Comparative Legilinguistics, 2010, vol. 03
Permanent URI for this collection
Browse
Recent Submissions
Item Recenzja "Terminologiearbeit im Recht: Deskriptiver begriffsorientierter Ansatz vom Standpunkt des Übersetzers" Petera Sandriniego(Instytut Językoznawstwa Wydział Neofilologii, UAM, 2010) Grzybek, JoannaItem Narodowy Korpus Języka Polskiego – teoria i praktyka. Fakty, mity, potrzeby(Instytut Językoznawstwa Wydział Neofilologii, UAM, 2010) Andrzejczuk, AnnaWydaje się, że wszyscy twórcy korpusów przywiązują wagę do tego, żeby były one reprezentatywne i zrównoważone. Zaczynają się jednak pojawiać głosy, iż pojęcia te są mało precyzyjne. W niniejszym referacie autorka zamierza wyjść od przemyśleń na temat tych dwóch pojęć, zastanowić się, czy powinny być one ważne dla twórców korpusu i czy mamy jakąkolwiek alternatywę. Alternatywą może być stworzenie korpusu, którego dobór tekstów nie będzie niczego reprezentował poza samym sobą, a mianowicie teksty powinno się dobrać nie na zasadzie "reprezentatywności", ale na podstawie ich "celowości". Żeby określić celowość, należy się przyjrzeć potrzebom osób z nich korzystających. Należy też pamiętać, że z korpusów korzystają przede wszystkim nieinformatycy, zatem warto by było utworzyć narzędzie, które będzie miało łatwy, przyjazny dla użytkownika interfejs. Dobrym wzorem będą tryby instalacji programów windowsowych. Instalatory często oferują co najmniej dwie możliwości wyboru: wersję standardową, dla mniej zorientowanego w opcjach i poniekąd we własnych potrzebach użytkownika, jak i wersję niestandardową dla użytkowników o wysokim stopniu świadomości własnych potrzeb, umożliwiającą zainstalowanie tylko tych składników, które są rzeczywiście potrzebne.Item Języki prawa w państwie polsko-litewskim (od XVI do XVIII wieku) z perspektywy komunikacji międzykulturowej i praktyk translatorskich(Instytut Językoznawstwa Wydział Neofilologii, UAM, 2010) Szczepankowska, IrenaW okresie od XVI do XVIII wieku Polska (wówczas Królestwo Polskie) była połączona unią polityczną z Litwą (tj. Wielkim Księstwem Litewskim), tworząc państwo nazywane "Rzeczpospolitą Obojga Narodów". W rzeczywistości państwo to jednoczyło na swoim terytorium wiele grup ludności o różnym statusie społecznym, narodowościowym i wyznaniowym; mówiących rozmaitymi językami. Społeczności te rządziły się zróżnicowanymi systemami prawa zwyczajowego oraz regulacjami pochodzącymi od feudalnych władców, zapisanymi w licznych "przywilejach" grupowych i indywidualnych. Podczas długiego procesu (zapoczątkowanego już w XIV wieku) tworzenia unii narodów oraz ewolucji ustroju politycznego, zmierzającej do ukonstytuowania tzw. republiki szlacheckiej, musiały ulec zniwelowaniu istotne odmienności lokalne w sferze kultury prawnej. Ważnym czynnikiem łagodzenia procesów unifikacji norm i instytucji prawnych oraz uzyskiwania dla nich społecznej akceptacji było jednakże respektowanie pewnych różnic kulturowych, a zwłaszcza przywiązania obywateli do określonego kodu językowego, w którym formułowano wypowiedzi oficjalne. Intensywne działania kodyfikacyjne wymagały szczególnej wrażliwości ze strony rządzących, a także kompetencji elit kulturalnych w rozwiązywaniu problemów natury komunikacyjnej i translatorskiej. Celem autorki jest przedstawienie tej skomplikowanej sytuacji językowej w kontekście kształtującej się wówczas – także pod wpływem ogólnoeuropejskich dążeń kodyfikacyjnych – kultury prawnej, która zakorzeniła się w świadomości i codziennej praktyce mieszkańców Rzeczpospolitej polsko-litewskiej Jest też fenomenem historycznym wartym zainteresowania z punktu widzenia współczesnych dążeń i problemów wielonarodowej wspólnoty europejskiej.Item Założenia