębiej własną politykę społeczną.Item SUBKULTUROWE I POSTSUBKULTUROWE POWROTY A RELACJE MIĘDZYPOKOLENIOWE W RODZINIE(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2012) Wrzesień, WitoldPrzez wiele lat subkulturowa aktywność młodzieży odgrywała znaczącą rolę w procesie socjalizacji, szczególnie na jej wtórnym etapie. Dorastająca młodzież, wzmocniona wcześniejszymi i równoległymi doświadczeniami wyniesionymi z grup rówieśniczych i szkoły, wkraczając w sfery subkulturowych subświatów, sytuowała się w opozycji do rodziców i dorosłych, ich norm, wartości, wzorów zachowań, ich sposobu postrzegania świata i w nim funkcjonowania. Subkulturowość wyostrzała podziały pomiędzy młodzieżą i młodością a dorosłymi i dorosłością. Subkultury młodzieżowe inicjowały i wyznaczały kierunki przemian zarówno relacji międzypokoleniowych, jak i rozwoju zachodniej cywilizacji. Gdy jednak subkultury młodzieżowe wracały po latach w swoich kolejnych subkulturowych wcieleniach, nierzadko powyżej zasygnalizowany element przestawał w ogóle istnieć. Różnice i podziały pomiędzy pokoleniami w rodzinie zanikały, a innowacyjny potencjał ulegał osłabieniu. Prezentowany artykuł stanowi próbę przyjrzenia się kilku przykładom subkulturowych powrotów i ich konsekwencjom.Item ZAŻYŁOŚĆ W OPARACH NIEZROZUMIENIA. O HIPOTEZIE MIĘDZYGENERACYJNEJ SOLIDARNOŚCI TOLERANCYJNEJ(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2012) Szlendak, TomaszStudium jest próbą sformułowania hipotezy na temat obecnych stosunków międzygeneracyjnych w rodzinach z wyznaczeniem pewnego obszaru badawczego, pozostającego dotąd jedynie w sferze domysłów socjologów młodzieży i obserwatorów przemian w zakresie życia rodzinnego w Polsce. Tekst opiera się na założeniu, że rodzice i dzieci, zwłaszcza młodzi dorośli, ze względu na specyfikę zmian technologicznych, przemian w strukturze społecznej i charakterystykę środowiska ekonomicznego, pozostają ze sobą w zażyłości, nie mając jednocześnie szans na wzajemne zrozumienie, ponieważ funkcjonują w dwóch odrębnych rzeczywistościach psychospołecznych. To sytuacja odrębności w bliskości, międzygeneracyjna rozpadlina nieutrudniająca domowej intymności, znaczący dystans między pokoleniami i zasadnicza odmienność potrzeb między młodszymi a starszymi bez konieczności i możliwości buntu. Wśród dzisiejszych ludzi młodych obserwujemy wysoki stopień solidarności międzygeneracyjnej z ich rodzicami, to znaczy solidarności asocjacyjnej, ekonomicznej, strukturalnej i emocjonalnej, w paradoksalnym połączeniu z niskim stopniem międzygeneracyjnej solidarności aksjologicznej.Item GENERACJE RZECZY(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2012) Krajewski, MarekGłównym celem pierwszej części artykułu jest zaproponowanie, by zastąpić kategorię „solidarność międzypokoleniowa” (która ma charakter bardzo zideologizowany, bardziej życzeniowy niż opisowy i jest bardzo kłopotliwa do zastosowania w zmiennym, złożonym środowisku społecznym) pojęciem „ambiwalencja międzypokoleniowa”. To ostatnie odnosi się do sprzecznych ze sobą oczekiwań, zobowiązań, norm, działań poszczególnych generacji, do ambiwalencji, które choć dzielą, to jednocześnie stanowią istotę stosunków międzypokoleniowych. Kategoria ta dużo trafniej niż pojęcie solidarności międzypokoleniowej opisuje relacje łączące przedstawicieli poszczególnych pokoleń przede wszystkim dlatego, że bardzo dobrze odzwierciedla specyfikę związków pomiędzy poszczególnymi generacjami, które pojawiają się w ponowoczesnym, pełnym sprzecznych oczekiwań świecie, a także dlatego, że akcentuje ona, iż specyfikę poszczególnych kategorii pokoleniowych określa w dużej mierze to, jak radzą sobie one ze sprzecznościami obecnymi w relacjach ze starszymi generacjami, z ambiwalencjami