Artykuły naukowe (WH)
Permanent URI for this collection
Browse
Recent Submissions
Item Kobiety w cyfrowych strumieniach dziejów. Tematyka kobieca na polskich kanałach historycznych portalu YouTube(2023) Werner, Wiktor; Sypniewska, Nell; Szymczak, Zuzanna; Stachura, Maciej; Trzoss, Adrian; Stryjakowski, Adam; Staszak, Borys; Kleist, CyprianIn this article, the authors confront the thesis found in historical discourse about the dominance of male figures in historical narratives present in the public sphere. In order to do so, they analyse the new research field that is the social networking site YouTube and the most popular channels on historical topics contained therein. The main research question is whether women are marginalised in the narratives contained in the sources discussed, in which contexts they appear and what is the reception of the films in which they appear. In addition, the authors look at the question of the form of historical narratives. The study combines quantitative methods (descriptive statistics, correspondence analysis) as well as qualitative methods (Northrop Frye’s typology of story motifs. For this purpose, 551 films were analysed, which were then annotated using seven groups of tags corresponding to the content of the sources ‑ concerning the functioning of female characters and the subject matter of the films. As a result of the analyses carried out, it was observed that the thesis of the absolute dominance of male characters in historical narratives does not fully hold true under the conditions of Web 2.0 sources in terms of quantity, while in terms of content it cannot be accepted unreservedly in the context of the very diverse use of female themes in social media resources.Item The Politicisation of historical memory on Twitter. “Positive antisemitism” in the Holocaust debate in Poland, Rethinking History(2023-09) Trzoss, Adrian; Werner, Wiktor; Kwiatkowska-Moskalewicz, Katarzyna; Moskalewicz, Marcin; Kleist, CyprianPolitical struggles on historical memory have adapted to the digital specificity of Twitter and are currently growing in significance. This study investigates the sentiment bias of a memory war between two major Polish political parties, the currently ruling conservative Law and Justice (PiS) and Civic Platform (PO), themain opposition party, concerning Polish-Jewish relations, and especially the Holocaust. 23699 PO tweets and 29441 PiS tweets from 2015-2019 were collected, out of which 241 concerning memory war were sampled with Lexicon-Based Approach. Sentiment was analyzed using tweet-wise consensual coding in ordinal 5-points scale and automated word-wise coding in 3-points scale. PiS tweets had more positive sentiment regarding the memory of the Holocaust and Jewish legacy in Poland. The final hermeneutical analysis showed that the rulling party narratives were aimed appropriation of collective memory and “Polonizing” the Holocaust, and that the positive sentiment was a function of ‘positive anti-Semitism’.Item Central figures and events of Ukrainian history in the light of content analysis of the Ukrainian historical YouTube channels from 2014 to 2022(2023) Werner, Wiktor; Vovchuk, LiudmylaThe purpose of the research is to identify historical heroes and events that are top among the Ukrainians from 2014 to 2022, based on the processing of historical videos posted on the leading Ukrainian historical YouTube channels. The methodology of the research is based on a complexapproach, which implies the use of special computer methods that have not been used in this way before. The methods related to complex network analysis (CNA) have been used, with the help of which a relational database containing information about the most popular characters, events and topics in the Ukrainian historical YouTube videos was depicted in the form of a graph, and the most significant characters and motifs were found out by measuring centrality (as graph vertices). The Louvain Community Detection and Clauset_Newman_Moore algorithms have been used to extract links between topics and the context of their creation (date). The scientific novelty consists in the fact of finding out the renowned historical heroes among the users of Ukrainian historical YouTube channels owing to the use of innovative computer methods. The Conclusion. Nowadays, YouTube, it is not just a platform for posting relevant video content. It is a social network that serves as a platform for learning, communication, exchange of ideas, and distribution of important information. Diverse interesting and important films and videos appeared on the Ukrainian