Zeszyt Studencki Kół Naukowych Wydziału Prawa i Administracji UAM, 2015, nr 5
Permanent URI for this collection
Browse
Recent Submissions
Item Samostanowienie narodów w prawie międzynarodowym(Wydawnictwo Naukowe UAM, 2015) Żbikowski, WawrzyniecW artykule omówiono zasadę samostanowienia narodów funkcjonującą w prawie międzynarodowym od momentu uchwalenia Karty Narodów Zjednoczonych. Po przedstawieniu tła historycznego ukazano źródła funkcjonowania tej zasady oraz problematykę związaną z jej podmiotowym i przedmiotowym zakresem. Dokonano tego na podstawie analizy źródeł, praktyki oraz poglądów doktryny. Podjęto też kwestię realizacji prawa do samostanowienia jako jednego z możliwych kryteriów państwowości. W końcowej części szeroko opisano stan praktyki międzynarodowej w odniesieniu do samostanowienia, przedstawiając rozmaite jej przykłady oraz dzieląc je na określone kategorie, co ułatwia wyciągnięcie wniosków o charakterze generalnym. Jednym z nich jest to, że choć prawo do samostanowienia narodów ma niewątpliwie charakter wiążącej zasady współczesnego prawa międzynarodowego, to stopień jej realizacji w praktyce zależy przede wszystkim od czynników o charakterze politycznym, a rzeczywisty wpływ stanu prawnego na praktykę międzynarodową jest mocno ograniczony.Item Instytucja mężów zaufania w polskim prawie wyborczym(Wydawnictwo Naukowe UAM, 2015) Wrzalik, MagdalenaInstytucja mężów zaufania, często określana mianem „niemych obserwatorów wyborów”, traktowana jest z dużym dystansem i budzi wśród przedstawicieli doktryny prawa konstytucyjnego, jak również świata polityki, wiele wątpliwości. Jej zadaniem jest reprezentowanie podczas wyborów interesu kandydata bądź listy kandydatów przed komisją wyborczą i czuwanie nad prawidłowym przebiegiem czynności wyborczych, w tym zliczaniem głosów i ustalaniem wyników wyborów. Ma zatem istotne znaczenie dla zapewnienia rzetelności i uczciwości procedur wyborczych, jak również poszanowania podstawowych zasad prawa wyborczego, w szczególności zasady powszechności i wolności wyborów oraz tajności głosowania. Niestety w Kodeksie wyborczym uregulowana jest stosunkowo fragmentarycznie, zaś jej dookreślenie stanowią wytyczne Państwowej Komisji Wyborczej. Przed wyborami pojawiają się też różne opracowywane najczęściej przez partie polityczne instrukcje, określane czasem mianem vademecum, czy poradniki dla mężów zaufania, których treść może budzić wątpliwości. Skłania do wniosku o potrzebie debaty przedstawicieli doktryny i polityków nad funkcjami i konstrukcją prawną instytucji mężów zaufania w polskim prawie wyborczym, jak i stosownymi jego zmianami.Item Elektroniczne postępowanie upominawcze w Polsce, Austrii i Niemczech(Wydawnictwo Naukowe UAM, 2015) Sypek, KamilElektroniczne postępowanie upominawcze wprowadzone zostało do polskiego systemu postępowania cywilnego na mocy przepisów ustawy z dnia 9 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, z mocą obowiązującą od dnia 1 stycznia 2010 r. Wyjątkowo jednak w odniesieniu do niektórych przepisów tej ustawy prawodawca przewidział ich wcześniejsze obowiązywanie. Elektroniczne postępowanie upominawcze zostało ukształtowane jako kolejne postępowanie sumaryczne, którego celem jest uproszczenie i usprawnienie procesu załatwiania spraw cywilnych, przejawiające się w przyspieszeniu uzyskania przez powoda tytułu egzekucyjnego, a następnie tytułu wykonawczego będącego podstawą egzekucji sądowej. Założeniem tego postępowania jest zwiększenie efektywności ochrony prawnej