charakterystycznymi dla określonego czasu i miejsca. Druga część artykułu poświęcona jest próbie scharakteryzowania tego, w jaki sposób ambiwalencje przenikające dziś międzypokoleniowe stosunki artykułują się w codziennych działaniach, przede wszystkim tych realizowanych za pośrednictwem kultury materialnej, a także tego, w jaki sposób współczesna specyfika tej ostatniej takie sprzeczności wzmaga.Item WYŁĄCZENIE PRZEDAWNIENIA PRZESTĘPSTW FUNKCJONARIUSZY PRL(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2012) Zawłocki, RobertArtykuł dotyczy problematyki wyłączenia przedawnienia karalności i wykonania kary kryminalnej za umyślne przestępstwo zabójstwa, ciężkiego uszkodzenia ciała i uszczerbku na zdrowi lub pozbawienia wolności łączonego ze szczególnym udręczeniem, popełnione przez funkcjonariusza publicznego w związku z pełnieniem obowiązków służbowych (art. 105 § 2 k.k.). Analiza tej instytucji karnoprawnej została przeprowadzona w kontekście zagadnienia solidarności międzypokoleniowej. Należy stwierdzić, że instytucja nieprzedawnienia się ciężkich przestępstw popełnionych przez funkcjonariuszy PRL z art. 105 § 2 k.k., choć wyjątkowo, to jednak bezspornie stanowi karnoprawny przejaw solidarności międzypokoleniowej, rozumianej jako przejaw solidarności i sprawiedliwości społecznej. W tym wypadku państwowe prawo karania, opierając się na ściśle powiązanych przesłankach aksjologicznych i prakseologicznych, bez wątpienia stanowi szczególny element realizacji idei solidarności międzypokoleniowej.Item SYTUACJA SPOŁECZNA ORAZ PRAWNA OCHRONA OSÓB STARSZYCH(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2012) Maj, ElżbietaArtykuł stanowi próbę spojrzenia na problematykę starości przede wszystkim od strony aktywności legislacyjnej podejmowanej w ramach prawa krajowego w tym obszarze. Poza analizą obowiązującego obecnie system instytucjonalnego wsparcia osób starszych, w tym starszych osób niepełnosprawnych, wskazano na doniosłość owej problematyki w kontekście sytuacji demograficznej w Polsce i na świecie. Zwrócono uwagę na brak jednolitości i spójności w definiowaniu starości, a także na bariery ograniczające populację seniorów oraz ich społeczną marginalizację. Na podstawie wybranych aktów prawnych wykazano, że sytuacja osób starszych (w tym niepełnosprawnych) nie przedstawia się korzystnie, mimo że prawa osób starszych są raczej dobrze chronione.Item OCHRONA PRAW OSÓB STARSZYCH W DZIAŁALNOŚCI RZECZNIKA PRAW OBYWATELSKICH JAKO KRAJOWEJ INSTYTUCJI OCHRONY PRAW CZŁOWIEKA(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2012) Wróblewski, MirosławArtykuł przedstawia i analizuje problematykę ochrony praw osób starszych w działalności współczesnych krajowych instytucji praw człowieka, ze szczególnym uwzględnieniem aktywności polskiego Rzecznika Praw Obywatelskich. Analiza ta obejmuje zarówno działalność krajowych instytucji o charakterze wyspecjalizowanym (ombudsmanów), jak i innych typów tych instytucji. Ocena ich aktywności w świetle standardów międzynarodowych (określanych zarówno przez wiążące instrumenty prawnomiędzynarodowe, jak i przez miękkie prawo) prowadzi do wniosku, że na skutek tendencji i prognoz demograficznych zapewnienie przestrzegania praw osób w zaawansowanym wieku staje się jednym z głównych priorytetów. Krajowe instytucje, kontrolując i monitorując w różnym zakresie działania organów władzy publicznej, mogą inspirować kształtowanie odpowiedniej polityki oraz przyjmowanie rozwiązań prawnych służących zwalczaniu dyskryminacji oraz wykluczenia społecznego i prawnego osób starszych. Działania takie powinny być jednak planowane i przeprowadzane kompleksowo, biorąc pod uwagę społeczeństwo jako całość. Ocenia się bowiem, że jedynie państwa, które pojmują i rozwiązują problem