Doktoraty (WPiK)

Permanent URI for this collectionhttps://repozytorium.amu.edu.pl/handle/10593/25031

Browse

Now showing 1 - 20 of 22

Metaanaliza kontekstu konstrukcji teorii B. F. Skinnera, E. Fromma i C. Rogersa wobec konfliktu o wolność woli
(2025) Wiatrowska, Agnieszka; Pankalla, Andrzej. Promotor
Celem pracy jest krytyczna, pogłębiona analiza kontekstu odkrycia teorii Burrhusa Fredericka Skinnera, Ericha Fromma i Carla Rogersa. Badany jest związek między reprezentowanym przez psychologów typem determinizmu a redukcjonizmem istniejącym w ich teoriach. Rozpatrywany jest wpływ czynników historycznych, społeczno-kulturowych i psychologicznych, w tym ukrytych przedzałożeń, na kształtowanie się preferowanej przez badaczy idei woli. W ramach metaanalizy kontekstu konstrukcji teorii Skinnera, Fromma i Rogersa rekonstruowany jest proces ewolucji kategorii woli w psychologii amerykańskiej. Wskazane są możliwe przyczyny istniejącego w niej redukcjonizmu. Rozprawa stanowi podstawę do badań w temacie kontekstu konstrukcji teorii psychologicznych i krytycznego podejścia do założeń ich twórców. The purpose of this paper is a critical, in-depth analysis of the context of discovery of theories by Burrhus Frederick Skinner, Erich Fromm and Carl Rogers. The dissertation examines the relationship between the type of determinism represented by psychologists and the reductionism that exists in their theories. It considers the influence of historical, socio-cultural and psychological factors, including implicit assumptions, on the formation of the researchers' preferred idea of will. Within the framework of a meta-analysis of the context of Skinner's, Fromm's and Rogers' theory construction, the process of evolution of the category of will in American psychology is reconstructed, and the possible reasons for the reductionism existing in it are indicated. The dissertation provides a basis for consideration in the context of construction of psychological theories and a critical approach to the assumptions of their creators.
Kontrola procesu mówienia. Aspekty poznawczo-rozwojowe
(2024) Bręński, Szymon; Frydrychowicz, Stefan. Promotor
Celem rozprawy była analiza zmian w kontroli procesu mówienia wraz z wiekiem i jej powiązań z funkcjami wykonawczymi. Badano trzy aspekty kontroli mowy: selekcję leksykalną, automonitorowanie mowy oraz interrupcje i reperacje, oraz trzy funkcje wykonawcze: hamowanie, odświeżanie pamięci i giętkość poznawczą. Przeprowadzono badanie quasi-eksperymentalne z udziałem trzech grup wiekowych: dzieci, adolescentów i młodych dorosłych. Uczestnicy wykonywali zadania psycholingwistyczne: nazywanie obrazków, monitorowanie sylab i powtarzanie zdań, a pomiarowi podlegały sposób odpowiadania, poprawność odpowiedzi oraz czas reakcji. Dodatkowo badano funkcje wykonawcze za pomocą zadań: flankerów, n-wstecz i WCST. Uzyskane wyniki poddano testom statystycznym analizy wariancji, istotności różnic oraz korelacji. Badanie dostarczyło danych potwierdzających założenie o wzrastającym wraz z wiekiem poziomie kontroli mówienia w zakresie kontroli selekcji leksykalnej, monitorowania wewnętrznego oraz dokonywania reperacji. Jednocześnie obserwowane różnice między dziećmi, młodzieżą i dorosłymi miały raczej charakter ilościowy niż jakościowy. Wykazano także związki między kontrolą procesu mówienia, a funkcjami wykonawczymi, ale w większości przypadków były one słabe lub nieistotne, tylko częściowo potwierdzając postawione hipotezy. The aim was to analyze changes in speech control with age and its associations with executive functions. Three aspects of speech control were examined: lexical selection, speech self-monitoring, and interruptions and repairs, along with three executive functions: inhibition, updating, and cognitive flexibility. A cross-sectional and quasi-experimental study was conducted with three age groups: children, adolescents, and young adults. Participants performed psycholinguistic tasks such as picture naming, syllable monitoring, and sentence repetition. Response manner, accuracy, and reaction time were measured. Additionally, executive functions were assessed using tasks such as the flanker task, n-back task, and WCST. The obtained results were subjected to statistical tests including analysis of variance, significance of differences, and correlations. The study provided data confirming the hypothesis of an age-related increase in speech control in terms of lexical selection, internal monitoring, and repairs. The observed differences between children, adolescents, and adults were mostly quantitative rather than qualitative. Relationships between speech control and executive functions were also demonstrated, but in most cases, these connections were weak or insignificant, only partially confirming the hypotheses.