udzielanej w procesie cywilnym. Różnice w stosunku do „zwykłego” postępowania upominawczego wynikają zaś nie z celów i funkcji tego postępowania, lecz z przyczyn formalnych. Konsekwencją przyjętych metod komunikowania się stron z sądem i organem egzekucyjnym jest doręczanie zarządzeń i orzeczeń drogą elektroniczną oraz archiwizowanie akt sprawy w postaci elektronicznej. To właśnie ze względu na wyżej przedstawione odrębności elektroniczne postępowanie upominawcze ma charakter fakultatywny. Niestety ze względu na krótki okres jego obowiązywania w naszym ustawodawstwie uznaje się, że pomimo rozwoju elektronicznego postępowania upominawczego występujące trudności w pewnym stopniu niweczą upraszczającą rolę tego postępowania i nie sprzyjają jego klarowności. W związku z tym powinno się dążyć do jego usprawnienia chociażby poprzez odwoływanie się do wzorców zachodnich, gdzie elektroniczne postępowanie upominawcze funkcjonuje na bardzo wysokim poziomie. Adekwatnym przykładem są Niemcy i Austria, o których autor wspomina w treści artykułu.Item Wybrane aspekty eksperymentu medycznego. Uwagi na tle ratyfikacji Europejskiej Konwencji Biomedycznej(Wydawnictwo Naukowe UAM, 2015) Puk, MichałW niniejszym artykule autor przeprowadził analizę porównawczą przepisów regulujących problematykę eksperymentów medycznych na człowieku, zawartych w Europejskiej Konwencji Biomedycznej oraz w ustawodawstwie polskim. Celem pracy była ocena wpływu ewentualnej ratyfikacji konwencji na uregulowanie warunków dopuszczalności eksperymentu medycznego w prawie polskim. Szczegółowej analizie poddano zagadnienia, które wymagać będą pilnej interwencji ustawodawczej w przypadku ratyfikacji Konwencji. Chodzi tu o sprzeciw osoby niezdolnej do wyrażenia zgody na udział w badaniu naukowym oraz o problematykę eksperymentów badawczych na embrionach in vitro. Artykuł zawiera zwięzłą ocenę projektów ustawowych regulujących procedurę zapłodnienia pozaustrojowego oraz postulaty de lege ferenda w zakresie statusu prawnego embriona ludzkiego przed implantacją.Item Wina w postępowaniu w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych a wina w postępowaniu karnym(Wydawnictwo Naukowe UAM, 2015) Ogonowska, AdriannaW niniejszym artykule zwrócono uwagę na obowiązujące ujęcie winy sprawcy w postępowaniu w sprawie o naruszenie dyscypliny finansów publicznych oraz w postępowaniu karnym. Jako metodę badawczą przyjęto analizę literatury przedmiotu, materiału normatywnego oraz orzecznictwa Głównej Komisji Orzekającej. Celem opracowania jest pogłębiona analiza zasady winy w kontekście wskazanych postępowań, z uwzględnieniem podobieństw i różnic między nimi.Item Europeizacja prawa żywnościowego – zagrożenia i korzyści(Wydawnictwo Naukowe UAM, 2015) Kubicz, AnnaRozważania zawarte w niniejszym artykule dotyczą wpływu prawa Unii Europejskiej na prawo żywnościowe oraz wynikających z tego korzyści i zagrożeń. Przedstawiono w nim także niektóre prawne regulacje niezbędne do zrozumienia zagadnień związanych z żywnością genetycznie zmodyfikowaną.Item Walka z terroryzmem a prawa człowieka – Europejski Trybunał Praw Człowieka wobec zagrożeń XXI wieku(Wydawnictwo Naukowe UAM, 2015) Kłopocki, Kamil11 września 2001 r. miał miejsce największy w historii atak terrorystyczny, a właściwie seria czterech ataków dokonanych na terytorium Stanów Zjednoczonych za pomocą uprowadzonych samolotów pasażerskich. Sprawcami okazali się przedstawiciele organizacji terrorystycznej Al-Ka’ida, dowodzonej przez saudyjczyka Osamę bin