Artykuły naukowe (WFPiK)
Permanent URI for this collection
Browse
Recent Submissions
Item Stare dobre czytanie(2015) Graf, PawełSzkic omawia poetykę projektowaną przez Terry'ego Eagletona. Opowiada się po stronie tekstu, uważnej lektury, wiary w sens utworu.Item Item Niemieckie ścieżki Piotrusia Pana. O niemieckim pośrednictwie w pierwszym polskim przekładzie powieści "Peter Pan in Kensington Gardens" J.M. Barriego(Poznańskie Studia Polonistyczne, 2023-10-01) Wieczorkiewicz, AleksandraThe article presents the results of the analysis of the first Polish translation of J.M. Barrie’s "Peter Pan in Kensington Gardens" authored by Zofia Rogoszówna ("Przygody Piotrusia Pana", 1913) as a mediated translation. Based on a method inspired by textual criticism, inside the framework of indirect translation studies, I argue that Rogoszówna’s version was based on the German translation "Peter Pan im Waldpark" (1911) by Irmgard Funcke. The article also addresses the questions of how, due to the multistage transmission of the text, the profile of its projected addressee changes; how, by means of translational shifts, translators “adjust” the original to the sensibilities of the readers (by domestication or cultural universalisation); how, therefore—through the prism of linguistic transfer—thinking about the child and the role of juvenile literature in England, Germany and Poland of the early twentieth century can be characterised. Artykuł prezentuje wyniki analizy pierwszego polskiego tłumaczenia powieści "Peter Pan in Kensington Gardens" J.M. Barriego autorstwa Zofii Rogoszówny pt. "Przygody Piotrusia Pana" (1913) jako przekładu zapośredniczonego. W oparciu o metodę zainspirowaną krytyką tekstów, wewnątrz ramy badań nad przekładem niebezpośrednim, dowiedzione zostaje, że wersja Rogoszówny opierała się na niemieckim tłumaczeniu pt. "Peter Pan im Waldpark" (1911) autorstwa Irmgard Funcke. Artykuł jest również próbą udzielenia odpowiedzi na pytania o to, jak w wyniku wieloetapowej transmisji tekstu zmienia się profil jego projektowanego odbiorcy; jak za pomocą translatorskich przesunięć tłumaczki „przystosowały” tekst wyjściowy do wrażliwości czytelników (stosując domestykację lub uniwersalizację kulturową); jak zatem – przez pryzmat transferu językowego – scharakteryzować można myślenie o dziecku oraz rolę literatury dla młodych w Anglii, Niemczech i Polsce w początkach XX wieku.Item Nowa frazeologia publicystyczna(2016) Dziamska-Lenart, Gabriela; Fliciński, PiotrPL Artykuł ukazuje mechanizmy powstawania nowych jednostek frazeologicznych we współczesnym języku polskim. Autorzy prezentują trzy typy innowacji frazeologicznych, wyrażeń rzeczownikowych, np. szklany sufit, efekt cappuccino, aksamitna rewolucja, które pojawiają się w tekstach publicystycznych i w mediach elektronicznych. Swoje badania opierają również na danych z Narodowego Korpusu Języka Polskiego. Celem analiz jest ukazanie budowy i właściwości semantycznych nowych wyrażeń frazeologicznych opartych na schemacie efekt + czego/kogo, rewolucja + jaka/czego (tzw. matryce frazemotwórcze). EN The article is concentrated on the specifics of construction of new phraseological units in the contemporary Polish language. In the article have been presented tree types of noun phrases, which occur in media and in journalistic texts (for example szklany sufit – glass ceiling, efekt cappuccino, aksamitna rewolucja). The analysis includes, inter alia, data of National Corpus of Polish. The aim of the study is to describe the language status and properties of the latest phrasems, the construction of which is based on a specific scheme (phrasematic matrix): efekt + czego/kogo, rewolucja + jaka/czego. According to the observations made in the article, the meaning of the considered phraseological expressions is being modified and their use expands.Item Polska książka drukowana w kulturze początku XVI wieku(Wydawnictwo "Poznańskie Studia Polonistyczne", 2019) Meller, KatarzynaItem Przyczynek do badań nad krakowskimi ilustracjami książkowymi zdobiącymi druki Hieronima Wietora i Floriana Unglera powstałe w drugiej ćwierci XVI stulecia(Wydawnictwo "Poznańskie Studia Polonistyczne", 2019) Krzak-Weiss, KatarzynaItem O książkach w języku polskim wydanych i niewydanych przed 1522 rokiem (oraz o czcionce z literą ą w owym czasie, a także o tym, że pierwsza książka polska nie wyszła z tłoczni Floriana Unglera)(Wydawnictwo "Poznańskie Studia Polonistyczne", 2019) Wydra, WiesławItem Futuryści się śmieją(Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2016) Graf, PawełThe Futurists Are Laughing In the article the author analyses the futurist views on laughter. Using the phenomenological analyses of Isaac Passi and Simon Critchley, the