Doktoraty (WA)
Permanent URI for this collection
Browse
Recent Submissions
Item Kolokacje w języku prawa w jednojęzycznych słownikach online dla uczących się języka angielskiego(2024) Halczak, Paulina; Lew, Robert. PromotorRozprawa doktorska skupia się na zagadnieniu kolokacji w języku prawa w jednojęzycznych słownikach online dla uczących się języka angielskiego. Punktem wyjścia jest omówienie istoty kolokacji, jej roli i znaczenia w rozumieniu i produkcji języka. W rozdziale pierwszym dokonano przeglądu badań w zakresie stanu wiedzy na temat łączliwości wyrazów wśród uczących się języka. Następnie, zaprezentowano temat kolokacji z perspektywy specjalistycznej odmiany języka. W szczególności uwagę poświęcono dyskursowi prawa. Nacisk położono zwłaszcza na kwestię tłumaczenia języka prawa. Rozdział pierwszy zakończony jest konkluzją, iż kolokacje odgrywają kluczową rolę, zarówno w angielskim języku prawa, jak i w polskim języku prawa. W rozdziale drugim przedstawiono cele badawcze. Pierwszy z nich stanowi analiza słownikowego podejścia do kolokacji. Drugi cel to dokonanie oceny wpływu elementów mikrostruktury słownika oraz elementów składowych kolokacji na ich użycie i czas wykonywania zadania poprzez test wymagający uzupełnienia kolokacji. W rozdziale drugim wskazano również pytania badawcze oraz szczegółową procedurę wyboru kolokacji i sformatowania testu. W końcowej części tego rozdziału scharakteryzowano uczestników badania. W rozdziale trzecim zaprezentowano wyniki badania. W pierwszej kolejności do-konano analizy słownikowego podejścia do kolokacji. W tym celu najpierw przedstawiono z osobna każdy z wybranych słowników. Następnie, sformułowano ogólne wnioski, ze szczególnym uwzględnieniem niespójności w słownikach. W dalszej części rozdziału przedstawiono wyniki testu wymagającego uzupełnienia kolokacji, zgodnie z którymi poprawność użycia kolokacji w języku prawa jest istotnie zależna od wzajemnego oddziaływania dostępu do kolokacji w haśle słownikowym i elementów składowych kolokacji. Ponadto, czas potrzebny do wypełnienia testu wymagającego uzupełnienia kolokacji jest zależny od dostępu do kolokacji. W konsekwencji osiągnięte wyniki pokazują, że dostęp do kolokacji może mieć decydujący wpływ na ich użycie. Powyższe ustalenia skłaniają do myślenia, w szczególności w kontekście wykorzystania technologii w edukacji. The thesis reports on a study into collocation in legal language in online monolingual English learners’ dictionaries. It begins with a discussion of the concept of collocation, its role and importance in language comprehension and production. An overview of studies into collocational knowledge among language learners is offered, prominence being given to lexicography-oriented research. Subsequently, collocation is presented from the perspective of a specialised variety of a language. Primary focus is directed to legal dis-course. In the discussion the issue of legal translation is given priority. Chapter One ends with a conclusion that collocation plays a major role in both legal English and legal Polish. Chapter Two introduces the aims of the study, which concern dictionary treatment of collocations and assessing the influence of elements of microstructure and composition of collocations on their use and time of the completion of a collocation provision test. Chapter Two introduces research questions as well as detailed procedures of the selection of collocations and test design. As a final part, Chapter Two provides information on study participants. Chapter Three presents the results of the study. First of all, an analysis of diction-ary treatment of collocations is offered. In order to achieve the purpose of the analysis, each of the selected dictionaries is first presented separately. Subsequently, general con-clusions are drawn, which mainly emphasise inconsistencies within dictionaries. Further, the chapter presents the results of the collocation provision test, which shows that the accuracy of use of legal collocations is significantly influenced by the interaction of ac-cess to collocation in a dictionary entry and collocation pattern. Moreover, the time needed to complete the collocation provision test is influenced by access. Hence, the re-sults obtained demonstrate that access to collocations might be decisive in their use. The findings seem particularly thought-provoking in the context of technology use in educa-tion.Item Mediacja dyskursu politycznego: Samoprezentacja w mediach społecznościowych i przesunięcie ideologiczne w tłumaczeniu ustnym(2023) Dobkiewicz, Patryk; Fabiszak, Małgorzata. Promotor; Chmiel, Agnieszka. PromotorNiniejsza rozprawa doktorska będąca cyklem publikacji stanowi