Ladena. W zamachach zginęły łącznie 2973 osoby, a 26 do dziś uznaje się za zaginione. Od tego momentu zaczęła się najnowsza historia walki z międzynarodowym terroryzmem, w szczególności z terroryzmem islamskim, która doprowadziła do zaprzepaszczenia pół wieku walki o prawa człowieka. Po atakach na World Trade Center i Pentagon CIA i wywiad wojskowy dostały rozkaz wyszkolenia nowej generacji oficerów śledczych, których zadaniem miało być uzyskanie informacji od pojmanych na bliskim wschodzie członków organizacji terrorystycznych, którzy – jak sądzono – z uwagi na przekonania religijne, polityczne czy ideologiczne nie będą zeznawać przy zastosowaniu dotychczas znanych technik. W tym celu służby przygotowały specjalny program, a w jego ramach stosowały „rozszerzone metody przesłuchania” (tortury). W tym trwającym kilka lat procederze uczestniczyli europejscy sojusznicy Stanów Zjednoczonych, m.in. Polska, Litwa i Rumunia, będące członkami Rady Europy i sygnatariuszami Konwencji. Konsekwencją tych wydarzeń były skargi złożone do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka przez Abd Al Rahim Hussayn Muhammad Al Nashiri’ego oraz Zayn Al-Abidin Muhammad Husayn’a (Abu Zubaydah). Orzeczenie w sprawie tych wniosków stanowi podsumowanie działalności amerykańskich oraz europejskich służb wywiadowczych w latach 2001-2011. W artykule przedstawiono najnowszą historię walki z islamskim terroryzmem, podsumowując jej konsekwencje oraz przytaczając tezy sformułowane przez Europejski Trybunał Praw Człowieka, w szczególności w orzeczeniu w sprawie ze skarg Al Nashiri’ego i Abu Zubaydah, próbując znaleźć odpowiedź na pytanie, jak walczyć z terroryzmem w XXI wieku, nie łamiąc praw człowieka.Item Monitoring pracowników a odpowiedzialność prawna pracodawcy(Wydawnictwo Naukowe UAM, 2015) Gajda, DominikPostęp technologiczny, zauważalny także w dziedzinie elektroniki, wpływa na coraz większą dostępność urządzeń służących do monitoringu. W związku z tym pojawia się problem prawnej regulacji dopuszczalności objęcia monitoringiem pracowników przez pracodawcę oraz wynikających z tego konsekwencji natury prawnej, występujących nie tylko na gruncie prawa pracy, lecz także prawa cywilnego, konstytucyjnego i unijnego. Wbrew dosyć powszechnemu przekonaniu monitoring nie obejmuje jedynie obserwacji za pomocą kamer, lecz także kontrolowanie wykazów połączeń telefonicznych, korespondencji mailowej, odwiedzanych witryn internetowych, geolokalizację samochodów służbowych pracowników, a nawet podsłuchiwanie służbowych rozmów telefonicznych. W artykule omówiono kluczowe przepisy prawne dotyczące stosowania monitoringu wobec podwładnych. Analizie poddano stosowne przepisy Konstytucji RP (prawo do poszanowania prywatności i tajemnicy korespondencji), Kodeksu pracy (zwłaszcza w kontekście godności pracownika), Kodeksu cywilnego (ochrona dóbr osobistych), Kodeksu karnego (bezprawne uzyskanie informacji), ustawy o ochronie danych osobowych oraz aktów prawnych zawieranych na poziomie międzynarodowym i w ramach Unii Europejskiej. W odniesieniu do poszczególnych ustaw zaprezentowano także stanowisko doktryny i judykatury. W konkluzji przedstawiono postulat jednoznacznego i pełnego unormowania problematyki monitoringu pracowników w systemie prawa pracy z uwagi na specyfikę samego stosunku pracy oraz w celu uniknięcia nadużyć stosowanych w tej materii zarówno przez pracodawców, jak i pracowników.Item Użycie broni nuklearnej jako zbrodnia ludobójstwa, zbrodnia przeciwko ludzkości i zbrodnia