starzenia się społeczeństw w taki holistyczny sposób, mają wszelkie szanse na przezwyciężenie zagrożeń w przeciwieństwie do państw, które za jedyny ratunek przed rosnącą liczbą osób starszych uważają podnoszenie wieku emerytalnego bądź podatków. W artykule przedstawiono szczegółowo innowacyjne działania polskiego Rzecznika Praw Obywatelskich na rzecz przestrzegania praw osób starszych, doceniane w międzynarodowym gronie ombudsmanów. Aktywność tę ukazano na przykładach wykorzystania dostępnych środków prawnych, prowadzonych badań społecznych i wydawanych regularnie rekomendacjach. Przyczyniają się one do opracowania i wdrożenia polskiej strategii działań wobec starzenia się.Item RUCH NATURALNY LUDNOŚCI A OBCIĄŻENIE DEMOGRAFICZNO-EKONOMICZNE W PAŃSTWACH UNII EUROPEJSKIEJ (ANALIZA PORÓWNAWCZA)(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2012) Szczyt, MałgorzataW krajach należących do Unii Europejskiej od 30-40 lat obserwuje się niekorzystne tendencje zmian struktur demograficznych powodujące nasilanie zjawiska starzenia się społeczeństw krajów członkowskich. Przewiduje się, że będą one się utrzymywać przez co najmniej kolejne 50 lat. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie relacji, jakie zachodzą pomiędzy miernikami ruchu naturalnego ludności, na który składają się urodzenia i zgony, a demograficznymi wskaźnikami starzenia się społeczeństwa, wśród których wzięto pod uwagę medianę wieku oraz współczynniki obciążenia demograficznego. Analiza została przeprowadzona na podstawie danych z 2010 r., dotyczących 27 krajów należących do Unii Europejskiej. Analiza wykazała, że bieżące zdarzenia ruchu naturalnego ludności kształtują jedynie poziom obciążenia ludnością w wieku przedprodukcyjnym, natomiast ich wpływ na bieżące obciążenie ludnością w wieku poprodukcyjnym oraz na przeciętny wiek społeczeństwa jest niewielki lub wręcz nieistotny. Udział ludności w wieku 65 lat i więcej może bardziej zależeć od długookresowych trendów w ruchu naturalnym niż od sytuacji bieżącej. Sytuacja demograficzna w Polsce charakteryzuje się niskim obciążeniem demograficznym i natężeniem ruchu naturalnego na średnim poziomie. Należymy do grupy krajów, w których proces starzenia się społeczeństwa nie przebiega tak gwałtownie i nie jest tak zaawansowany, jak w Niemczech, Grecji, we Włoszech, na Łotwie i na Węgrzech. Jednak nasza sytuacja jest dużo gorsza niż takich krajów, jak Francja, Irlandia czy Holandia.Item WIEK EMERYTALNY LUDNOŚCI W PAŃSTWACH UNII EUROPEJSKIEJ W KONTEKŚCIE OBCIĄŻENIA EKONOMICZNEGO I PRZECIĘTNEGO TRWANIA ŻYCIA(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2012) Murkowski, RadosławW artykule przedstawiona została zaproponowana przez autora technika obliczeń postulowanej minimalnej górnej granicy wieku produkcyjnego wykorzystująca metody wypracowane w ramach demografii potencjalnej. Jej głównym założeniem jest postulat, aby dla całej populacji łączna liczba lat do przeżycia w okresie życia w wieku nieprodukcyjnym nie była wyższa od łącznej liczby lat do przeżycia w okresie życia w wieku produkcyjnym. Metoda ta uwzględnia zarówno długość trwania życia ludzkiego, jak i strukturę ludności według wieku. Granica ta jest najwyższa dla państw o długim przeciętym dalszym trwaniu życia oraz o wysokim obciążeniu demograficznym ludności w wieku produkcyjnym ludnością w wieku nieprodukcyjnym. Porównano wyniki wartości postulowanej minimalnej górnej granicy wieku produkcyjnego dla państw Unii Europejskiej, odnosząc je do obowiązujących w ich systemach emerytalnych rzeczywistych rozwiązań ustawowego wieku emerytalnego.Item ODPOWIEDZIALNOŚĆ III RP ZA SZKODY WYRZĄDZONE PRZEZ WŁADZE PUBLICZNE W LATACH 1944-1989(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2012) Łączkowski, WojciechZgodnie