Zakres pamięci roboczej a regulacja emocji
(2024) Kaczmarek, Lech; Parobkiewicz-Jasielska, Aleksandra. Promotor
Niniejsza praca podejmuje tematykę zależności pomiędzy pamięcią roboczą a strategiami regulacji emocji. Pierwsze z przeprowadzonych badań (N = 65) miało na celu zweryfikowanie, czy osoby o większej pojemności pamięci roboczej częściej deklarują stosowanie strategii regulacji emocji, które silnie angażują zasoby poznawcze. Otrzymane wyniki wskazały na częstsze używanie strategii wiążących się ze zmianą sposobu oceny i myślenia o sytuacjach emocjonalnych przez osoby o lepszych wynikach w teście pamięci (Jasielska i in., 2015). Na podstawie rezultatów z badania pierwszego przeprowadzono badanie drugie (N = 92), które miało eksperymentalnie sprawdzić związki pomiędzy pamięcią roboczą a procesem regulacji emocji. Proces regulacji emocji obserwowano na trzech komponentach: fizjologicznym, doświadczeniowym i ekspresyjnym. Hipoteza mówiąca o mniejszym natężeniu przeżywanych emocji u uczestników z wyższymi wynikami w teście pamięci operacyjnej nie została potwierdzona. Analizowane parametry zmienności rytmu serca (LF i HF) nie dały jednoznacznych wyników. W pracy przedstawiono możliwe przyczyny braku oczekiwanych różnic. Zakładana mniejsza intensywność przeżywanych emocji przez osoby o większej pojemności pamięci roboczej została potwierdzona. Osoby te deklarowały odczuwanie takich emocji jak wstręt i smutek z mniejszym natężeniem, a także bardziej dystansowały się od treści emocjonalnych. Hipoteza, zakładająca wyrażanie mniejszego natężenia przeżywanej emocji przez osoby o wyższych wynikach w teście pamięci, znalazła potwierdzenie. Większą ilość epizodów ekspresji afektu zaobserwowano u osób o mniejszej pojemności operacyjnej pamięci roboczej. Wyniki przeprowadzonych badań wskazują na zróżnicowanie przebiegu procesów regulacji emocji pomiędzy osobami o większej i mniejszej pojemności operacyjnej pamięci roboczej. Różnice te są szczególnie widoczne w strategiach regulacji emocji polegających na przeformułowaniu lub zmianie oceny sytuacji emocjonalnej. Strategie te wymagają dokonywania operacji na materiale emocjonalnym przy jednoczesnym przechowywaniu treści w pamięci. Za wykonywanie podobnych zadań na materiale werbalno-liczbowym odpowiedziana jest pamięć robocza. Wskazuje to na podobieństwo obydwu mechanizmów. W niniejszej pracy otrzymane wyniki interpretowane są w kontekście głównych teorii pamięci roboczej oraz procesu regulacji emocji. This study focuses on the relationship between working memory and emotion regulation strategies. The first conducted study (N = 65) aimed to verify whether individuals with higher working memory capacity more frequently report using emotion regulation strategies that heavily engage cognitive resources. Results indicated a more frequent usage of strategies involving changes in appraisal of emotional situations among individuals with higher memory test score. Based on the findings from the first study, a second study was conducted (N = 92) to experimentally examine the relationships between working memory and the process of emotion regulation. The process of emotion regulation was measured across three components of emotion: physiological arousal, conscious experience, and expressive behaviors. The hypothesis suggesting lower intensity of physiological arousal among participants with higher scores on the working memory test was not confirmed. The analyzed parameters of heart rate variability (LF and HF) did not yield conclusive results. Possible reasons for the lack of expected differences are discussed in the study. The postulated lesser intensity of experienced emotions among individuals with greater working memory capacity was confirmed. These individuals reported experiencing emotions such as disgust and sadness with lower intensity and also exhibited greater emotional distancing. The hypothesis suggesting less intense expression of experienced emotions by individuals with higher scores on the working memory test was confirmed. A greater number of expressive behaviors were observed among individuals with lower working memory capacity. Results of the conducted studies indicate differences in the processes of emotion regulation between individuals with higher and lower working memory capacity. These differences are particularly evident in emotion regulation strategies involving cognitive reappraisal or change in the evaluation of emotional situations. These strategies require operating on emotional material while simultaneously storing content in memory. Working memory is responsible for performing similar tasks with verbal-numerical content, suggesting the similarity of both mechanisms. The results are interpreted in relation to major working memory and emotion regulation theories.
Regulacja poczucia własnej wartości w narcystycznej patologii osobowości
(2024) Dolczewski, Michał; Soroko, Emilia. Promotor
Celem było opracowanie modelu procesu regulacji poczucia własnej wartości u osób z narcystyczną patologią osobowości, zweryfikowanie hipotez o różnicach między osobami z narcystyczną patologią osobowości i osób bez tej patologii w zakresie charakterystyk zaproponowanego modelu (przetwarzania doświadczenia emocjonalnego oraz funkcjonowania obronnego), poczucia własnej wartości jako cechy oraz charakterystyki temperamentu, a także opisanie przebiegu tego procesu w poszczególnych przypadkach różniących się patologią narcystyczną. Badania prowadzone były w podejściu mieszanym (ilościowe i jakościowe). Na podstawie zebranych danych ilościowych przeprowadzono analizę statystyczną w zakresie różnic międzygrupowych. W części jakościowej przeprowadzono wielokrotne studium indywidualnych przypadków wykorzystując dane zebrane z różnych źródeł (kwestionariusze oraz ilościowe i jakościowe analizy narracji). Wyniki badań ilościowych są częściowo spójne z wynikami uzyskanymi przez innych badaczy (w kontekście różnic w aktywności referencyjnej między badanymi grupami), pozwalają też wyprowadzić nowe hipotezy dotyczące badanego obszaru m.in. w zakresie funkcjonowania mechanizmów obronnych oraz znaczenia aktywności refleksyjnej. Studia przypadku pozwoliły zobaczyć analizowane charakterystyki procesu regulacji poczucia własnej wartości jako powiązane z innymi aspektami funkcjonowania psychicznego. The aim was to develop a model of the process of regulating self-esteem in people with narcissistic personality pathology, to verify the hypotheses about the differences between people with narcissistic personality pathology and people without this pathology in terms of the characteristics of the proposed model (processing of emotional experience and defensive functioning), selfesteem as a trait. and temperament characteristics, as well as describing the course of this process in individual cases with different narcissistic pathology. The research was conducted in a mixed approach (quantitative and qualitative). Based on the collected quantitative data, a statistical analysis was performed in terms of intergroup differences. In the qualitative part, multiple individual case studies were carried out using data collected from various sources. The results of quantitative research are partially consistent with the results obtained by other researchers (in the context of differences in referential activity between the studied groups), and they also allow to develop new hypotheses regarding the studied area, among others: in terms of the functioning of defense mechanisms and the importance of reflective activity. The case studies allowed us to see the analyzed characteristics of the self-esteem regulation process as related to other aspects of mental functioning.