próbę wypełnienia tej luki w badaniach naukowych poprzez zgłębienie samoprezentacji radykalnych aktorów politycznych na będącym platformą opartą na obrazach Instagramie oraz w tłumaczeniu symultanicznym nacechowanych ideologicznie wystąpień parlamentarnych. Na przestrzeni trzech artykułów, bieżąca rozprawa podejmuje jako nadrzędny cel zbadanie tego, jak różne rodzaje mediacji dyskursów mogą prowadzić do mitygacji radykalnych tekstów politycznych w oczach ich odbiorców. Artykuł 1 (Dobkiewicz 2019) stanowi studium przypadku kampanii prezydenckiej Donalda Trumpa w 2016 roku na platformie Instagram. Kampania została przeanalizowana w perspektywie trzech kluczowych cech skrajnie prawicowego populizmu, spośród których populistyczny podział społeczeństw na „lud” i „elity” był wizualnie prominentny, acz powierzchowny, autorytaryzm był samozaprzeczający, a natywizm był wyraźnie niedoreprezentowany. Wnioski te, będące częściowo niezgodnymi z wynikami badań innych obszarów kampanii prezydenckiej tego samego kandydata, wskazuje, że mediacja dyskursu poprzez multimodalne media społecznościowe ma wysoki potencjał mitygacji komunikacji politycznej. Artykuł 2 (Dobkiewicz, w druku) zajmuje się mediacją dyskursu politycznego poprzez tłumaczenie symultaniczne pomiędzy językiem angielskim i polskim Parlamencie Europejskim. Wyniki dostarczają dalszych dowodów na istnienie szerokiego wachlarza strategii językowych, które przyczyniają się do przesunięć ideologicznych w tłumaczeniu ustnym, a także pokazuje, że strategie nominacji realizowane są w tekstach docelowych bardziej neutralnie niż strategie predykacji. Nie znaleziono jednak statystycznie znaczącego związku pomiędzy obecnością przesunięć ideologicznych a konkretną orientacją ideologiczną danego tekstu źródłowego. Artykuł 3 (Dobkiewicz i in. 2023) stanowi bezpośrednie rozwinięcie poprzedniego badania. Występowanie przesunięcia ideologicznego analizowane jest w wyprodukowanych w warunkach eksperymentalnych tłumaczeniach symultanicznych tekstów o kontrolowanym nacechowaniu ideologicznym. Elementem mającym eksploracyjny charakter jest zmierzenie za pomocą kwestionariusza orientacji politycznej uczestniczących w badaniu tłumaczy. Uzyskane w ten sposób dane włączone są do analizy jako zmienna zależna. Wyniki badania potwierdzają tendencje liczbowe zaobserwowane w Artykule 2; orientacja polityczna uczestniczących w badaniu tłumaczy, z kolei, nie ma statycznie znaczącego wpływu na występowanie przesunięć ideologicznych. Całościowe wyniki rozprawy doktorskiej wskazują na to, że teksty polityczne, zwłaszcza te najbardziej nacechowane ideologicznie i najbardziej radykalne, są wysoce podatne na mitygację w wyniku mediacji w postaci strategicznej samoprezentacji i prezentacji innych aktorów społecznych na mediach społecznościowych opartych na obrazach oraz w postaci tłumaczenia symultanicznego debat parlamentarnych. This article-based PhD thesis explores the self-presentation of radical political actors on image-based Instagram and the simultaneous interpreting of ideologically loaded parliamentary speeches. Over its three constitutive papers, this thesis takes the overarching aim of investigating how different types of discourse mediation may result in radical political texts being mitigated for their target audiences. Paper 1 (Dobkiewicz 2019) is a case study of Donald Trump’s 2016 presidential campaign on Instagram. The campaign is evaluated for the three features of the populist far-right ideology. The results stand in partial contrast to analyses of other outlets of the same candidate’s campaign and indicate that discourse mediation via multimodal social media has a highly mitigatory potential in political communication. Paper 2 (Dobkiewicz, in press) is concerned with mediation of political discourse via simultaneous interpreting between English and Polish in the European Parliament. The results give further evidence of the wide array of linguistic strategies which contribute to ideological shifts in interpreting, while also indicating that nomination strategies are realised more neutrally in the target texts than predication strategies. However, no statistically significant relationship was found between the presence of ideological shifts and the specific ideological orientation of a source text. Paper 3 (Dobkiewicz et al. 2023) is a direct continuation of the previous study, where the occurrence of ideological shifts is analysed in interpretations of source texts controlled for their ideological orientation and produced in an experimental environment. The study includes an exploratory element, where participating interpreters’ political orientations are included in the analysis as a dependent