wojenna? Zarys problematyki(Wydawnictwo Naukowe UAM, 2015) Gacka, PatrykAutor przeprowadza analizę trzech rodzajów zbrodni: ludobójstwa, przeciwko ludzkości oraz wojennych z punktu widzenia możliwości ich popełnienia na skutek użycia broni nuklearnej. Artykuł składa się z: wprowadzenia (podrozdziały: broń masowego rażenia a broń nuklearna oraz międzynarodowe prawo karne), merytorycznego rozwinięcia oraz podsumowania, gdzie zaprezentowane zostały wnioski z przeprowadzonych badań.Item Odpowiedzialność wykonawców wspólnie wykonujących zamówienie publiczne z tytułu umowy konsorcjalnej(Wydawnictwo Naukowe UAM, 2015) Czerwiński, MarcinUmowa konsorcjalna to umowa nienazwana zobowiązująca do wspólnego działania dla osiągnięcia założonego celu, wykształcona na płaszczyźnie praktycznej, przy czym wspólnym celem w systemie zamówień publicznych jest złożenie oferty wspólnej, a następnie wspólne wykonanie umowy. Ustawodawca umożliwił wykonawcom wspólne ubieganie się o udzielenie zamówienia publicznego na podstawie art. 23 Prawa zamówień publicznych. Przedmiotem artykułu jest odpowiedzialność konsorcjantów w relacjach między konsorcjum i zamawiającym oraz w stosunkach wewnętrznych. Pierwszym celem, który sobie stawiam jest wykazanie, że sytuacja prawna konsorcjanta ubiegającego się wspólnie z innymi osobami o udzielenie zamówienia publicznego jest niekorzystna z powodu ograniczonych instrumentów redukcji ryzyka poniesienia odpowiedzialności za uchybienia spowodowane przez inne podmioty. Drugim celem jest identyfikacja klauzul umownych, które choć w pewnym stopniu pozwoliłyby przywrócić równowagę pozycji konsorcjantów wobec siebie nawzajem i wobec zamawiającego. Obiektem rozważań jest przede wszystkim model jawnego konsorcjum scentralizowanego.Item Analiza sytuacji prawno-społecznej w kontekście projektu ustawy o leczeniu niepłodności(Wydawnictwo Naukowe UAM, 2015) Budziszewski, GrzegorzW artykule została omówiona problematyka prawno-społeczna dotycząca projektu ustawy o leczeniu niepłodności. Obecna sytuacja społeczna, w tym aprobata środowisk konserwatywnych dla ustawowego uregulowania metody in vitro, daje realną szansę na to, że zaproponowany przez Ministerstwo Zdrowia projekt ustawy o leczeniu niepłodności może stać się pierwszą tego typu ustawą obowiązującą w Polsce. Przedmiotem rozważań była struktura polskiego dyskursu społecznego dotyczącego propozycji prawnego uregulowania metody in vitro. W związku z tym przybliżono wybrane regulacje prawne zawarte w projekcie ustawy i wskazano na ich kompromisowy charakter w kontekście toczącego się sporu społecznego. Następnie poruszono kwestie dotyczące m.in. oczekiwań społeczeństwa. W analizie sytuacji wykorzystano wyniki badań społecznych oraz porównano sytuację prawną i społeczną do sytuacji we Włoszech. W podsumowaniu zaznaczono, że prawo nie nadąża za zmianami technologicznymi, a ustawodawca w regulacjach prawnych dotyczących kwestii społecznych często nie liczy się z opinią społeczeństwa. Stwierdzono także, iż regulacje prawne nie mogą narzucać rozwiązań sprzecznych z przekonaniami części obywateli, a działania dopuszczalne prawnie nie stanowią przymusu dla tych, którzy się z nimi nie zgadzają.Item Cele, zasady i struktura wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej – próba oceny po zmianach w Traktacie lizbońskim(Wydawnictwo Naukowe UAM, 2015) Boniecka, MonikaArtykuł przedstawia ocenę zmian, jakie zaszły we wspólnej polityce zagranicznej i bezpieczeństwa (WPZiB) Unii Europejskiej w ciągu 5 lat