Niewerbalne i werbalne reprezentacje ciała a poczucie tożsamości cielesnej i osobistej
(2023) Page, Nina; Pilarska, Aleksandra. Promotor
Celem badawczym pracy jest określenie relacji pomiędzy niewerbalnymi i werbalnymi reprezentacjami ciała, poczuciem tożsamości cielesnej i poczuciem tożsamości osobistej w grupie osób dorosłych z populacji ogólnej. We współczesnych psychologicznych konceptualizacjach poczucia tożsamości (Kwapis i Brygoła, 2013; Oleś, 2008; Pilarska, 2012, 2016; Sokolik, 1996) uznaje się znaczenie procesów pozarefleksyjnych dla wyznaczania sposobu doświadczania własnej osoby. Mimo to, znaczna część analiz związków między ciałem a doświadczeniem własnej osoby koncentruje się na deklaratywnym odniesieniu się do cielesności (Mirucka, 2018; Schier, 2010). Z kolei badania z obszaru poznawczo zorientowanej neuronauki dostarczają cennych informacji o znaczeniu multimodalnych procesów przetwarzających dane cielesne w kształtowaniu bardzo specyficznych zjawisk fenomenologicznych (np. odczucia własności ciała czy sprawstwa w obszarze cielesności; m.in. Botvinick i Cohen, 1998; de Vignemont, 2007, 2010, 2011; Gallagher, 2005). Opracowania z nurtu neuronauki nie wyjaśniają jednak, w jaki sposób te fenomeny odnoszą się do całościowego doświadczenia siebie. Zaproponowany w pracy model systematyzuje relacje między cielesnością a poczuciem tożsamości i stanowi tym samym próbę wypełnienia istniejącej w literaturze luki. Model obejmuje zróżnicowane aspekty cielesności, które mają wyjaśniać wielowymiarowo ujęte poczucie tożsamości osobistej – aspekty te to percepcyjne i sensomotoryczna reprezentacje ciała, deklaratywna wiedza o funkcjonowaniu ciała i towarzyszące temu emocje oraz subiektywny sposób przeżywania ciała, ujęty w postaci poczucia tożsamości cielesnej o strukturze wieloaspektowej. Przyjęto, że poczucie tożsamości cielesnej pełni rolę pośredniczącą między reprezentacjami ciała a poczuciem tożsamości osobistej. W ramach tak zarysowanego kontekstu główny problem badawczy niniejszego projektu stanowi pytanie o to, czy i w jakich aspektach cielesność jest istotna dla poczucia tożsamości osobistej dorosłego człowieka. Materiał i metoda. W badaniu wzięło udział 160 osób, w tym 90 kobiet i 70 mężczyzn w przedziale wiekowym 19–35 lat. Do pomiaru poczucia tożsamości cielesnej i osobistej oraz werbalnych reprezentacji ciała zastosowano narzędzia samoopisowe: Wielowymiarowy kwestionariusz tożsamości (WKT; Pilarska, 2016) oraz skonstruowane na potrzeby niniejszego badania Kwestionariusz poczucia tożsamości cielesnej (KPTC) i Kwestionariusz werbalnych reprezentacji ciała (KWRC). Niewerbalne reprezentacje ciała badano z wykorzystaniem procedur wykonaniowych. Trzy z nich – zadanie estymacji rozmiaru ciała, zadanie estymacji dotykowej oraz próby motoryczne – miały charakter autorskiej adaptacji. Posłużono się również znormalizowanym komputerowym Testem koordynacji sensomotorycznej (SMK; Bauer i in., 2003). Próby wykonaniowe poprzedzono prognozą osoby badanej dotyczącą poziomu wykonania zadania. Udział w badaniach był dobrowolny. Badanie realizowano z zachowaniem poufności danych z każdym uczestnikiem indywidualnie. Wyniki. Wyniki analiz regresji i modelowania równań strukturalnych pokazały, że predyktorami poczucia tożsamości cielesnej są zarówno werbalne reprezentacje ciała, jak i niewerbalny schemat ciała (wskaźnik koordynacji sensomotorycznej). Potwierdzono pośredniczącą rolę poczucia tożsamości cielesnej w relacji między wskaźnikiem koordynacji sensomotorycznej a poczuciem tożsamości osobistej oraz między werbalnymi reprezentacjami ciała a poczuciem tożsamości osobistej. Natomiast oczekiwanie, że werbalne reprezentacje ciała będą pośredniczyć między niewerbalnymi reprezentacjami ciała i poczuciem tożsamości cielesnej nie znalazło potwierdzenia w wynikach. Wskaźniki niewerbalnych reprezentacji ciała okazały się niezwiązane ze sobą, a związki między niewerbalnymi i werbalnymi reprezentacjami ciała miały bardzo ograniczony zakres. Tylko jedna zmienna związana z funkcjonowaniem niewerbalnych reprezentacji ciała – wskaźnik koordynacji sensomotorycznej – wykazała powiązania z innymi kluczowymi konstruktami prezentowanego badania. Wyniki analizy skupień i testu chi-kwadrat ujawniły silnie związki między poczuciem tożsamości cielesnej i poczuciem tożsamości osobistej. Wnioski. Z analiz wynika, że poczucie tożsamości cielesnej w dominującym stopniu powiązane jest z werbalnym sposobem reprezentacji ciała i wybiórczo z automatycznymi procesami sensomotorycznymi. Obserwacja, że związki między reprezentacjami ciała a poczuciem tożsamości osobistej są w całości zapośredniczone przez poczucie tożsamości cielesnej sugeruje, że reprezentacje ciała dopiero wtedy stają się istotne dla całościowego poczucia siebie, kiedy nadany jest im specyficzny sens wyrażony przez doświadczenie ciała jako własnego, spójnego z Ja, ciągłego, poddającego się kontroli, o wyraźnych granicach i niosącego treści, które jednostka rozumie. Wyniki badań dostarczyły również wskazań, że silne poczucie tożsamości cielesnej wspiera siłę i harmonię poczucia tożsamości osobistej w okresie dorosłości. The research was to describe the relationship between non-verbal and verbal body representations, a sense of bodily identity and a sense of personal identity in adults from the general population. Modern psychological conceptualisations of a sense of personal identity (Oleś, 2008; Kwapis i Brygoła, 2013; Pilarska, 2012, 2016; Sokolik, 1996) recognise the importance of non-reflective processes in forming a subjective identity experience. Yet a substantial part of the analysis in personality psychology focuses on the declarative level of body experience (Mirucka, 2018; Schier, 2010). Cognitive neuroscience research brings valuable data about the significance of multimodal processing in rooting specific phenomena (eg. sense of body ownership and agency; m.in. Botvinick i Cohen, 1998; de Vignemont, 2007, 2010, 2011; Gallagher, 2005). However, studies in cognitive neuroscience do not offer an explanation of what way these phenomena relate to a general sense of self. The model proposed in this work systematises a relationship between corporality and a sense of identity and therefore attempts to fill the gap recognised in the literature. The model involves different aspects of corporality – perceptual and sensorimotor body representations, declarative knowledge