variable. The results confirm the numerical trends observed in Paper 2; interpreters’ own political orientations, meanwhile, appears to have no significant effect on the occurrence of ideological shifts. The findings of the thesis suggest that political texts, especially the most ideologically salient and most radical ones, are highly susceptible to mediation-induced mitigation through strategic self- and other-presentation on image-based social media, and simultaneous interpreting of parliamentary debates.Item Wybrane aspekty rozumienia ironii przez jednojęzyczne dzieci polskie i dwujęzyczne dzieci polsko-angielskie: Badanie porównawcze(2023) Jaworska-Pasterska, Dorota; Cieślicka, Anna B. PromotorBadanie skupia się na trzech kluczowych elementach rozumienia ironii: rozpoznaniu przekonania, intencji, oraz nastawienia osoby mówiącej. Uczestnikami były dwujęzyczne dzieci polsko-angielskie oraz jednojęzyczne dzieci polskie należące do trzech grup wiekowych: młodsze dzieci (6-8 lat), starsze dzieci (10-12 lat) i nastolatki (14-16 lat). Analizy ilościowe wykazały, że w przypadku rozumienia ironii przewaga osób dwujęzycznych pojawia się na późnym etapie rozwoju poznawczego. Dwujęzyczne nastolatki odczytały ironiczną intencję lepiej niż ich jednojęzyczni rówieśnicy w ironicznych komentarzach mających postać asercji, aktów komisywnych, ekspresywnych i deklaratywnych. Analizy jakościowe wykazały, że u młodszych dzieci umiejętność rozpoznania ironii i jej humorystycznego charakteru może pojawić się już między szóstym a ósmym rokiem życia. Z kolei wyniki uzyskane w grupie starszych dzieci i nastolatków wykazały brak silnie nacechowanych emocjonalnie negatywnych percepcji ironii, co jest zgodne z „efektem języka obcego” – doświadczanym przez osoby dwujęzyczne poczuciem oderwania od treści afektywnych prezentowanych w drugim lub obcym języku. Podsumowując, badanie stanowi istotny pierwszy krok przybliżający nam zrozumienie tego, w jaki sposób jedno- i dwujęzyczne dzieci dekodują ironiczne treści. The study investigates three key aspects of irony comprehension: speaker belief, speaker intent, and speaker attitude recognition. Participants were Polish monolinguals and Polish-English bilinguals belonging to three age groups: younger children (aged 6-8), older children (10-12 years of age), and teenagers (ages 14-16). A bilingual advantage for irony comprehension has been found to emerge at a late stage of cognitive development. Quantitative analyses found that bilingual teenagers decoded ironic speaker intent significantly better than their monolingual peers in ironic comments expressed by assertive, commissive, expressive, and declarative speech acts. Qualitative analysis demonstrated that young children’s recognition of irony and their ability to appreciate the humour function of irony may emerge as early as at between six and eight years of age. The findings obtained for the older children and teenage bilingual groups point to lack of highly emotionally-valenced negative perceptions of irony – a finding in line with the "foreign-language effect”, according to which bilinguals experience a sense of etachment from the affective content presented in their second/foreign language. Taken together, the current findings are an important first step in expanding our knowledge of how mono- and bilingual children make sense of ironic content.Item Zglobalizowana brytyjskość: Fenomen kulturowy Formuły 1 w świetle teorii globalizacji(2023) Chuda, Renata ; Kaźmierczak, Janusz. PromotorNiniejsza rozprawa przedstawia sposób, w jaki Formuła 1, zachowując swój brytyjski charakter, stała się globalnym fenomenem kulturowym. Model teoretyczny rozpatruję globalizację głównie poprzez teorię krajobrazów A. Appaduraia, tj. współistniejące: etnokrajobraz, ideokrajobraz, krajobraz medialny, technologiczny i finansowy; teoria ta uzupełniona jest dodatkowymi krajobrazami: emokrajobrazem, krajobrazem językowym, ekokrajobrazem, krajobrazem internetowym i krajobrazem sportowym, oraz innymi perspektywami na globalizację: coś-nic, glokalizacją, grobalizacją i hybrydyzacją. Historia motoryzacji aż do powstania Formuły 1 przedstawiona jest w rozdziale drugim jako tło dla analizy jakościowej szerokiego wyboru tekstów, przeprowadzonej z użyciem zarysowanego powyżej modelu teoretycznego w rozdziałach od trzeciego do siódmego. Każdy z rozdziałów od drugiego do szóstego kończy się sekcją omawiającą obecność poszczególnych aspektów Formuły 1 w literaturze popularnej. W empirycznej części dysertacji najpierw pokazano przepływy ludzi i idei wewnątrz i wokół świata Formuły 1, tj. etnokrajobraz i ideokrajobraz, uzupełnione o emokrajobraz. Następnie przedstawiono krajobraz medialny (podzielony na tradycyjne i nowe media), aby zaprezentować medialną rzeczywistość Formuły 1. Analiza językowa wykazała, że językiem dyscypliny jest język angielski, oraz że jest on językiem specjalistycznym ze względu na używaną terminologię. Załączona lista terminów specjalistycznych potwierdza ten wniosek. Potem omówiono związek między Wielką Brytanią a Formułą 1 w odniesieniu do przepływu technologii. Dodatkowo analizie poddano ekokrajobraz, krajobraz internetowy i sportowy. Ponadto scharakteryzowano przepływy finansowe, oraz ich związki z technologią mające krajowe (UK) i globalne konsekwencje. Ostatni, siódmy rozdział omawia pozostałe perspektywy uzupełniające model teoretyczny Appaduraia. Jego końcową część stanowią przykłady lokalnego kolorytu wpływające na powstałą w Wielkiej Brytanii, a teraz zglobalizowaną królową sportów motorowych. The dissertation demonstrates how Formula 1, keeping its British character, has become a global cultural phenomenon.The theoretical framework sees globalisation primarily through A. Appadurai’s theory of scapes, i.e. coexisting ethnoscapes, ideoscapes, mediascapes, technoscapes and finanscapes, supplemented with additional scapes: emoscapes, linguascapes, ecoscapes, iScapes, and sportscapes, as well as other perspectives on globalisation, i.e. something – nothing, glocalisation, grobalisation and hybridisation. The history of motoring up to Formula 1 creation is provided in Chapter Two as background information for the qualitative analysis of a wide selection of relevant texts, done with the use of the abovementioned framework in Chapters Three to Seven. Each of the chapters Two to Six ends with a section portraying the presence of particular aspects of Formula 1 in popular literature. In the empirical part of the dissertation, firstly human movement and the flow of ideas inside and around the world of Formula 1 are presented, i.e. ethnoscapes and ideoscapes, supplemented with emoscapes. Next, the mediascapes are introduced (divided into traditional and new media) to show Formula 1’s media reality. The linguistic analysis of Formula 1 shows that the discipline’s language is English, and that it is a Language for Specific Purposes (LSP) due to the terminology used. The provided glossary supports the findings. Then, the relationship between Great Britain and Formula 1 regarding technology is discussed. Additionally, ecoscapes, iScapes and sportscapes are analysed. Subsequently, financial flows, and their junctures with technology having British and global consequences, are presented. The final, seventh chapter discusses the remaining perspectives complementing Appadurai’s framework. Its last section brings examples of local colour influencing the British-born, now globalised Queen of motorsports.Item Badanie wzorców (mor)fonotaktycznych: studium porównawcze wybranych języków germańskich i słowiańskich(2023) Kononenko-Szoszkiewicz, Alona; Dziubalska-Kołaczyk, Katarzyna. Promotor; Dressler, Wolfgang Ulrich. PromotorNiniejsza rozprawa doktorska prezentuje wyniki badań w zakresie fonologii, w szczególności fonotaktyki i morfonotaktyki. Celem pracy było zbadanie i przeanalizowanie zbitek fonotaktycznych i morfonotaktycznych występujących w językach niemieckim, angielskim, polskim, ukraińskim i rosyjskim. W celu zbadania zbitek spółgłoskowych w tych językach, przyjęłam interdyscyplinarną perspektywę, wykorzystując dane korpusowe jako podstawowe źródło do zbadania preferencji fonotaktycznych. Wykorzystanie pisemnych danych korpusowych pozwoliło na zbadanie różnorodności występujących zbitek spółgłoskowych, ograniczeń charakterystycznych dla danego języka, a także częstotliwości występowania takich zbitek an początku, w środku, lub na końcu słowa. Niniejsza rozprawa doktorska jest spójnym tematycznie zbiorem czterech artykułów, dotyczących zbitek fonotaktycznych i morfonotaktycznych języków niemieckiego, rosyjskiego i ukraińskiego, a także analizy wyników tych badań w odniesieniu do zależności występujących w językach polskim i angielskim (Zydorowicz et. al. 2016). W rozprawie doktorskiej skupiłam się przede wszystkim na analizie typów i częstotliwości występowania specyficznych zbitek spółgłoskowych obecnych w korpusach wybranych języków, ich statusie preferencyjnym według NAD oraz badaniu związku zachodzącego pomiędzy częstotliwością zbitek a ich preferencją. This PhD thesis aimed to investigate the phonotactic and morphonotactic patterns which occur in German, English, Polish, Ukrainian and Russian. To examine the consonant clusters within these languages, I adopted an interdisciplinary perspective by utilizing corpus data as the primary source to explore phonotactic preferences. The