semantyki Saula Kripkego i Hilarego Putnama i ich wpływ na współczesną analizę języka prawnego(Instytut Językoznawstwa Wydział Neofilologii, UAM, 2010) Szczekocki, PiotrKoncepcja semantyki Saula Kripkego i Hilary‘ego Putnama, należąca do nowych koncepcji semantycznych formułuje trzy założenia, które w istotny sposób wpływają na współczesną analizę języka prawnego. Twierdzenia, jakie można wyprowadzić z tej koncepcji, wskazują na: 1. Uniezależnienie językowego znaczenia tekstu prawnego od intencji historycznego prawodawcy, przenosząc tym samym ciężar na praktykę użytych zwrotów w danej wspólnocie komunikacyjnej. 2. Wpływ różnorakich sposobów użycia języka prawnego na procedurę ustalania jego znaczenia. 3. Ewolucję językowego znaczenia tekstu prawnego w czasie. Semantyka Kripkego–Putnama stara się dowieść, że proces interpretacji prawniczej zgodny z założeniami pozytywizmu prawniczego, którego charakterystyczną cechą jest językowy charakter prawa, powinien uwzględniać zmiany znaczenia tekstu prawnego w czasie, argumenty niewiążącego precedensu, poglądy formułowane przez doktrynę, czy też argumenty komparatystyczne. W konsekwencji ma to doprowadzić do traktowania ich jako argumentów służących ustalaniu znaczenia zwrotów tekstu prawnego. Koncepcja ta zwraca uwagę na kontekst, w jakim używa się języka, w szczególności zaś skupia się na wspólnocie językowej, do której mówiący należy.Item Słowne potyczki – tradycyjny spór sądowy u Amharów(Instytut Językoznawstwa Wydział Neofilologii, UAM, 2010) Krzyżanowska, MagdalenaGłównym celem tego artykułu jest przedstawienie tradycyjnego sposobu procesowania się w społeczeństwie Amharów, ze szczególnym uwzględnieniem jego dyskursywnego i antropocentrycznego wymiaru. Etiopskie rodzime prawo postępowania karnego i cywilnego, przekazywane ustnie z pokolenia na pokolenie, przestało obowiązywać w 1936 roku. Dlatego obecnie możemy polegać jedynie na skąpych danych uzyskanych od starszyzny i następnie zapisanych. Materiał omawiany w tym artykule został zaczerpnięty w głównej mierze z dwóch książek: autorstwa Ńibäńi Lämmy (po amharsku) oraz An Introduction to the Legal History of Ethiopia, 1434–1974 napisanej przez Aberrę Jambere. Podejściem badawczym, które posłużyło do jego zinterpretowania jest oralność rozumiana tutaj jako „autonomiczny typ egzystencji‖ (Roch Sulima) oraz typ komunikacji. Jeśli chodzi o ten drugi wymiar oralności, wzięto pod uwagę jego następujące cechy: język jako działanie, formuły i stereotypy, agonistyczność interakcji, zaangażowanie w relacje międzyludzkie oraz somatyczność. W artykule przytoczono oraz omówiono kilkanaście utworów poetyckich i dialogów, przeplatanych zagadkami oraz przysłowiami. Celem tego jest dogłębniejsze zrozumienie pojęcia sprawiedliwości wśród Amharów, a także innych składników ich kultury.Item Wybrane zagadnienia z zakresu prawa i postępowania cywilnego w aspekcie translatologicznym z języka polskiego na angielski(Instytut Językoznawstwa Wydział Neofilologii, UAM, 2010) Zedler, FeliksPraca dotyczy wybranych problemów związanych z wieloznacznością terminów występujących w polskim prawie cywilnym oraz postępowaniu cywilnym. Autor analizuje znaczenie dwóch terminów występujących w tych gałęziach prawa tj. "kurator" i "dowód". Zwłaszcza termin "kurator" jest bardzo kłopotliwy dla tłumaczy, gdyż ma około 17 znaczeń w zależności od kontekstu w jakim się on pojawia. Autor przedstawia ekwiwalenty słownikowe proponowane dla tych terminów w wybranych słownikach prawniczych polsko-angielskich. Na koniec zostaje wyciągnięty wniosek, że słowniki rzadko pozwalają na wybór właściwego ekwiwalentu gdyż nie zawierają indeksów umożliwiających wybranie właściwego znaczenia