of body functioning, emotional attitudes towards the body, and a subjective multi-faced experience of the body named as the sense of bodily identity. These are used to explain a sense of personal identity. It was assumed that a sense of bodily identity mediates the connection between body representations and a sense of personal identity. In this context, the main research questions are whether, and in which aspects, corporality is significant for a sense of personal identity in adults. Method. The sample consisted of 160 persons, including 90 women and 70 men aged 19–35. To measure a sense of personal identity, a sense of bodily identity and verbal body representations, self-descriptive tools were used: the Multidimensional Questionnaire of Identity (MQI; Pilarska, 2016), and developed for the purpose of this study, the Questionnaire of Bodily Sense of Identity (QBSI) and the Questionnaire of Verbal Body Representations (QVBR). The functioning of non-verbal body representations was assessed by performance tasks. The adapted procedures were used – body size estimation task, tactile estimation task and motor tasks – alongside the normalised, computer-assisted Sensomotor Coordination Test (SMK). The participants’ prognosis regarding their efficacy in completing tasks was then followed by performance tasks. Participation in an individual session was voluntary. Confidentiality was guaranteed. Results. Hierarchical linear regression and structural equation modelling showed that both verbal body representations and non-verbal body schema (an indicator of sensomotor coordination) predict a sense of bodily identity. The data supported the hypothesized mediating role of a sense of bodily identity between an indicator of sensomotor coordination and a sense of personal identity, and between verbal body representations and a sense of personal identity. Verbal body representations failed to emerge as a mediator between non-verbal body representations and a sense of bodily identity. Against expectations, indicators of non-verbal body representations were not linked to each other, and relationships between non-verbal and verbal body representations were very limited. Only one variable related to non-verbal body representations (an indicator of sensomotor coordination) was connected to other elements in the model. Cluster analysis and chi-square testing demonstrated the strong association between bodily and personal sense of identity. Conclusions. The findings determined that a sense of bodily identity is predominantly connected to verbal body representations and selectively to automatic sensorimotor processing. The observation that the relationship between body representations and a sense of personal identity is mediated by a sense of bodily identity, suggests that body representations become significant for a sense of personal identity, only when the body is experienced in a specific way. Namely as own, coherent with self, continuous, under control, with clear boundaries and having understandable internal content. The obtained results indicate that a strong sense of bodily identity supports the strength and harmony of a sense of personal identity in adulthood.
Doświadczanie rodzicielstwa w chorobie nowotworowej
(2024) Matuszczak-Świgoń, Joanna; Bakiera, Lucyna. Promotor
Cel. Nadrzędnym celem pracy było poznanie doświadczania rodzicielstwa w chorobie nowotworowej. Cel ten został zrealizowany za pomocą badania jakościowego (Interpretacyjna Analiza Fenomenologiczna, IPA) i ilościowego. Metoda. Badanie miało charakter przekrojowy. Badanie jakościowe polegało na rozmowach częściowo ustrukturyzowanych z czterema matkami w trakcie chemioterapii z powodu raka piersi. Badanie ilościowe prowadzone było w wersji on-line. W badaniu wzięło udział 145 rodziców dzieci poniżej 18. roku życia, rodzice byli w trakcie leczenia choroby nowotworowej. Wyniki. Na podstawie badania jakościowego wyróżniono pięć nadrzędnych tematów: 1. Zmaganie się z wyzwaniami wynikającymi z bycia mamą w trakcie chemioterapii; 2. Minimalizowanie negatywnego wpływu choroby na dzieci; 3. Doświadczanie choroby jako lekcji; 4. Doświadczanie macierzyństwa w chorobie nowotworowej ujęte w ramy czasowe oraz 5. Refleksje na temat bycia mamą w trakcie zaawansowanej choroby nowotworowej. W badaniu ilościowym wykazano, że rodzice w chorobie nowotworowej mają niższy poziom satysfakcji rodzicielskiej niż rodzice z grupy kontrolnej. Przeprowadzone analizy wykazały, że satysfakcja ze związku intymnego i otrzymywane wsparcie społeczne stanowią czynniki ochronne dla satysfakcji rodzicielskiej. Natomiast stresogenność funkcjonowania dziecka stanowi czynnik ryzyka dla satysfakcji rodzicielskiej. Czynniki ryzyka stresu rodzicielskiego obejmują: stresogenność funkcjonowania dziecka i obawy rodzicielskie, a satysfakcja ze związku intymnego jest czynnikiem obniżającym stres rodzicielski w chorobie nowotworowej. Aim. The main objective of the study was to discover the experience of parenting in cancer. This aim was achieved through a qualitative study (Interpretative Phenomenological Analysis, IPA) and a quantitative study. Method. The study was cross-sectional. The qualitative study consisted of semi-structured interviews with four mothers receiving chemotherapy for breast cancer. The quantitative survey was conducted online. The study included 145 parents of children under the age of 18, the parents were undergoing cancer treatment. Results. Based on the qualitative study, five major themes were distinguished: 1. Struggling with the challenges of being a mother during chemotherapy; 2. Minimizing the negative impact of the disease on children; 3. Experiencing cancer as a lesson; 4. Experiencing motherhood in cancer framed by time and 5. Reflecting on being a mother during advanced cancer. The quantitative study found that parents with cancer had lower levels of parental satisfaction than parents in the control group. The analyses showed that relationship satisfaction and the received social support are protective factors for parenting satisfaction. In contrast, the stressfulness of child functioning is a risk factor for parental satisfaction. Regarding parenting stress during cancer, risk factors include: the stressfulness of child functioning and parenting concerns. On the other hand, relationship satisfaction is a protective factor that reduces parental stress in cancer.