utilization of written corpus data allowed to investigate variety, language-specific constraints, and frequency of occurrence of consonant clusters in different word positions of the studied languages. This crucial information was then applied to draw comparative generalizations. Overall, my doctoral thesis is a compilation of four thematically related articles which investigate and compare phonotactic and morphonotactic patterns of German, Russian and Ukrainian with a reference to the existing research within this domain, primarily on Polish and English (Zydorowicz et. al. 2016). All four articles follow the same methodology for the exploration of phonotactic preferences of consonant clusters and apply the Net Auditory Distance principle (Dziubalska-Kołaczyk, 2014). In my thesis, I focused primarily on analyzing the types and frequencies of specific consonant clusters of selected languages, their preference status according to the NAD, and studying the relationship between the frequency of clusters and their preference.Item Wczesne predyktory nabywania umiejętności czytania u początkujących ukraińsko-polskich dwujęzycznych czytelników: Badanie podłużne(2023) Kishchak, Viktoriia; Ewert, Anna. PromotorRozprawa bada wczesne nabywanie umiejętności czytania u dzieci dwujęzycznych ukraińsko-polskich. Uczniów dwujęzycznych porównano z ich jednojęzycznymi (polsko- i ukraińskojęzycznymi) rówieśnikami pod kątem przebiegu nauki czytania oraz predyktorów sukcesu w tej nauce. Trzy grupy dzieci, jedna bilingwalna i dwie monolingwalne, przebadano dwukrotnie – na początku i pod koniec roku szkolnego. Badano umiejętności czytania (dekodowanie wyrazów i pseudowyrazów, rozumienie czytanych tekstów) oraz ich potencjalne predyktory (świadomość fonologiczna – PA, szybkie zautomatyzowane nazywanie – RAN, pamięć robocza, znajomość słownictwa, znajomość liter – LK, rozumienie tekstów słuchanych). Wyniki wykazały podobne zależności między poznawczymi podstawami umiejętności czytania u dzieci dwujęzycznych i jednojęzycznych. Dekodowanie wyrazów i umiejętność posługiwania się językiem mówionym stanowiły dwa odrębne komponenty umiejętności czytania ze zrozumieniem. U dzieci dwujęzycznych najlepszymi predyktorami umiejętności dekodowania, zarówno w języku pierwszym jak i drugim, były PA, RAN i LK. Podsumowując, rozwój umiejętności czytania u dzieci dwujęzycznych przebiega podobnie do rozwoju umiejętności czytania u dzieci monolingwalnych (przynajmniej w semi-transparentnych ortografiach), zaś umiejętności poznawcze i umiejętność czytania są ze sobą powiązane w obu językach.Item Język rodzimy w nauczaniu języka angielskiego jako języka obcego. Praktyka i postawy polskich nauczycieli języka angielskiego(2023) Krzebietke, Weronika; Scheffler, Paweł. PromotorPraca bada praktyki i stosunek nauczycieli języka angielskiego do wykorzystywania języka polskiegow nauczaniu. Praca zawiera dwa rozdziały teoretyczne (historyczny oraz poświęcony przeglądowi najnowszych badań) oraz trzy rozdziały badawcze zawierające analizę ilościową,jakościową oraz dyskusję. Badanie opiera się na metodologii mieszanej. Uwzględniono dwie zmienne: doświadczenie nauczycieli (mierzone wlatach), oraz poziom zaawansowania nauczanych grup. W celu zapewnienia triangulacji danych, przeprowadzono ankietę na reprezentatywnej grupie nauczycieli, a następnie szereg wywiadów iobserwacji lekcji wybranej grupy nauczycieli. Dodatkowo przeprowadzono wywiady z sześcioma pracownikami wiodących polskich uczelni specjalizującymi się w kształceniu nauczycieli. Wyniki niniejszej rozprawy mogą stanowić cenny wkład w badania nad praktyką nauczania języków obcych, jak również przyczynek do dyskusji na temat usystematyzowania kwestii wykorzystania języka ojczystego w kształceniu przyszłych nauczycieli.Item Utracone i dodane w tłumaczeniu: Analiza korpusowa chińskich klasyfikatorów liczbowych w tłumaczeniu pomiędzy jęz. chińskim a jęz. angielskim(2023) Hu, Saizhu; Kilarski, Marcin. PromotorChińskie klasyfikatory liczebnikowe występują pomiędzy liczebnikami lub zaimkami wskazującymi a rzeczownikami. Niniejsza rozprawa analizuje znaczenia wyrażane przez klasyfikatory i inne elementy frazy nominalnej oraz ich odzwierciedlenie w tłumaczeniu na język angielski, na podstawie ich funkcji semantycznych i pragmatycznych. Przeprowadzono badania ilościowe i jakościowe na podstawie trzech samodzielnie utworzonych korpusów chińsko-angielskich zawierających 6700 par fraz bez przymiotników, 523 pary fraz z przymiotnikami oraz 645 par fraz z powieści Liu Cixina Problem trzech ciał. W oparciu o analizę częstotliwości i kolokacji klasyfikatorów, rozprawa ukazuje różnorodność wyrażanych przez nie znaczeń, również w kontekście