od wejścia w życie Traktatu z Lizbony. Przedstawiono w nim krótką, ale różnorodną historię europejskiej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, mającą swój początek w drugiej połowie XX wieku, czyli po zakończeniu II wojny światowej. Przybliżono także cele i zadania WPZiB Unii Europejskiej już po wejściu w życie Traktatu lizbońskiego, a także problemy, jakie się z tym wiążą. Artykuł zawiera również przemyślenia na temat efektów, jakie są widoczne od Traktatu lizbońskiego w WPZiB oraz porażek, jakie poniosły państwa członkowskie w praktycznym funkcjonowaniu tej dziedziny w strukturach unijnych. Podsumowanie zawiera wnioski dotyczące niewykorzystanych szans, jakie niósł ze sobą Traktat, oraz przemyślenia na temat przyszłości WPZiB Unii Europejskiej.Item Zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę. Rozważania na temat odpowiedzialności za uszkodzenie lub zniszczenie zwierzęcia(Wydawnictwo Naukowe UAM, 2015) Banyk, MartaZadośćuczynienie pieniężne jest instrumentem prawnym mającym na celu złagodzenie negatywnych przeżyć psychicznych doznanych przez osobę, której wyrządzono szkodę niemajątkową w postaci krzywdy. Przez lata wokół zadośćuczynienia powstało wiele kontrowersji, spowodowanych założeniem, że wynagradzanie krzywdy, czyli szkody niemającej wymiaru ekonomicznego, nie może przybierać formy zapłaty określonej sumy pieniężnej. Nadal roszczenie o zadośćuczynienie pieniężne ma charakter wyjątkowy, chociaż można dostrzec tendencję do poszerzania ochrony pokrzywdzonych. Tematem rozważań uczyniono zatem zasadność rozszerzenia stosowania instrumentu kompensaty uszczerbków niemajątkowych w przypadku utraty zwierzęcia. Analizie poddano prawny status zwierzęcia, będącego szczególnego rodzaju mieniem, oraz zwrócono uwagę na to, że człowiek niejednokrotnie doświadcza negatywnych przeżyć psychicznych w przypadku utraty lub uszkodzenia psa czy kota. Podstawą tych przeżyć jest zerwanie szczególnego rodzaju więzi emocjonalnej wytworzonej pomiędzy człowiekiem a zwierzęciem domowym. Na tym tle opisano rozwój instytucji zadośćuczynienia zarówno w prawie polskim, jak i w wybranych porządkach innych krajów Unii Europejskiej, kształt instytucji w obecnie obowiązującym prawie, a także stanowisko judykatury wobec roszczeń o zadośćuczynienie w przypadku naruszenia poszczególnych dóbr osobistych. Przedstawiono również – jako postulaty de lege ferenda – propozycję objęcia ochroną pokrzywdzonego z tytułu utraty zwierzęcia oraz instrumenty prawne, jakie mogą zostać wykorzystane w tym celu.Item Tajemnica adwokacka w kontekście ustawy o ochronie danych osobowych(Wydawnictwo Naukowe UAM, 2015) Bielecka, Katarzyna; Brudło, KlaudiaW artykule przedstawiono charakterystykę tajemnicy adwokackiej zarówno na podstawie szczególnych przepisów etyki zawodowej, jak i ustawy o ochronie danych osobowych. Postawiono pytanie, czy ochrona danych osobowych jest elementem składowym konstytucyjnego prawa do prywatności jako dobra osobistego. Problematycznym zagadnieniem staje się kolizyjność norm etycznych z ustawowymi oraz możliwość wyłączenia tych ostatnich. Ponadto rozważano ograniczenia kontroli tych danych osobowych, które objęte są tajemnicą adwokacką. Poruszono też kwestię odpowiedzialności karnej i cywilnej za niezgodne z prawem przetwarzanie danych osobowych, a także odpowiedzialności dyscyplinarnej za postępowanie sprzeczne z zasadami etyki zawodowej. Przywołano poglądy doktryny oraz stanowisko orzecznictwa, aby znaleźć kompromis pomiędzy skrajnymi koncepcjami.