Zdolność do mentalizacji u sprawców przestępstw seksualnych wobec dzieci
(2023) Węglerska, Olga; Beisert, Maria. Promotor
Celem projektu badawczego było określenie, jaką rolę w mechanizmie wykorzystania seksualnego dziecka pełni zdolność i motywacja do mentalizacji aspektu emocjonalnego u siebie i u innych osób. Dokonano porównania sprawców wykorzystania seksualnego dziecka z grupami kontrolnymi – sprawcami przestępstw przeciwko mieniu oraz mężczyznami niekaranymi – pod względem poziomu zdolności i motywacji do mentalizacji aspektu emocjonalnego u siebie i u innych osób. Określono także kilka etapów działania tej zdolności, które w oparciu o założenia Zintegrowanej Teorii Przestępczości Seksualnej (Ward i Beech, 2006) zostały osadzone w szerszym kontekście etiologicznym sprawstwa przemocy seksualnej wobec dzieci. Wyniki przeprowadzonych badań nie wykazały, by sprawcy wykorzystania seksualnego dziecka różnili się w zakresie zdolności i motywacji do mentalizacji od innych przestępców czy mężczyzn niekaranych. Uzyskane w powyższym badaniu wyniki potwierdzają natomiast, iż zdolność i motywacja do mentalizacji są czynnikami, które pełnią istotną rolę w mechanizmie sprawstwa wykorzystania seksualnego dziecka – w zakresie sposobu wyboru ofiary oraz sposobu działania sprawcy. W związku z powyższym istotnym jest uwzględnianie zdolności do mentalizacji, zarówno w dalszych badaniach, jak i w ramach oddziaływań terapeutycznych wobec grupy sprawców wykorzystania seksualnego dziecka. The purpose of the research project was to determine what role the ability and motivation to mentalize the emotional aspect in oneself and others plays in the mechanism of child sexual abuse. A comparison was made between child sexual abuse offenders and control groups - offenders of property crimes and men with no criminal record - in terms of the level of ability and motivation to mentalize the emotional aspect in themselves and others. Several stages were also identified for the impact of this ability, which, based on the assumptions of the Integrated Theory of Sexual Offending (Ward and Beech, 2006), were set in the broader etiological context of child sexual offending. The results of the conducted research did not show that child sexual abuse offenders differ in their mentalization abilities and motivation from other offenders or men with no criminal record. The results obtained in the above research, on the other hand, confirm that the ability and motivation to mentalize are factors that have a significant role in the mechanism of perpetration of child sexual abuse - in terms of how the victim is chosen and how the offender acts. In view of the above, it is important to take into account the ability to mentalize, both in further research and within the framework of therapeutic interventions towards a group of child sexual abuse offenders.
Efektywność technik opartych na grach w kontekście wspomagania edukacji na odległość
(2023) Dziedzic, Dagmara; Łupkowski, Paweł. Promotor
Celem rozprawy doktorskiej było sprawdzenie, czy w kontekście nauki zdalnej narzędzia edukacyjne będące grami lub korzystające z ich elementów są efektywniejsze od narzędzia, które takich elementów nie posiada. Aby zrealizować ten cel, przeprowadziłam badanie eksperymentalne, którego uczestnicy uczyli się obsługi programu Microsoft Excel w trzech warunkach badania: gry poważniej, grywalizacji oraz e-learningu. Efektywność autorskich narzędzi edukacyjnych została zmierzona w dwóch wymiarach: przyrostu wiedzy oraz wzrostu zaangażowania (deklarowanego, mierzonego kwestionariuszem oraz zobiektywizowanego, określonego na podstawie zarejestrowanego zachowania kursantów). Wykorzystane w badaniu narzędzia edukacyjne były efektywne pod względem przekazywania osobom uczącym się nowej wiedzy i umiejętności, jednak żadne z nich nie uczyło lepiej od pozostałych. W kontekście angażowania wiek okazał się być zmienną, która istotnie różnicowała osoby badane. Osoby mające 23 lata lub więcej częściej rezygnowały z kursu w warunku gry poważnej, a osoby mające 36 lat lub więcej z warunku grywalizacji w porównaniu do młodszych kursantów. Wyniki eksperymentu potwierdziły także bolączki edukacji zdalnej. Osoby badane niezależnie od warunku badania, w którym się uczyły, porzucały naukę ze względu na pojawiające się nieprzewidziane obowiązki czy brak umiejętności zarządzania własnym czasem.
Zdolność do rozpoznawania stanów afektywnych na podstawie ekspresji mimicznej w grupie sprawców wykorzystujących seksualnie dzieci
(2023) Pilarczyk-Parchanowicz, Katarzyna; Beisert, Maria. Promotor
Celem projektu było określenie, jaką rolę w mechanizmie wykorzystania seksualnego dziecka pełni zdolność do rozpoznawania stanów afektywnych innych. Dokonano porównania sprawców wykorzystania seksualnego dziecka z grupami kontrolnymi – sprawcami przestępstw przeciwko mieniu oraz mężczyznami niekaranymi – pod względem zdolności do rozpoznawania emocji innych oraz emocjonalnej kongruencji z dziećmi. Określono kilka etapów działania tej zdolności, które zostały osadzone w kontekście etiologicznym, w oparciu o Zintegrowaną Teorię Przestępczości Seksualnej (Ward i Beech, 2006; 2008). Sprawdzono, jak doświadczanie przemocy w dzieciństwie wiąże się z trudnościami w zakresie rozpoznawania emocji i emocjonalną kongruencją. Zweryfikowano, jak rozpoznawanie emocji i emocjonalna kongruencja łączą się ze sobą oraz jak wiążą się z cechami popełnionych przestępstw seksualnych. Wyniki wskazują, że sprawcy wykorzystania seksualnego mają trudności w zakresie rozpoznawania stanów afektywnych innych.