związków frazeologicznych z rzeczownikami i przymiotnikami oraz ich funkcji leksykalnych/semantycznych i pragmatycznych. Jeśli chodzi o tłumaczenie klasyfikatorów, badanie pokazuje, że w celu wyrażenia równoważnych znaczeń w jęz. angielskim używane są takie elementy jak kwantyfikatory, liczba mnoga, przedimki, zaimki osobowe i wskazujące oraz rzeczowniki. W przeciwieństwie do funkcji semantycznych, funkcje pragmatyczne klasyfikatorów są częściej odzwierciedlone w tłumaczeniu na jęz. angielski. Wyniki te przyczyniają się do badań nad systemami klasyfikacji nominalnej, kognitywnymi mechanizmami przetwarzania języka oraz akwizycją języka chińskiego i angielskiego.Item Sukces za wszelką cenę: Językowe narzędzia manipulacji w komunikacji korporacyjnej i zarządzaniu reputacją(2023) Napiórkowska-Łuczak, Anna; Kiełkiewicz-Janowiak, Agnieszka. PromotorGłównym celem badawczym pracy jest analiza mechanizmu manipulacji z perspektywy jej językowych przejawów w praktyce biznesowej, w szczególności w obszarach komunikacji korporacyjnej i zarządzania reputacją. Mając na uwadze ten nadrzędny cel, część teoretyczna obejmuje krytyczny przegląd wybranych teorii odnoszących się do wielowymiarowego pojęcia, jakim jest manipulacja oraz przedstawienie istniejących definicji kluczowych zagadnień niniejszej rozprawy. Część analityczna, oparta na metodologicznych założeniach krytycznej analizy dyskursu w ujęciu Normana Fairclougha (1989, 1995a, 1995b), poświęcona jest badaniu problemu stosowania retoryczno-dyskursywnych strategii manipulacji przez międzynarodowe korporacje w ich raportowaniu społecznej odpowiedzialności (CSR) w kontekście kryzysu wizerunkowego. Analizowany korpus danych badawczych składa się z wybranych raportów CSR wydanych w latach 2015-2020 przez znane międzynarodowe korporacje (Jerónimo Martins Polska S.A, Volkswagen Aktiengesellschaft i H&M Hennes & Mauritz AB), które w późniejszym czasie (niedługo po publikacji raportów) doznały poważnych strat wizerunkowych. Wyniki części analitycznej rozprawy potwierdzają, że korporacje, znane obecnie z nadużyć popełnionych w przeszłości, przedstawiały się jako odpowiedzialne społecznie i ekologicznie, manipulując odbiorcami raportów, aby kształtować swoją dobrą reputację i ukryć kontrowersyjne aspekty działalności. W tym celu korporacje formułowały fałszywe twierdzenia, które w połączeniu z innymi strategiami retoryczno-dyskursywnymi miały na celu manipulacyjnie ukryć lukę między oczekiwaniami interesariuszy a nieetycznymi, niezgodnymi z CSR praktykami korporacji.Item Kompetencja interkulturowa w nauczaniu i uczeniu się języka niderlandzkiego w polskiej praktyce akademickiej(2023) Buczak, Mikołaj; Wach, Aleksandra. PromotorNiniejsze badanie eksploracyjne ma na celu zbadanie, w jakim stopniu i w jaki sposób studenci polskich niderlandystyk rozwijają kompetencję interkulturową na zajęciach z języka niderlandzkiego jako obcego. Przeprowadzone badanie wykazało, że kompetencja interkulturowa w umiarkowanym stopniu stanowi element dokumentacji programowej oraz materiałów dydaktycznych do języka niderlandzkiego. Wprawdzie zarówno nauczyciele, jak i studenci są pozytywnie nastawieni do nauczania interkulturowego, ale jego założenia są w umiarkowanym stopniu realizowane na zajęciach języka niderlandzkiego w polskiej praktyce akademickiej.Item Wpływ słuchu muzycznego na wymowę języka obcego u polskich uczniów z zaawansowaną znajomością języka angielskiego(2023) Jekiel, Mateusz; Gąsiorowski, Piotr. PromotorNiniejszy projekt doktorski zgłębia wpływ słuchu muzycznego i doświadczenia muzycznego na przyswajanie wymowy języka obcego przez polskich uczniów języka angielskiego na poziomie zaawansowanym. W tym celu przeprowadzono podłużne badanie fonetyczne na 50 polskich studentach filologii angielskiej uczęszczających na dwusemestralny kurs akcentu brytyjskiego. Badanie wykorzystuje akustyczną analizę mowy i ocenę słuchu muzycznego, a jego wyniki zawarto w trzech artykułach omawiających wpływ słuchu muzycznego i doświadczenia muzycznego na jakość samogłosek w języku drugim (Jekiel i Malarski 2021), czas trwania i redukcję samogłosek jako czynników kształtujących rytm języka (Jekiel 2022) oraz kontury intonacyjne (Jekiel i Malarski 2023). Badania omówione w niniejszej rozprawie doktorskiej dostarczają nowych dowodów na znaczenie słuchu i doświadczenia muzycznego w przyswajaniu wymowy języka obcego; w szczególności na to, że percepcja tonalna i pamięć rytmiczna mogą wpływać na przyswajanie segmentów oraz prozodii języka drugiego w kontekście formalnego nauczania.Item Przetwarzanie semantyczne w języku rodzimym i obcym: Rola pamięci roboczej oraz rodzaju powiązań semantycznych(2023) Khanzhyn, Dmytro; Heuven, Walter