YouTube channels with historical themes in 2014 – 2022, regarding the coverage of the Ukrainian view of its own history, which was carefully hidden or rewritten by colonial regimes for decades. As a result of the research, owing to the cutting-edge computer methods application, the authors found out that the top period of Ukrainian history for domestic producers of video products posted on the Ukrainian segment of YouTube is the period of the 17th century. Accordingly, the top historical hero is Bohdan Khmelnytskyi. However, for the Ukrainian users of these YouTube channels, the top historical hero is Ivan Mazepa, a symbol of the struggle for the Ukrainian and European statehood. The conducted research showed that the interest of the Ukrainians in the history of their own country has increased recently. This tendency is could be observed with the outbreak of the full-scale Russian-Ukrainian War, which affected people’s reception of their own past significantly. And this is, in fact, the beginning of the conscious nation formation, who seeks to get rid of its “backwardness” and the imperial past, and aims at gaining self-respect and respect of the European community of peoples. It is the foundation for getting rid of the Ukrainians’ reception of themselves as the inferior. It is one of the important steps towards building a truly independent state, an equal partner in the international arena.Item Free rider recognition - A missing link in the Baldwinian model of music evolution(SAGE Publishers, 2022) Podlipniak, PiotrThe interactions between species-specific predispositions and cultural plasticity in the development of human musical behavior have recently become the rationale for a possible Baldwinian origin of human musicality. In the previously suggested Baldwinian scenarios of music origin, social bonding has been indicated as the crucial adaptive value that became the main cause of the co-evolutionary process that led to our musicality. However, the adaptive value of social bonding does not explain the cultural variability of musical expressions that enabled the Baldwinian evolution of musicality. The main aim of this article is to show that free rider recognition, along with social bonding and signaling commitment, could have been a possible adaptive function of hominin musical rituals. In the proposed scenario, free rider recognition became a “flywheel” of the arms race between deception and cooperation. As a result, the interplay between the canalization and plasticity of musical learning became a part of music evolution. This process created a cultural niche in which hominin vocal learning was specialized in the imitation of discrete pitch and rhythm.Item Meaning in Music Is Intentional, but in Soundscape It Is Not - A Naturalistic Approach to the Qualia of Sounds(MDPI, 2023) Welch, David; Reybrouck, Mark; Podlipniak, PiotrThe sound environment and music intersect in several ways and the same holds true for the soundscape and our internal response to listening to music. Music may be part of a sound environment or take on some aspects of environmental sound, and therefore some of the soundscape response may be experienced alongside the response to the music. At a deeper level, coping with music, spoken language, and the sound environment may all have influenced our evolution, and the cognitive-emotional structures and responses evoked by all three sources of acoustic information may be, to some extent, the same. This paper distinguishes and defines the extent of our understanding about the interplay of external sound and our internal response to it in both musical and real-world environments. It takes a naturalistic approach to music/sound and music-listening/soundscapes to describe in objective terms some mechanisms of sense-making and interactions with the sounds. It starts from a definition of sound as vibrational and transferable energy that impinges on our body and our senses, with a dynamic tension between lower-level coping mechanisms and higher-level affective and cognitive functioning. In this way, we establish both commonalities and differences between musical responses and soundscapes. Future research will allow this understanding to grow and be refined further.Item National Identity and National Interest in Polish Eastern Policy, 1989-2004(2007) Fedorowicz, KrzysztofItem Białoruś wobec pandemii COVID-19. Praktyka i realia(Wydawnictwo Naukowe WNPID UAM w Poznaniu, 2021) Fedorowicz, KrzysztofCelem artykułu jest przedstawione podejścia władz Republiki Białoruś wobec pandemii COVID-19. Główna hipoteza badawcza przyjęta przez