Wpływ lęku sytuacyjnego na funkcjonowanie wyobraźni przestrzennej - rola pamięci roboczej
(2023) Molińska (Glinka), Marta; Parobkiewicz-Jasielska, Aleksandra. Promotor
Zgodnie z Teorią Kontroli Uwagowej lęk zakłóca procesy kontroli uwagowej oraz równowagę pomiędzy dwoma systemami: odgórnymi procesami uwagowymi związanymi z zachowaniem ukierunkowanym na cel oraz oddolnymi związanymi z reagowaniem na występujące w otoczeniu bodźce. Głównym celem badania była weryfikacja wpływu lęku sytuacyjnego na wyobraźnię przestrzenną w odniesieniu do transformacji eocentrycznych i transfonnacji allocentrycznych. Jednocześnie założono, iż relacja ta jest moderowana przez pojemność pamięci roboczej odzwierciedlającą indywidualne różnice w kontroli uwagowej. Lęk wzbudzano w warunkach laboratoryjnych w zadaniu realizowanym w paradygmacie przygotowania wystąp ien ia, który odnosi się do antycypacyjnej natury lęku. Manipulacja kontrolowana była poprzez nieinwazyjny pomiar aktywności sercowo-naczyniowej na podstawie parametrów EKG oraz ICG za pomocą urządzenia do pomiaru psychofizjologicznego VU-AMS. Pomimo, iż dane psychofizjologiczne ukazały aktywację wagalno-sympatyczną, dane behawioralne nie wykazały wpływu lęku sytuacyjnego na wyobraźnię przestrzenną. Nie odnotowano różnic w wykonaniu zadań pomiędzy grupą kontrolną a grupą eksperymentalną. Również hierarchiczna analiza regresji nie wykazała moderującej roli pamięci roboczej w ujmowanej relacji. Wyniki ukazują,iż wzbudzony lęk mógł subtelnie oddziaływać na układ nerwowy, jednakże nie miało to wpływu na wykonanie zadań. Przypuszczalnie wzbudzony „umiarkowany" lęk umożliwia aktywację strategii regulacyjnych, które pozwalają poradzić sobie z postrzeganym zagrożeniem. Wyobraźnia przestrzenna może nie być podatna na oddziaływanie umiarkowanego lęku, jeżeli stanowi ona domenę sfery zdolności człowieka i jest sytuacyjnie stabilna, gdyż osoby dysponujące tą zdolnością korzystają z dobrze ugruntowanych strategii wykonania zadań.
Komunikacja w rodzinie a wkraczanie młodych osób w dorosłość
(2022) Wysota, Monika; Bakiera, Lucyna. Promotor
Celem pracy była empiryczna analiza związków pomiędzy sposobem komunikowania się rodziców z młodymi osobami a wkraczaniem przez nich w dorosłość. Zaproponowano autorski model wkraczania w dorosłość, uwzględniający wymiar społeczny i wymiar psychiczny dorosłości, oceniane w sposób subiektywny i obiektywny. Model ten stał się podstawą do skonstruowania narzędzi do badania dorosłości, które zostały wykorzystane w badaniach. Analizę komunikacji osadzono w Teorii Wzorców Komunikacji Rodzinnej, konceptualizującej komunikację według dwóch kluczowych wymiarów: zorientowania na zgodność oraz zorientowania na rozmowę. Badanie miało charakter longitudinalny i obejmowało trzy pomiary w odstępach półrocznych. Jego uczestnikami były osoby, które w momencie zgłaszania się do udziału w badaniu miały ukończone 19 lat. Wyniki pokazały, że nie jest możliwe wyznaczenie jednego wzorca komunikacji, który sprzyjałby kształtowaniu się u młodych osób wszystkich atrybutów dorosłości w wymiarze społecznym, jak i psychicznym.
Wybrane czynniki związane z kształtowaniem się wizji własnego dorosłego życia w okresie wyłaniającej się dorosłości
(2022) Janowicz, Kamil; Bakiera, Lucyna. Promotor
Praca dotyczyła roli wewnętrznej aktywności prospektywnej dla rozwoju w okresie wyłaniającej się dorosłości. Główne problemy badawcze poruszane w niniejszej pracy dotyczyły: 1) opisu charakterystyki wizji własnego dorosłego życia w okresie wyłaniającej się dorosłości, z uwzględnieniem zmian zachodzących w tejże wizji; 2) analizy zależności pomiędzy charakterystyką wizji własnego dorosłego życia a wybranymi czynnikami podmiotowymi i poza podmiotowymi. Praca została przygotowana w oparciu o badanie podłużne (dwa pomiary) i wykorzystywała zarówno metodologię ilościową, jak i jakościową. Dane zbierano za pomocą standaryzowanych kwestionariuszy psychologicznych oraz wypowiedzi pisemnych, które następnie poddawana analizie z pomocą sędziów kompetentnych. Uczestnikami badania były osoby w okresie wyłaniającej się dorosłości (17-27 lat). Uzyskane wyniki wskazują na to, że dla wielu osób w okresie wyłaniającej się dorosłości stworzenie symulacji własnego dorosłego życia jest trudnym zadaniem, w związku z czym ich wizja własnego dorosłego życia często jest ogólnikowa i niezbyt rozbudowana. Zaobserwowano także szereg zależności pomiędzy charakterystyką tejże wizji a wymiarami i statusami tożsamości oraz poczuciem sensu w życiu. Wbrew przewidywaniom, wizja ta wydaje się w niewielkim stopniu powiązana z przyszłościową perspektywą czasu oraz wartościami życiowymi.
Zintegrowany model złożonych działań intencjonalnych
(2022) Cichosz, Marcin; Klawiter, Andrzej. Promotor
Celem rozprawy było skonstruowanie zintegrowanego modelu działa intencjonalnych. Zadanie to wymagało zidentyfikowania najważniejszych mechanizmów i reprezentacji decydujących o przebiegu działań intencjonalnych oraz ustalenia zasadniczych powiązań między nimi. W konstrukcji modelu wykorzystano następujące koncepcje teoretyczne oraz wyniki badań eksperymentalnych: (1) teorię intencjonalności Johna Searle’a, (2) dane eksperymentalne zgromadzone w ramach psychologii intencji oraz (3) obliczeniowy model uczenia się ze wzmacnianiem opracowany przez neurobiologów na podstawie hipotezy dopaminergicznego błędu predykcji nagrody. Prezentacja modelu odbywa się w dwóch etapach. Etap pierwszy poświęcony jest sformułowaniu najważniejszych wymagań funkcjonalnych wobec modelu. Ich podstawą są wyniki wcześniejszych ustaleń. Etap drugi polega na przedstawieniu zintegrowanego modelu w trybie kolejnych przybliżeń. Najpierw scharakteryzowany zostaje najprostszy model, w którym do kontroli zachowań wykorzystuje się jedynie mechanizm uczenia się ze wzmacnianiem. Następnie omawiane są modele coraz bardziej zaawansowane, w których uwzględnia się coraz więcej cech realnego działania intencjonalnego. Ostateczna wersja modelu pokazuje, jak wysoce złożone są struktury i mechanizmy działań intencjonalnych oraz – jak bardzo obraz ten odbiega od ich standardowych, monodziedzinowych ujęć.