terminu wieloznacznego. ponadto, niektóre sugerowane w słownikach ekwiwalenty są problematyczneItem O językowych i prawnych archaizmach w konstytucji Królestwa Danii(Instytut Językoznawstwa Wydział Neofilologii, UAM, 2010) Jarosz, JózefNiniejszy artykuł poddaje analizie tekst konstytucji Królestwa Danii, której treść i postać językowa bazują w dużej mierze na pierwszej duńskiej ustawie zasadniczej z 1849 roku. Badanie przebiega dwutorowo: obok uwag odnośnie języka ustawy ocenie poddano zawartość merytoryczną tekstu. Wnioski rozpatrywane są w odniesieniu do funkcji tekstu w ujęciu lingwistycznym oraz funkcji konstytucji w kontekście funkcji prawa. Badanie w sferze językowej wskazało na liczne archaizmy leksykalne, zawiłości składniowe i niedoskonałości stylistyczne, które w poważny sposób ograniczają percepcję tekstu konstytucji. Analiza treści wykazała, że tekst ustawy niejednokrotnie odnosi się do nieistniejącego stanu prawnego i realiów o wartości historycznej, a zmiany społeczno-polityczne, które nastąpiły od momentu ostatnich poprawek w 1953 roku, nie zostały uwzględnione w treści ustawy, przez co nie ujmuje ona wartości istotnych dla współczesnego społeczeństwa. Wspomniane mankamenty duńskiej konstytucji są bezpośrednimi przyczynami osłabienia niektórych funkcji przypisanych ustawie zasadniczej. Świadomość tego faktu stała się bezpośrednim impulsem do zapoczątkowania przez duńskich parlamentarzystów ogólnospołecznej debaty na temat zrewidowania i uzupełnienia treści konstytucji w celu przywrócenia jej pożądanych funkcji w demokratycznym państwie.Item Relacje tekstowe jako system wspomagający proces tłumaczenia tekstów paralelnych na przykładzie polskiej i węgierskiej umowy sprzedaży(Instytut Językoznawstwa Wydział Neofilologii, UAM, 2010) Kaczmarek, KarolinaArtykuł omawia kwestie związane z analizą tekstu na potrzeby tłumaczenia, ze szczególnym uwzględnieniem tekstu prawnego. Autorka zestawia teorie badaczy polskich i zagranicznych z pragmatyczną analizą polskich i węgierskich paralelnych tekstów umownych, wymieniając i badając sieć relacji, zachodzących pomiędzy różnymi komponentami tekstu oraz jego dyskursu. Artykuł ma charakter interdyscyplinarny, gdyż omawia i łączy ze sobą teorie tekstologiczne, translatoryczne, językoznawcze oraz zagadnienia związane z doktryną prawa.Item Teksty paralelne a ustalenie konotatów i denotatów na potrzeby przekładu polsko-angielskiego(Instytut Językoznawstwa Wydział Neofilologii, UAM, 2010) Matulewska, AleksandraPraca dotyczy wykorzystania tekstów paralelnych do ustalania ekwiwalentów konotacyjnych i denotacyjnych na potrzeby przekładu polsko-angielskiego. Autorka na przykładzie terminów i syntagm z prawa zobowiązań umownych (najem i dzierżawa) pokazuje, w jaki sposób osiągać ekwiwalencję konotacyjną i denotacyjną. Jako źródła ekwiwalencji konotacyjnej posłużyły brytyjskie ustawy dotyczące najmu i dzierżawy. Natomiast jako źródła ekwiwalentów denotacyjnych w przekładzie polsko-angielskim autorka proponuje tekst ustawy amerykańskiej Louisiana Civil Code oraz przekład polskiego Kodeksu cywilnego na język angielski wydany przez wydawnictwo TEPIS. Ponadto, autorka wskazuje, że na poziomie ekwiwalencji tekstowonormatywnej – szczególnie syntagm (połączeń wyrazowych nazywanych w języku angielskim także word combinations lub word collocations, a w języku polskim m.in. związkami frazeologicznymi lub frazeologizmami) – teksty paralelne stanowią nieodzowne źródło informacji, którego nie może zastąpić żaden słownik.Item Z problematyki bułgarsko-polskich tłumaczeń tekstów prawniczych i sądowych(Instytut Językoznawstwa Wydział Neofilologii, UAM, 2010) Mazurkiewicz-Sułkowska, JuliaJak wiadomo, przekład