van. Promotor; Rataj, Karolina. Promotor pomocniczyEwolucja teoretycznych i empirycznych badań pamięci semantycznej przyczyniły się do lepszego zrozumienia relacji między językiem a systemem poznawczym. Niniejsza rozprawa obejmuje trzy badania eksperymentalne mające na celu uzupełnienie luk związanych z rolą jaką pamięć robocza i różne rodzaje relacji semantycznych odgrywają w przetwarzaniu semantycznym w języku rodzimym i obcym. W Badaniu 1 ustalono normy skojarzeniowe dla zestawu polskich słów. Wyniki wykazały, że semantycznie powiązane pary słów z testowanego zbioru są minimalnie powiązane skojarzeniowo. Ten sam zbiór słów został wykorzystany w Badaniu 2, które dostarczyło dowodów na to, że oceny powiązań semantycznych mogą być modulowane przez typ i stopień obciążenia pamięci roboczej. Wyniki wskazują, że na przetwarzanie semantyczne wpływa dostępność zasobów werbalnej pamięci roboczej oraz stopień pokrewieństwa semantycznego między słowami. Badanie 3 skupiło się na ocenie powiązań semantycznych par słów z różnymi typami powiązań skojarzeniowych w języku rodzimym i obcym. Wyniki wskazują na obecność podobnych mechanizmów rozprzestrzeniającej się aktywacji w pierwszym i drugim języku. Podsumowując, wyniki niniejszej rozprawy przyczyniają się do lepszego zrozumienia pamięci semantycznej oraz roli różnych typów powiązań semantycznych i różnych mechanizmów strategicznych w przetwarzaniu semantycznym w języku rodzimym i obcym.Item Analiza dyskursywna (re-)konstruowania kobiecości, macierzyństwa i żałoby w wywiadach o doświadczeniu poronienia(2023) Sokalska-Bennett, Aleksandra; Pawelczyk, Joanna. PromotorNiniejsza rozprawa doktorska bada doświadczenie poronienia osadzone w dominujących dyskursach macierzyństwa, kobiecości i żałoby w kontekście pogłębionych, częściowo ustrukturyzowanych wywiadów indywidualnych z kobietami, które doznały wczesnej utraty ciąży. Punktem wyjścia moich rozważań są idee wspólnego wytwarzania wiedzy przez członków kultury (Burr 1995; Marecek et al. 2004), a w szczególności centralna rola języka w konstruowaniu rzeczywistości i jej dalszym podtrzymywaniu (Leeds-Hurwitz 2009). Rozpoznanie złożoności doświadczenia poronienia i jego indywidualnego charakteru w przypadku każdej straty wymaga zastosowania zintegrowanego jakościowego podejścia do analizy danych, raczej niż polegania na jednej perspektywie badawczej. Zastosowana w pracy szeroko pojęta analiza dyskursu, a w szczególności analiza konwersacji (CA), analiza kategoryzacji członkostwa (MCA), i psychologia dyskursywna (DP), pozwala na ustalenie dyskursywnych i społecznych powiązań między kobiecością, macierzyństwem, żałobą i poronieniem. Pozwala ona również na ujawnienie, w jaki sposób dyskursy traktujące o poronieniu przyczyniają się do społecznej tabuizacji i negowania tego doświadczenia; oraz zidentyfikowanie dyskursów dotyczących poronienia w celu pogłębienia wiedzy na temat tego doświadczenia.Item Nowe podejście do badania interakcji z młodzieżą ze spektrum zaburzeń autystycznych (ASD) z wykorzystaniem analizy dyskursu(2023) Maciejewska, Eliza; Pawelczyk, Joanna. PromotorNiniejsza praca doktorska wprowadza czytelnika do zorientowanego na język podejścia do badań nad spektrum autyzmu. Ukazuje ona wartość i znaczenie dyskursywnych metod analizy w przedefiniowywaniu praktyk komunikacyjnych osób autystycznych poprzez ukazanie ich funkcji w interakcji oraz podkreślenie roli neurotypowego rozmówcy w skutecznej komunikacji obu stron. Dysertacja składa się z trzech artykułów, które wzajemnie uzupełniają się. Pierwszy tekst skupia się na języku autystycznych adolescentów podczas wywiadu z neurotypowym badaczem. Artykuł identyfikuje praktyki komunikacyjne uczestników w świetle prototypowych cech języka autystycznego. Wyniki wskazują, jak poprzez zastosowanie metod analizy dyskursu praktyki te mogą zostać zinterpretowane w kontekście ich funkcjonalnej wartości w lokalnym kontekście interakcyjnym. Drugi artykuł koncentruje się na języku adolescentów z ASD w sytuacji terapeutycznej. Zastosowanie skoncentrowanych na języku metod analizy umożliwiło pozytywną interpretację autystycznych wypowiedzi, ukazując ich istotność w procesie interakcji lub postrzegając je jako strategie radzenia sobie osób autystycznych. Ostatni artykuł w serii skupia się na praktykach interakcyjnych terapeutów ASD. Wyniki pokazują, w jaki sposób konstruują oni swoje wypowiedzi, by utrzymać interakcję z autystycznymi klientami i rozwijać ich umiejętności językowe. Artykuł podkreśla, jak ważne jest zaangażowanie terapeuty w interakcję oraz wzajemna współpraca obu stron.Item Jak nastrój wpływa na przetwarzanie języka rodzimego i obcego. Dowody behawioralne i