Rewiktymizacja wśród kobiet doznających przemocy w rodzinie. Znaczenie wczesnych nieadaptacyjnych schematów
(2021) Sieński, Michał; Ziarko, Michał. Promotor
Prezentowana praca badawcza miała dwa zasadnicze cele: (1) wskazać na psychospołeczne czynniki ryzyka rewiktymizacji u kobiet doznających przemocy w rodzinie, jak również (2) zweryfikować psychospołeczny mechanizm prowadzący do wystąpienia tego zjawiska. Przeprowadzono badanie na grupie 238 dorosłych kobiet. W badaniu użyto następujących kwestionariuszy: CTQ, CTS2-R, DES-II, YSQ-S3; SMI. Porównania międzygrupowe wskazały na dwa specyficzne czynniki ryzyka doświadczenia rewiktymizacji. Wyższe niż w grupach porównawczych nasilenie schematu nieufność/skrzywdzenie, jak również silniejsza tendencja do aktywizacji trybu podporządkowania się schematowi. Z kolei, wyniki analiz związków potwierdziły zakładane związki pomiędzy zmiennymi. Okazało się, że doświadczenie przemocy w dzieciństwie pozwala przewidzieć wystąpienie rewiktymizacji po uwzględnieniu 3 czynników, tj. nasilonych objawów zaburzeń dysocjacyjnych, schematu nieufność/skrzywdzenie, jak również trybu podporządkowania.
Neuronalne podłoża planowania interakcji z narzędziami dwuręcznymi: badanie z wykorzystaniem funkcjonalnego rezonansu magnetycznego
(2021) Buchwald, Mikołaj; Króliczak, Grzegorz. Promotor
Celem niniejszej dysertacji było zbadanie neuronalnych korelatów planowania działań z użyciem narzędzi dwuręcznych, które wymagają koordynacji między dwoma rękoma, przy udziale zaawansowanego przetwarzania wzrokowo-przestrzennego. Przygotowane i wykonane zostały dwa eksperymenty z wykorzystaniem funkcjonalnego obrazowania rezonansem magnetycznym (fMRI), w których dwadzieścia osób badanych zostało poproszonych o wykonanie zadań z narzędziami dwuręcznymi i jednoręcznymi. Do paradygmatu wprowadzono trzy fazy: planowanie funkcjonalnego chwytu, chwytanie i użycie narzędzi. Eksperyment główny pokazał, że kluczowe dla interakcji z narzędziami dwuręcznymi efekty obserwowane były poza siecią reprezentacji praksji, tj. kontrolującą wyuczone zdolności manualne, a dotychczas utożsamianą głównie z użyciem narzędzi jednoręcznych. Ponadto, w trakcie chwytania narzędzi dwuręcznych zaobserwowano również zwiększoną aktywność w grzbietowo-grzbietowym strumieniu przetwarzania neuronalnego. Otrzymane rezultaty podkreślają wagę koordynacji między rękoma już na etapie przygotowania oburęcznych, funkcjonalnych chwytów narzędzi, a także większe wymagania co do przetwarzania sensomotorycznego oraz wzrokowo-ruchowego w przypadku tej kategorii przedmiotów. Jednym ze znaczących wkładów mojego badania do neuronauki poznawczej jest scharakteryzowanie neuronalnego podłoża i mechanizmów stojących za interakcjami z narzędziami dwuręcznymi.
Zmiany strukturalne mózgu a obraz kliniczny funkcji neuropsychologicznych u mężczyzn z zaburzeniem używania alkoholu
(2021) Nowaczyk, Natalia; Cierpiałkowska, Lidia. Promotor
Celem badań własnych było: 1) ukazanie siły i kierunku związków między wskaźnikami używania alkoholu, zmianami strukturalnymi mózgu a obrazem klinicznym funkcji neuropsychologicznych, 2) ocena struktury temperamentu jako moderatora zależności między zmianami strukturalnymi mózgu a sprawnością praksji dynamicznej, funkcji poznawczych i wykonawczych oraz 3) weryfikacja założeń modelu neuropsychologicznego poalkoholowych zmian mózgu jak i przedstawienie specyfiki profilu zmian patologicznych i niepatologicznych w mózgu wśród mężczyzn z zaburzeniem używania alkoholu. W badaniu przesiewowym, neuroobrazowym (na 1.5T i 3T MRI) i neuropsychologicznym (rozszerzonym o pomiar struktury temperamentu) wzięło udział 103 mężczyzn z zaburzeniem używania alkoholu. Na podstawie tak zaprojektowanego badania między innymi zweryfikowano dwa główne modele neuropsychologicznych zmian strukturalnych mózgu w zaburzeniu używania alkoholu, które opierają się na założeniach teorii mikrogenetycznej Jasona W. Browna. Wśród mężczyzn z zaburzeniem używania alkoholu o niezharmonizowanej strukturze temperamentu zaobserwowano silniejszą zależność między zanikiem korowo-podkorowym mózgu a obniżoną sprawnością pamięci i uczenia. Ponadto, u 1/3 zbadanych mężczyzn odnotowano znaczne zaburzenia neuropsychologiczne oraz patologiczne zmiany w płatach czołowych i układzie komorowym mózgu a także dłuższy czas nadużywania alkoholu i większą ilość dziennego spożycia alkoholu. Uzyskane wyniki mogą okazać się istotne dla rozwoju neuropsychologii uzależnień, w szczególności w obszarze diagnozy i leczenia.
Wpływ różnorodności emocjonalnej (emodiversity) na reakcje układu sercowo-naczyniowego w sytuacji interpersonalnego konfliktu o zasoby. Analiza stanów emocjonalnych i cech w ujęciu teorii poliwagalnej
(2021) Kosakowski, Michał; Kaczmarek, Łukasz Dominik. Promotor
Koncepcja różnorodności emocjonalnej zakłada, że poziom zróżnicowania emocji pozwala lepiej wyjaśnić aspekty zdrowia niż same emocje pozytywne czy negatywne. Zgodnie z teorią poliwagalna, sprawność działania nerwu błędnego jest istotnym warunkiem zdrowia, umożliwiając regulację emocji w relacjach społecznych. Celem projektu było wykazanie związku pomiędzy doświadczeniem różnorodnych emocji, a reakcjami układu krwionośnego w sytuacji stresu interpersonalnego. Oczekiwano, że doświadczenie różnorodnych emocji wpłynie na aktywność nerwu błędnego, co umożliwi lepszą regulację emocji w obliczu niesprawiedliwej sytuacji i przełoży się na lepsze rozwiązanie sytuacji oraz na zminimalizowanie reakcji fizjologicznych stanowiących czynnik ryzyka rozwoju chorób układu krążenia.