z zasadą, że za szkodę odpowiada jej sprawca lub następca prawny, III RP nie powinna ponosić odpowiedzialności za krzywdy wyrządzone z powodów ustrojowo-politycznych przez władze publiczne funkcjonujące na obszarze Polski w latach 1944-1989. Władze te w zasadniczych sprawach były niesamodzielne, będąc jedynie wykonawcami decyzji kierownictwa ZSRR – dotyczy to również szkód, o których mowa w artykule. Skoro jednak jest mało prawdopodobne, aby Federacja Rosyjska (następca prawny ZSRR) uznała jakiekolwiek roszczenia odszkodowawcze, należy poszukiwać innych rozwiązań. Możliwa, a nawet wskazana, jest pomoc poszkodowanym, ale nie na gruncie prawa do odszkodowania, lecz w oparciu o przesłanki etyczne i z uwzględnieniem możliwości finansowych Państwa. Jedynie w sytuacjach utrzymujących stan bezpodstawnego wzbogacenia dzisiejszych władz publicznych lub osób, które wzbogaciły się w złej wierze kosztem pokrzywdzonych, należałoby uwzględniać roszczenia prawowitych właścicieli, korzystając z rozwiązań podobnych do tych, które określone są w Kodeksie cywilnym. Rozważania zawarte w artykule odnoszą się jedynie do stosunków wewnętrznych, w stosunkach międzynarodowych bowiem brak suwerenności Polski w tamtym okresie nie może już wywoływać żadnych skutków praktycznych. Ponadto artykuł nie dotyczy odszkodowań należnych Kościołom i związkom wyznaniowym. Jest to problematyka, którą należy połączyć z szerszą sprawą finansowania Kościołów.Item DZIADKOWIE–WNUKI. OSOBISTA WIĘŹ PRAWNORODZINNA I RELACJA PRAWNOSPADKOWA(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2012) Haberko, JoannaArtykuł prezentuje sytuację rodziny międzypokoleniowej i instrumenty prawne, które poszczególnym członkom rodziny, w tym w szczególności dziadkom i wnukom, zapewnić mogą poczucie przynależności do wspólnoty rodzinnej. Przedmiotem rozważań jest kwestia obowiązku wzajemnego szacunku między członkami rodziny, następnie problem kontaktów realizowany niezależnie od władzy rodzicielskiej i wreszcie kwestia uprawnienia do dziedziczenia w ramach relacji dziadkowie–wnuki.Item EKONOMICZNE PRZESŁANKI ZMIAN W FORMACH SOLIDARNOŚCI MIĘDZYPOKOLENIOWEJ. CASUS OPIEKI DŁUGOTERMINOWEJ W POLSCE(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2012) Łuczak, Paweł; Orczyk, JózefOpieka długoterminowa nie była do tej pory centralnym punktem w debacie dotyczącej polityki społecznej w Polsce. Niemniej jednak obecnie obserwujemy większe zainteresowanie tą kwestią, czego wyrazem są parlamentarne prace nad wstępnymi założeniami do ustawy o pomocy osobom niesamodzielnym. Artykuł niniejszy analizuje powyższy projekt reformy opieki długoterminowej w odniesieniu do teoretycznej koncepcji solidarności międzypokoleniowej. Tekst wskazuje na ekonomiczne dylematy związane z reformą oraz omawia główne problemy związane z jej implementacją.Item PRAWO ALIMENTACYJNE JAKO PRZYKŁAD REGULACJI PRAWNEJ SOLIDARNOŚCI MIĘDZYPOKOLENIOWEJ(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2012) Łączkowska, MałgorzataDecyzją Parlamentu Europejskiego i Rady nr 940/2011/UE z 14 września 2011 r. ustanowiono rok 2012 Rokiem Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej. Niniejszy artykuł poświęcony jest analizie polskiego prawa alimentacyjnego stanowiącego wyraz prawnej regulacji solidarności międzypokoleniowej w zakresie zaspokajania potrzeb członków rodziny. Solidarność ta przejawia się z pewnością w odpowiednim uregulowaniu sposobu dostarczania środków utrzymania i wychowania pomiędzy rodzicami i dziećmi, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji dziecka małoletniego, jako istoty słabszej. Należy jednak zwrócić uwagę, że stosunek alimentacyjny istnieje w ogóle między krewnymi w linii prostej, łączy zatem także na przykład dziadków z wnukami. Celem