autora głosi, iż Białoruś od początku pandemii zdecydowała się na świadome ignorowanie pojawiającego się zagrożenia epidemiologicznego, przyjmując strategię uspokajania społeczeństwa i bagatelizowania globalnego niebezpieczeństwa. Na podstawie analizy danych dowiedziono, iż większość Białorusinów podczas pandemii COVID-19 całkowicie utraciło zaufanie do państwa i jego organów, które ich zdaniem okazały się niezdolne do podjęcia ochrony swoich obywateli przed negatywnymi skutkami (zdrowotnymi, ekonomicznymi) pandemiiItem Europa Środkowa w polityce zagranicznej Białorusi(Instytut Europy Środkowo-Wschodniej w Lublinie, 2020) Fedorowicz, KrzysztofArtykuł poświęcony jest Europie Środkowej w polityce zagra- nicznej Białorusi. W procesie kształtowania koncepcji polityki zagranicznej Białorusi na początku lat 90. XX w. Mińsk rozważał opcję środkowoeuropejską. Już wówczas zwracano uwagę na konieczność wyodrębnienia regionu między Wschodem a Zachodem. Jednak poszerzenie NATO w regionie doprowadziło do wyboru wschodniego wektora i współpracy z Rosją. Po 20 latach ścisłej integracji okazało się, że sojusz z Rosją nie jest idealny. Białoruś ponownie doprowadziła do aktywizacji wektora środkowoeuropejskiego w polityce zagranicznej. Europa Środkowa to naturalny obszar do realizacji narodowych interesów. Współpraca z państwami sąsiednimi (Polska, Litwa, Łotwa, Węgry) jest pozytywnym impulsem do przeprowadzenia kompleksowych reform gospodarczych, a być może politycznych w najbliższej przyszłości.Item Gwóźdź do trumny. Liga Narodów wobec agresji włoskiej na Etiopię w latach 1935-1936(2021-01-11) Sierpowski, StanisławGwóźdź do trumny. Liga Narodów wobec agresji włoskiej na Etiopię w latach 1935-1936 A nail in the cof in. The League of Nations against the Italian aggression against Ethiopia in 1935-1936 Tekst jest fragmentem ksiązki dot. Kryzysu Ligi Narodów w latach 1933-1939. Jest to zagadnienie bardzo obszerne. Zostaje podkreślona destrukcyjne rolę trzech państw - Japonii, Niemiec i Włoch. Kolejność ta uwzględnia kryterium chronologiczne. Nie można pomniejszać roli Japonii, która zajmując w 1931 roku chińską prowincję Mandżurię, zadała cios idei bezpieczeństwa zbiorowego. Jednak dla dziejów Ligi Narodów i Europy potężniejsze uderzenia wyszły z Berlina i Rzymu. W przypadku Niemiec na szczególną uwagę zasługuje niepohamowana chęć dozbrojenia, która była jedną z ważnych - aczkolwiek nie rozstrzygających - przyczyn niepowodzenia konferencji rozbrojeniowej. Tendencja ta, towarzysząca obecności Niemiec w LN od 1926 roku - uległa radykalnemu wzmocnieniu po przyjściu hitlerowców do władzy. Finałem rozbieżności było wystąpienie Japonii i Niemiec z Ligi Narodów w 1933 roku. W ich ślady poszły Włochy, które zaatakowały w 1935 roku Etiopię, wywołując ogromne zainteresowanie nie tylko w wymiarze politycznym, ale także społecznym. Z jednej strony chodziło o obronę członka Ligi Narodów i suwerennego państwa, z drugiej zaś o pewną wyrozumiałość dla agresji motywowanej względami politycznymi, ideologicznymi, kolonizacyjnymi, misyjnymi, rasowymi itd. Tekst otwiera rozdział poświęcony ogólnym zmianom w postrzeganiu LN przez jej członków w latach 30. Kolejne 3 skupiają się na na konsekwencjach agresji włoskiej obserwowanej przede wszystkim (chociaż nie wyłącznie)z genewskiego punktu widzenia. Prezentowaną całość zamyka próba bilansu, w której podejmuje się zarówno kwestie polityczne i ideologiczne, jak i społeczne. Mogę tylko powtórzyć słowa widniejące w AMUR w tekście o rozbrojeniu, że także ten fragment książki ma charakter wstępny. Powinien być traktowany jako klasyczny preprint, ze wszystkimi ułomnościami i wadami. Z tym zastrzeżeniem będę wdzięczny za każdą uwagę krytyczną sierp@amu.edu.plItem Kaukaz Południowy po upadku ZSRR – próby transformacji i konflikty etniczne(Wydawca Towarzystwo Nauki i Kultury „Libra”, 2017) Fedorowicz, KrzysztofW niniejszym artykule autor analizuje procesy kształtowania się politycznych systemów w państwach Kaukazu Południowego. Wskazuje przy tym na patologiczne zjawiska funkcjonujące w elitach władzy oraz w systemach politycznych tych państw. Analizie poddane zostały także konflikty w Górskim Karabachu, Abchazji i Osetii Południowej, które nadal dominują w życiu politycznym Armenii, Azerbejdżanu i Gruzji. Są podstawą ideologii i programów politycznych elit walczących o władzę, a także znacząco wpływają na styl przywództwa. W politycznej walce znaczącą rolę odgrywały elity wojskowe, które szybko awansowały na szczyt władzy. Autor próbuje wyjaśnić, jak konflikty w Górskim Karabachu, Abchazji i Osetii Południowej wpływają na proces transformacji