Funkcjonowanie emocjonalne sprawców przestępstw seksualnych wobec dzieci
(2021) Bartoszak, Dominika; Beisert, Maria. Promotor
Problem: Badania miały na celu eksplorację roli zaburzeń regulacji emocji w procesie popełniania przestępstwa seksualnych wobec dzieci. Zidentyfikowano możliwe mechanizmy (poziomy) ich działania, które następnie osadzono w szerszym kontekście etiologicznym, odwołując się do Zintegrowanej Teorii Przestępczości Seksualnej (Ward i Beech, 2006, 2008). Metoda: Zbadano 219 mężczyzn: 74 sprawców wykorzystania seksualnego dziecka, 72 sprawców przestępstw przeciw mieniu i 73 mężczyzn niekaranych. Zaburzenia regulacji emocji mierzono kwestionariuszowo - Kwestionariuszem Trudności w Regulacji Emocji (Gratz i Roemer, 2004) oraz quasi-eksperymentalnie – zmodyfikowanym testem dodawania bodźców słuchowych PASAT-C (Lejuez, Kahler i Brown, 2003) oraz testem wykonawczym hamowania reakcji Stop Signal Task (Logan i Cowan, 1984). Wyniki: Sprawcy wykorzystania seksualnego dziecka przejawiali zróżnicowane nasilenie zaburzeń regulacji emocji. Zaburzenia regulacji emocji były związane z reaktywnością, wytrzymałością, neurotycznością, specyfiką rozwoju seksualnego w okresie adolescencji, stosowaniem używek oraz rodzajem zakładu karnego, w którym przebywa sprawca, cechami czynu (natężenie przemocy oraz wielopostaciowość czynu) oraz recydywą. Sprawcy seksualni okazali się charakteryzować niższym poziomem zaburzeń regulacji emocji od sprawców przestępstw przeciw mieniu. Wnioski: Przeprowadzone badania wspierają założenie o występujących w grupie sprawców przestępstw seksualnych trudności w zakresie regulowania emocji, poczynione przez innych badaczy oraz klinicystów (Langton i Marshall, 2000; Marshall, Cripps, Anderson i Cortoni, 1999; Smallbone i Dadds, 2000; Ward i Hudson, 2000; Ward, Hudson, Keenan,1998).
Psychofizjologiczny Model Wyzwania i Zagrożenia w E-sporcie
(2020) Behnke, Maciej; Kaczmarek, Łukasz. Promotor
Opierając się na bio-psycho-społecznym modelu wyzwania i zagrożenia, oraz motywacyjno-dymensjonalym modelu afektu, zbadano czynniki emocjonalne, które mogą pozytywnie wpływać na poziom wykonania występu e-sportowego. W badaniu pierwszym, dzięki, przeprowadzonej meta-analizie, oszacowano średnią wielkość efektu dla związku pomiędzy skutecznością występu a reaktywnością parametrów układu krążenia. Wykazano, że osiąganiu lepszych wyników sprzyja wzrost objętości minutowej serca oraz spadek oporu obwodowego. W badaniu drugim, w eksperymencie laboratoryjnym wykazano, że gracze z większym doświadczeniem, częściej oceniali sytuację występu w kategoriach wyzwania, co w rezultacie przenosiło się na ich większe zaangażowanie fizjologiczne i lepsze rezultaty w trakcie gry. W badaniu trzecim, wykazano, że wzbudzone pozytywne emocje, sprzyjają osiąganiu lepszych wyników w grze, dzięki zwiększeniu motywacji do dążenia. Ponadto gracze o silnym przekonaniu na temat swoich możliwości i angażujący więcej zasobów fizjologicznych w trakcie gry (stan wyzwania) osiągali lepsze wyniki. Podsumowując, projekt ten przyczynił się do rozwoju wiedzy w obszarze psychofizjologii (replikacja założeń bio-psycho-społecznego modelu wyzwania i zagrożenia), psychologii emocji (nowe dowody na rozbieżność funkcji emocji o wysokiej i niskiej motywacji) oraz psychologii sportu (rozwój metod treningowych dla graczy).
Nastawienie świadomościowe a nastawienie intencjonalne. Strategie rozpoznawania cudzych stanów świadomych w psychologii potocznej
(2021) Wyrwa, Michał; Klawiter, Andrzej. Promotor
Tematem pracy jest próba odpowiedzi na pytanie, czy przypisywanie innym osobom świadomych stanów mentalnych polega na przypisywaniu im stanów fenomenalnych. Zdaniem wielu badaczy świadomości jej podstawową odmianą jest świadomość fenomenalna, która ma być oczywista i uchwytna przez każdego człowieka. Stanowisko to nie było dotąd gruntownie przebadane. W nielicznych dotychczasowych badaniach nad przypisywaniem innym stanów świadomych również skupiano się na atrybucji stanów fenomenalnych, ale ich trafność budzi wątpliwości. Celem raportowanych w tej pracy badań lingwistycznych i kwestionariuszowych było przetestowanie podstawowych założeń fenomenalnego ujęcia świadomości: tez o fenomenalności i o oczywistości świadomego przeżycia. Uzyskane wyniki wskazują, że laicy nie podzielają fenomenalnego ujęcia świadomości z ekspertami, jak również potwierdzają wątpliwości co do trafności wcześniejszych badań. Jaki jest zatem potoczny obraz świadomości? Autor postuluje zastąpienie rozważanego w literaturze nastawienia fenomenalnego, polegającego na przypisywaniu innym stanów fenomenalnych, rozumianym znacznie szerzej nastawieniem świadomościowym, zgodnie z którym dokonujemy atrybucji świadomości innym aby przewidzieć ich przyszłe stany umysłowe.

Browse

Recent Submissions