tekstów sądowych wymaga maksymalnej wierności i nie dopuszcza dowolności interpretacyjnej. Tłumaczenie takie jest stosunkowo łatwe, dopóki systemy obu języków nie wykazują większych różnic w zakresie gramatykalizacji poszczególnych treści. W przypadku bułgarsko-polskich tłumaczeń tekstów sądowych największe problemy dotyczą różnic między systemami temporalnymi tych języków oraz różnic w zakresie wyrażania modalności imperceptywnej. Tym właśnie zagadnieniom poświęcony jest niniejszy artykuł.Item O tworzeniu terminów prawnych na przykładzie terminologii polskiego i niemieckiego prawa handlowego(Instytut Językoznawstwa Wydział Neofilologii, UAM, 2010) Siewert, KatarzynaOd lat siedemdziesiątych ubiegłego stulecia język prawa jako język specjalistyczny cieszy się coraz większym zainteresowaniem badaczy. W początkowym okresie refleksji naukowej nad językami specjalistycznymi za konstytutywny element języka specjalistycznego uważano słownictwo fachowe. Z tego względu pierwsze prace badawcze z zakresu języka prawa poświęcone były przede wszystkim terminologii. Jednak mimo prowadzenia intensywnych badań w zakresie problemów terminologicznych tworzenie terminów w języku prawa pozostaje nadal otwartym obszarem eksploracji naukowej. Referat jest próbą przedstawienia różnorodnych środków, z jakich może korzystać język prawny, aby zaspokoić zapotrzebowanie na nowe terminy, oraz w jakim stopniu poszczególne środki są wykorzystywane w tworzeniu terminologii polskiego i niemieckiego prawa handlowego. W tym aspekcie autorka wskaże również na trudności związane z rozumieniem i właściwym stosowaniem terminów, na które może napotkać zwykły obywatel, próbujący zorientować się w skomplikowanej materii prawnej.Item Różnice w procedurze rozwodowej w prawie japońskim i polskim z punktu widzenia przekładu prawniczego(Instytut Językoznawstwa Wydział Neofilologii, UAM, 2010) Horie, YukiJaponia jest krajem o niskim współczynniku rozwodów. Jest to spowodowane tym, że w mentalności Japończyków głęboko zakorzenione jest pojęcie "rodu", który ma większe znaczenie od więzi łączącej małżonków. Jednakże wskaźnik rozwodów wzrasta z roku na rok. W Japonii, najbardziej powszechnym trybem uzyskiwania rozwodu jest rozwód za porozumieniem stron bez rozprawy sądowej. W tym przypadku, dokumenty obejmują zawiadomienie o rozwodzie, które pełni taką funkcję jak polski pozew o rozwód, oraz wyciąg z rejestru rodzinnego, który jest oficjalnym dokumentem potwierdzającym tożsamość obywatela japońskiego. Przekład tych dokumentów na język polski wymaga szczególnej uwagi ze względu na archaiczne terminy prawne oraz różnice w układzie i strukturze poszczególnych elementów polskich i japońskich dokumentów rozwodowych.Item Europejski nakaz aresztowania w Polsce i we Włoszech(Instytut Językoznawstwa Wydział Neofilologii, UAM, 2010) Biernacka-Licznar, KatarzynaEuropejski Nakaz Aresztowania (ENA) został wprowadzony w Polsce w 2004 roku, z chwilą przystąpienia naszego kraju do Unii Europejskiej. Podstawowym zadaniem ENA było uproszczenie i usprawnienie systemu przekazywania osób dzięki pominięciu złożonych procedur ekstradycyjnych pomiędzy państwami należącymi do Unii Europejskiej. Celem artykułu jest wskazanie różnic w terminologii polskiej dotyczących listy 32 przestępstw objętych ENA, zaprezentowanie listy 32 kategorii przestępstw objętych ENA dla pary językowej: polski i włoski oraz pojawiających się trudności terminologicznych w przypadku tłumaczenia ENA. W artykule przedstawiono także częstotliwość stosowania ENA przez polskie sądy w latach 2006–2008, jak również zaprezentowano trudności związane z inkorporowaniem przepisów Decyzji Ramowej z 2002 roku dotyczących ENA we Włoszech.