ustrojowej państw regionu. Kolejnym aspektem analizy jest odpowiedź na pytanie, jak tradycja, kultura, psychologia, styl życia i interesy politycznych elit Armenii, Azerbejdżanu i Gruzji wpływają na rezultaty pokojowego uregulowania konfliktów.Item Przygotowania i przebieg plebiscytu w Zagłębiu Saary w latach 1934 -35(2020-08) Sierpowski, StanisławKwestia ta jest przedstawiona z punktu widzenia Ligi Narodów, której w traktacie wersalskim poruczono opiekę i nadzór nad funkcjonowaniem Zagłębia Saary, jako wyodrębnionego terytorium, na pograniczu francusko-niemieckim. Obszar ten, około 2 tys. km2, stanowiący część Nadrenii, stanowił bogatą i najbardziej gęsto zaludnioną część Europy. Władzę sprawowała Komisja Rządząca, o mieszanym składzie narodowościowym, mianowana i odpowiedzialna przed Radą Ligi. Z Saarbrucken co kwartał wysyłane były do Genewy obszerne raporty, będący zresztą znakomitym źródłem dla poznania codzienności Zagłębia w różnych jego obszarach. Nie Przykuwa on jednak naszej uwagi, skupionej na realizacji przewidzianego przez Traktat Wersalski plebiscytu po upływie 15 lat od jego uprawomocnienia, tj. 10 stycznia 1920 roku. To wówczas miały zostać wykorzystane opinie mieszkańców Saary, ułatwiające podjęcie decyzji zakładającej trzy możliwości: 1. Pozostanie Zagłębia w dotychczasowym reżimie administracyjnym; 2. Przyłączenie do Niemiec; 3. Przyłączenia do Francji. Tekst Jest poświęcony przygotowaniom i rezultatom, a także politycznym konsekwencjom referendum, które odbyło się 13 stycznia 1935 roku, z punktu widzenia dwóch bezpośrednio zainteresowanych państw, ale także ligi Narodów. Zapewne zbyt obszerny tekst, mający być fragmentem książki pod tytułem Liga Narodów w latach kryzysu 1929-39 /46, jest podobanie jak i poprzednie, zamieszczone w AMUR z tego obszaru, jest preprintem, wersją wstępną, nie wolną od zapewne licznych potknięć. Za każdą uwagę przekazaną pod adresem sierp@amu.edu.pl, będę wdzięczny.Item Białoruś - zapomniany sąsiad Polski(Instytut Europy Środkowej, 2019) Fedorowicz, KrzysztofBiałoruś jest najbliższym sąsiadem Polski. Łączy nas historia i kultura. Paradoksalnie oba państwa granicząc ze sobą praktycznie się nie znają. Celem artykułu jest przedstawienie relacji polsko-białoruskich po rozpadzie ZSRR i proklamowaniu niepodległości przez Białoruś. W artykule uwzględniono występujące problemy we wzajemnych stosunkach, wynikające z różnych systemów politycznych funkcjonujących w Polsce i na Białorusi oraz powracające i nieuregulowane kwestie historyczne.Item Działalność gospodarcza ziemian i leśników polskich w Wielkim Księstwie Poznańskim w XIX wieku(2020) Ławniczak, GrażynaPoczątki nowoczesnego leśnictwa w Wielkim Księstwie Poznańskim sięgają pierwszej połowy XIX wieku. Instrukcje gospodarcze majątków ziemiańskich z tego okresu zawierają zapisy o stosowaniu reguł zarządzania lasem. Tradycje utrzymania lasu – "zachowanie lasu w naturalnym stanie i nie eksploatowanie nadmierne..." przekazują staropolskie poradniki gospodarskie. Zasady urządzania lasu wprowadzane w Wielkim Księstwie Poznańskim opierały się początkowo na niemieckiej nauce leśnictwa i stosowane były przez leśników polskich wykształconych w Królewskiej Saskiej Akademii Leśnej w Tharandcie. Leśnicy poznańscy zatrudniani przez ziemian, przekazywali praktykę urządzania lasu, mając jednocześnie na uwadze podniesienie produkcji rolniczej, co należało do specyfiki polskich gospodarstw rolniczych XIX wieku. Działanie ziemian i leśników skutkowało konkretnymi osiągnięciami między innymi przy osuszaniu łęgów nadobrzańskich i zalesianiu piaszczystych nieużytków. Zapotrzebowanie na sadzonki drzew przyczyniło się do rozwoju szkółek przy majątkach ziemiańskich. Łączenie gospodarstwa wiejskiego i leśnego, wprowadzanie nowoczesnych metod gospodarowania wyróżniało majątki polskie. Wspólnymi siłami podnoszono skutecznie i trwale rolnictwo i leśnictwo, przemysł i oświatę poznańskiej prowincji. Upowszechnianie wiedzy rolniczej i leśnej należało do działalności statutowej Towarzystw Rolniczych zawiązywanych w XIX wieku. Na potrzeby poznańskiej pracy organicznej wydawano książki z dziedziny leśnictwa. Dzieło Henryka Cotty, założyciela Akademii Leśnictwa w Tharandt, w tłumaczeniu na język polski, wydane zostało pięciokrotnie w latach 1816-1837 przez Jana Żupańskiego w Poznaniu. W 1868 roku ukazał się Podręcznik leśnictwa autorstwa leśników poznańskich. Od 1866 roku leśnicy zrzeszeni byli w Wydziale Leśnym Centralnego Towarzystwa Gospodarczego w Poznaniu, a od 1908 roku w Towarzystwie Leśnym w Wielkim Księstwie Poznańskim.Item Między krytyką a fetyszyzacją. Różne reakcje na pojawienie się ewolucjonistycznej koncepcji natury.