author shows the oscillations of the futurist comicality between the solemnity and the tragic experience of existence. In the conclusion the author proposes a notion in opposition to the Derrida-Platonic idea of the pharmakon; an understanding of laughter which he names jadyczne [a pun utilising “yad” and “venom” which in Polish sound the same]. In this respect, more visibly than in the pharmakon, this understanding retains the textual presence and emergence of risus.Item Narratologia Lévi-Straussa – lektury polemiczne(2011) Graf, PawełThe article addresses the origins of narratology – the methodology whose forerunner was Vladimir Propp. The author emphasizes polemic nature of Lévi- -Strauss’ critical analysis of Morphology of the Folk Tale by Propp. Moreover, he criticizes Lévi-Strauss’ approach to myth indicating that his model of structural analysis of myth, despite its strengths, has also basic and important defects. In conclusion, the author discusses narratology “after Lévi-Strauss”.Item PROBLEMATYKA KSZTAŁTOWANIA (W ROZUMIENIU AUGUSTA ZAMOYSKIEGO) ODNIESIONA DO MULTIMEDIALNOŚCI(2018) Graf, PawełThe problem of shaping (in August Zamoyski’s definition) related to multimedia. The author of the article presents the project of August Zamojski, a Polish artist and theoretician of art, who created his own, very modern idea of artistic experience. This project was discussed in the context of mediumistics and in the confrontation with new tendencies within the theory of literature. It is the first so spacious interpretation of this project.Item Św. Paraskiewa-Petka z Epiwatu – kilka uwag o serbizacji kultu(Fundacja "Oikonomos", 2019-11-30) Gapska, DominikaThe text discusses the problem of serbianisation of the cult of St. Parascheva of the Balkans not yet analyzed in the studies on the saint. The discussion is based on older and newer liturgical texts (lives, liturgical poetry), showing the various stages of the process of incorporating the image of Parascheva into the framework of the Serbian model of spiritualityItem „Mała” historia przekładu. Złoty wiek angielskiej literatury dziecięcej w tłumaczeniach na język polski – zarys(2018-01) Wieczorkiewicz, AleksandraThe Golden Age of English-language literature for children began about 1865, when Alice’s Adventures in Wonderland was published, and it continued with the works of writers such as Louisa May Alcott, James Matthew Barrie, Lyman Frank Baum, Frances Hodgson Burnett, Kenneth Grahame, Rudyard Kipling, Hugh Lofting, Alan Alexander Milne, Lucy Maud Montgomery, Edith Nesbit, Beatrix Potter, Robert Louis Stevenson, Pamela Lyndon Travers or Mark Twain. The first Polish translations of English children’s classics, in turn, appeared at the end of the 19th century and continued to be published throughout the 20th century. The main aim of the article is twofold. First, it proposes to create an outline of the history of Polish translations of English classical books for children, in the temporal perspective (from 1870s, when the first translations were published, up to now) as well as in terms of the quantity of translated works. Secondly, it attempts to answer the question about mutual influences between cultures, writers and works of art (in translation) and suggests the hypothesis that the masterpieces of Polish children’s literature were somehow “caused” and inspired by the translations of children’s classics created before them.Item Od Piotrusia Pana do Tajemnic motyli. Stefania Szuchowa, Zofia Rogoszówna, James Matthew Barrie i inni – historia (prawie) rodzinna(2019-12) Wieczorkiewicz, AleksandraCelem artykułu jest przeprowadzenie analizy komparatystycznej pokrewieństw tekstowych łączących debiutancki utwór polskiej pisarki Stefanii Szuchowej za-tytułowany Tajemnice motyli (1920) z opowieścią Jamesa Matthew Barriego Peter Pan in Kensington Gardens [Piotruś Pan w Ogrodach Kensingtońskich] (1906), która w literaturze polskiej zaistniała po raz pierwszy w roku 1913 dzięki prze-kładowi Zofii Rogoszówny jako Przygody Piotrusia Pana. Istotnym kontekstem, który towarzyszy prowadzonym przez autorkę tekstu dociekaniom, jest również niemal nieznana biografia Szuchowej, pisarki debiutującej w dwudziestoleciu mię-dzywojennym, będącym w Polsce szczególnie intensywnym okresem w rozwoju oryginalnej oraz przekładowej twórczości literackiej dla dzieci. Analizę filiacji teks towych między utworami Szuchowej i Barriego uzupełnia studium porównaw-cze niezwykłych podobieństw ilustracji Stefana Norblina, które towarzyszą pierw-szemu wydaniu Tajemnic motyli, do grafik Arthura Rackhama z książki Peter Pan in Kensington Gardens.Item Kanton w podróżopisarstwie polskim pierwszej połowy XX