opracowania jest ukazanie poszczególnych relacji międzypokoleniowych, z których wynika stosunek alimentacyjny, oraz przyjrzenie się przesłankom uzasadniającym możliwość dochodzenia świadczeń alimentacyjnych. Przedmiotem analizy była zatem, po pierwsze, sytuacja dziecka uprawnionego do otrzymywania środków utrzymania, zarówno w okresie małoletności, jak i po osiągnięciu przez nie pełnoletności. Po drugie, omówiono także uprawnienia rodziców (dziadków) do dochodzenia alimentów od swoich samodzielnych dzieci (wnuków). Podkreślić należy, że ten drugi aspekt, na który zdecydowanie rzadziej w doktrynie zwraca się uwagę, ma szczególne znaczenie w kontekście obecnych problemów demograficznych, sytuacji osób starszych oraz solidarności międzypokoleniowej.Item OSOBY STARSZE W SYSTEMIE OCHRONY ZDROWIA(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2012) Pieprzyk, Maria; Pieprzyk, PaulinaArtykuł przedstawia sytuację osób starszych w systemie ochrony zdrowia. Stan zdrowia osób starszych charakteryzuje się wielochorobowością i przewlekłością, dlatego ich leczenie wymaga holistycznego, kompleksowego podejścia. Opieka geriatryczna jest powszechnie uznaną metodą leczenia seniorów, spełniając bowiem wymóg powszechności, wysokiej jakości, kompleksowości zaspakajania złożonych potrzeb zdrowotnych osób starszych, pozwala na zredukowanie kosztów leczenia. W polskim systemie ochrony zdrowia opieka geriatryczna jest marginalizowana, a wręcz pomijana. Istniejące rozwiązania prawne nie sprzyjają rozwojowi geriatrii, mimo że ta dziedzina medycyny uznana została za priorytetową. Artykuł porusza również problematykę profilaktyki gerontologicznej i edukacji zdrowotnej, które pozwolą przygotować się do zdrowej starości.Item SOLIDARNOŚĆ W KONTEKŚCIE ZMIAN BAZOWEGO SYSTEMU EMERYTALNEGO W POLSCE W LATACH 1999-2011(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2012) Ratajczak-Tuchołka, JoannaReformy emerytalne analizuje się często z punktu widzenia solidarności, zwłaszcza w ujęciu solidarności międzygeneracyjnej (i „konfliktu” pokoleń). Dominującą perspektywą rozważań jest stabilność finansowa systemu i wpływ projektowanych czy realizowanych reform emerytalnych na sytuację finansów publicznych. Inne aspekty, w tym skutki reform dla redystrybucji dochodu w społeczeństwie, są zazwyczaj pomijane. Przedmiotem niniejszego artykułu jest analiza reform emerytalnych w Polsce w latach 1999-2011 z punktu widzenia solidarności (poziomej i pionowej). Główna konkluzja dotyczy tego, że nastąpiło ograniczenie obu aspektów solidarności. Poza tym w odniesieniu do sprawiedliwości pionowej miało miejsce ograniczenie w ujęciu międzygeneracyjnym na rzecz sprawiedliwości wewnątrzgeneracyjnej.Item TRANSFERY MIĘDZYPOKOLENIOWE W RODZINIE(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2012) Michoń, PiotrZmiany demograficzne, społeczne i gospodarcze sprawiają, że temat transferów międzypokoleniowych w ostatnich latach nabiera szczególnego znaczenia. Rosnąca długość życia, malejąca liczba dzieci w rodzinie, upowszechnienie rozwodów, wzrost aktywności zawodowej wśród kobiet i tym podobne – wszystko to sprawia, że transfery międzypokoleniowe w rodzinach w krajach wysoko rozwiniętych ulegają silnym przeobrażeniom. Artykuł prezentuje teorie altruizmu i wymiany – jako dwa podstawowe modele tłumaczące występowanie transferów międzypokoleniowych w rodzinach. Opierając się na literaturze, przeanalizowano formy transferów międzypokoleniowych, związki prawdopodobieństwa wystąpienia i wysokości transferów z dochodem rodziców i dzieci (wnuków) z siłą więzi oraz wykształceniem beneficjentów i darczyńców. Szczególną uwagę zwrócono na konsekwencje, jakie dla transferów międzypokoleniowych mają rozwody, długość życia oraz państwo opiekuńcze.