(„Roczniki Antropologii Wiedzy”, Rocznik I 2004, 2004) Werner, WiktorItem Item Służby specjalne w systemie ustrojowym Armenii(Studia Politologiczne, 2017) Fedorowicz, KrzysztofThe article presents the role and place of secret services in the political system of Armenia. The following publication tries to answer the question of whether secret services are subordinate to the interests of the state. Presents complicated political conditions of Armenia and their impact on the creation and functioning of secret services. The article indicated been selected examples of interference of special services in the political life of Armenia and the cooperation of the special services of Armenia and Russia.Item Proces transformacji ustrojowej w Armenii. Próba zmian czy zachowanie status quo?(2017) Fedorowicz, KrzysztofIn the case of Armenia the armed conflict concerning territorial claims to Nagorno-Karabakh constitutes the key issue. Developing strong executive authority stemmed from the belief that a strong President will handle the difficult period of political and economic transformation. Recent attempts to increase the parliamentarization of Armenia’s political system represent an effort to shape an officially parliamentary, but actually barely changed system preserving the strong position of the chief of state or another decision-making center.Item Ormiański Kościół Apostolski w procesie transformacji ustrojowej w Armenii(2019) Fedorowicz, KrzysztofThe Armenian Apostolic Church in the process of system transformation in Armenia. The Armenian Apostolic Church in the process of system transformation in Armenia. The Armenian Apostolic Church has played a very important role in Armenia’s social developments. Due to the Church’ role in the nation’s history, it has become of the most significant institutions in the lives of Armenians. The article is an attempt at showing the role of the Armenian Apostolic Church in the process of system transformation in Armenia. The author indicates its privileged role and the difficulties accompanying acceptance of other denominations in Armenia. Attention is also paid to the Church’s close cooperation with the political elites.Item O nowych podejściach w badaniach sztuki greckiej na przykładzie wytwórczości rzeźbiarskiej(Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Ośrodek Studiów Pradziejowych i Średniowiecznych w Poznaniu, 2018) Bugaj, EwaIn the chapter concerning the new approaches in the study of Greek sculptural production at first Ewa Bugaj considers the problem of putting the ancient artefacts with the modern works of art on the same level and the need for the new conceptualisation of them. In the next step she outlines historiography of the Greek sculpture with the particular reference to the study on their stylistic development. Further on the author presents selected, new approaches in the study on Greek sculpture, the ones which are breaking the long tradition of research on them, rooted in the Enlightenment and Hegelian thought and historicism. She focusses on the results of these research which shift the interpretative emphasis from the relation between the image/ sculpture and its model to that of the image and its viewer.Item A tribe after all? The problem of Slovincians' identity in an anthropological approach(2018) Filip, MariuszThe question about the (non)existence of Slovincians has been one of the more intriguing issues in Slavic studies. Slovincians, discovered initially as an “ethnic group” (Hilferding, 1862), was 130 years later rejected as a “fiction” (Szultka, 1992). Assimilating the lessons of the epistemological turn, which suggests shifting the emphasis from “whether” to “how” does anything exist, I critically examine the foundations and significance of the argument that there never was any “ethnic group” of Slovincians (in modern period) since there was no such a tribe in early medieval times. In the first part of the paper, I reveal that Szultka’s claim is supported by very limited evidence following the conceptually limited (“archaeological”) naturalist notion of tribe. In the second part, after familiarizing the reader with an antinaturalist anthropological notion of tribes as “secondary phenomena”, I seek to demonstrate that in the course of history, the Slovincians were constantly tribalized on the material and symbolic level by the Germans and the Poles (and some other actors of Slavic identity). Even if to be a tribe does not entail to be an ethnic group, Slovincians may be a fiction only in terms of social construction or making of.