wieku(Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa, Instytut Polonistyki, Guangdong University of Foreign Studies) Ewertowski, Tomasz; Mao, Yinhui; Jasińska, AgnieszkaCanton in Polish Travel Writing of the First Half of the 20th Century The topic of the paper are the descriptions of the city of Canton in Polish travel writing of the first half of the 20th century. The primary focus is the works of following Polish authors: Halina Bujakowska, Roman Fajans, Antoni Ferdynand Ossendowski, Witold Urbanowicz. Methodology of research is based on imagology and postcolonialism. The analysis of the image of Canton will concentrate on three broad topics: 1) Canton as the heart of China, 2) Canton as a city of contrasts, 3) curiosities of Canton.Item (Meta)discursive uses of Latin HEUS(2015) Berger, ŁukaszIn the present paper the polemic status of the Latin interjection heus is discussed in the context of its attestations in the Plautine dialogues. After applying the methods of the conversational analysis to the data, we distinguish two different “particle” uses of the exclamation. On the level of the global organization of the dialogue heus is employed as a summon move, adapted also by Plautus to the conditions of the off-stage communication. Moreover, there are also examples of a “particle” use inside one utterance, where the interjection operates on the illocutionary force of the message. The results of the examination provide more arguments for the exclusion of the so-called appellative interjection from the word class of interjections.Item Szkicownik pełen Ogrodów. Arthur Rackham i jego ilustracje do powieści "Piotruś Pan w Ogrodach Kensingtońskich" Jamesa Matthew Barriego(KSIĄŻNICA PODLASKA im. Łukasza Górnickiego, 2019-03) Wieczorkiewicz, AleksandraCelem artykułu jest zarysowanie biograficznego i interpretacyjnego tła dzieł Arthura Rackhama oraz analiza jego wybranych ilustracji do powieści Peter Pan in Kensington Gardens, skupiona na badaniu zależności pomiędzy tekstem a grafiką: na jakich płaszczyznach wyobraźnia ilustratora spotyka się z wizją pisarską; jak obrazy – tak ważne w książce dla dzieci – wpływają na interpretację tekstu literackiego i w jakim sensie same są jego interpretacją. Niezwykle istotna jest tu również kategoria nastrojowości tworzącej się na styku słowa i obrazu oraz rozumienie ilustracji jako „przekładu intersemiotycznego”, gdyż analiza dzieł Rackhama (i Barriego) została dokonana także z perspektywy tłumacza, by pokazać, jak istotna w literaturze dziecięcej jest korelacja pomiędzy przekładem a obrazem, jaką rolę w procesie translatorskim pełni ilustracja.Item Melancholizacja(2014) Wieczorkiewicz (Michalska), Aleksandra; Hapke, MariaItem O czym szumią wierzby po polsku(2017) Wieczorkiewicz, Aleksandra; Urbańska, MariaItem The Golden Age: Overviews and Intersections. Eighty Years of Anglophone Children’s Classics and 150 Years of their Polish Translations in Three Macro Perspectives(2017) Wieczorkiewicz, Aleksandra; Cushman Rose, ElizaItem Złoty wiek: oddalenia, przekroje. 80 lat anglosaskiej klasyki dla dzieci i 150 lat jej przekładów na język polski w trzech makroperspektywach(2017) Wieczorkiewicz, AleksandraAngielska klasyka literatury dziecięcej to dzieła, które przeszły próbę czasu – to książki mądre i piękne, lecz jednocześnie niezwykle trudne w przekładzie. Mniej więcej osiemdziesięcioletnią epokę „złotego wieku” anglojęzycznej literatury dziecięcej otwierają Carrollowskie Alice’s Adventures in Wonderland (1865), a kontynuują dzieła takich twórców, jak L.M. Alcott, J.M. Barrie, L.F. Baum, F.H. Burnett, K. Grahame, R. Kipling, H. Lofting, A.A. Milne, L.M. Montgomery, E. Nesbit, B. Potter, R.L. Stevenson, P.L. Travers czy M. Twain, współtworzące kanon najsłynniejszych dzieł literatury dziecięcej. Z kolei pierwsze polskie przekłady angielskiej klasyki pojawiły się niemal sto pięćdziesiąt lat temu – pod koniec XIX stulecia – i prace nad nimi były kontynuowane przez cały wiek XX aż do dzisiaj, tworząc często rozbudowane serie tłumaczeniowe. W polskiej translatologii brak dotąd ujęć pozwalających zobaczyć kanon anglojęzycznej klasyki dziecięcej i historię jego przekładów w perspektywie innej niż bliska, komparatystyczna analiza oryginału i tłumaczeń wybranych tekstów literackich. Celem niniejszego szkicu jest zaproponowanie modelu makropoetyki przekładu, który umożliwiłby badanie polskich tłumaczeń anglojęzycznych arcydzieł dla najmłodszych w oddaleniach, przekrojach i profilach, uwzględniających perspektywę ilościową (rozmiary serii translatorskich), czasową (ich przyrastanie w czasie) oraz jakościową (recepcję i ocenę krytyki), wpisując się jednocześnie w przedstawioną przez Franco Morettiego propozycję „czytania oddalonego” [distant reading].