elektrofizjologiczne(2022) Naranowicz, Marcin; Bromberek Dyzman, Katarzyna. Promotor; Thierry, Guillaume. PromotorŻycie nigdy nie jest doświadczeniem neutralnym (Izard 2007). Nastrój (tj. ogólny stan afektywny) dyskretnie, ale znacząco wpływa na nasze procesy poznawcze, w tym na rozumienie języka (zobacz przegląd badań Naranowicz 2022). Wiele badań naukowych wykazało, że pozytywny nastrój można powiązać z myśleniem asymilacyjnym i opartym na heurystyce, a nastrój negatywny z myśleniem akomodacyjnym i zorientowanym na szczegóły (zobacz przegląd badań Forgas 2017). Co uderzające, podczas gdy coraz większą uwagę w badaniach poświęca się mechanizmom poznawczym zaangażowanym w rozumienie języka ojczystego (L1), niewiele wiadomo o tym, czy i jak pozytywny i negatywny nastrój wpływają na rozumienie języka obcego (L2; Kissler i Bromberek-Dyzman 2021). Można jednak przewidzieć, że nastrój pozytywny i negatywny mogą w różny sposób oddziaływać na rozumienie L1 i L2, biorąc pod uwagę, że coraz więcej dowodów wskazuje na to, że osoby dwujęzyczne doświadczają zmniejszonej wrażliwości na treści emocjonalne w L2 (zobacz przegląd badań Jończyk 2016), a także zwiększonej aktywacji ukrytych mechanizmów regulacji emocji w L2 niż L1 (Morawetz et al. 2017). Aby wypełnić tę lukę badawczą, niniejszy projekt doktorski miał na celu zbadanie, czy i jak pozytywny i negatywny nastrój wpływają na behawioralne i elektrofizjologiczne reakcje w L1 i L2, zwracając szczególną uwagę na mechanizmy poznawcze zaangażowane w rozumienie języka. Aby odpowiedzieć na to pytanie badawcze, przeprowadzono jeden eksperyment behawioralny (Artykuł naukowy 1, Naranowicz et al. 2022a) i dwa eksperymenty elektrofizjologiczne (Artykuł naukowy 2, Naranowicz et al. 2022b; Artykuł naukowy 3, Jankowiak et al. 2022), uzupełnione przez krytyczny przegląd literatury (Artykuł naukowy 4, Naranowicz 2022). We wszystkich trzech eksperymentach polsko-angielskie osoby dwujęzyczne były wprowadzane w pozytywny i negatywny nastrój za pomocą nienarracyjnych filmów animowanych i dokonywały oceny emocjonalności słów lub sensowności zdań w L1 i L2, podczas rejestracji ich reakcji elektrofizjologicznych i/lub behawioralnych.Item Różnice indywidualne w przyswajaniu fonologii z perspektywy wielojęzyczności: badanie podłużne wśród młodzieży(2022) Krzysik, Iga; Wrembel, Magdalena. PromotorCelem niniejszej rozprawy było zbadanie roli różnic indywidualnych w procesie wielojęzycznego przyswajania fonologii przez młodzież – rodzimych użytkowników języka polskiego oraz uczących się języka angielskiego (L2) i niemieckiego (L3) w kontekście formalnej edukacji. Zestaw zadań mających na celu zbadanie wpływu różnic indywidualnych na rozwój fonologiczny w L2 i L3 został wykonany przez uczestników badania w trzech sesjach testowych na przestrzeni 10 miesięcy roku szkolnego. Zadania zawierały testy percepcji i produkcji w L2 i L3, a także pomiary wybranych czynników związanych z różnicami indywidualnymi (kontrola hamowania, pamięć fonologiczna, psychotypologia, historia i użycie języków oraz biegłość językowa w L2 i L3). Uzyskane wyniki wskazały, że proces rozwoju fonologicznego charakteryzował się stabilnością, ze znaczącymi zmianami w czasie w obrębie pojedynczych głosek. Nie znaleziono istotnych związków pomiędzy percepcją i produkcją a większością miar różnic indywidualnych. Dominacja języka pierwszego wykazana w środowisku i komunikacji uczestników badania mogła mieć istotny wpływ na tempo rozwoju wielojęzyczności.Item Twierdzące zaimki nieokreślone: analiza morfoskładniowa(2022) Dekier, Jakub; Wiland, Bartosz. PromotorNiniejsza rozprawa doktorska przedstawia morfoskładniową analizę twierdzących zaimków nieokreślonych (np. coś i ktoś). Według przedstawionej analizy afiksy używane do tworzenia trzech typów twierdzących zaimków nieokreślonych stanowią leksykalną realizację uniwersalnej hierarchii cech gramatycznych. Badanie porównawcze przeprowadzone dla potrzeb tej rozprawy pokazuje, że twierdzące zaimki nieokreślone mogą być podzielone na zaimki, które nie mają indywidualnego odniesienia (non-specific), zaimki, które mają konkretne indywidualne ale nieznane dla mówiącego odniesienie (specific unknown) i takie, których odniesienie jest znane mówiącemu (specific known). Te trzy rodzaje zaimków nieokreślonych mogą być fonologicznie wyrażone za pomocą jednej serii form (np. w języku polskim), dwóch (np. w języku gruzińskim) lub nawet trzech (np. w języku rosyjskim). Na podstawie tych obserwacji można argumentować, że istnieją trzy funkcjonalnie różne typy twierdzących afiksów nieokreślonych, pomiędzy którymi może występować synkretyzm (fonologiczna identyczność). Stwierdzone w badaniu porównawczym formy synkretyzmu afiksów nieokreślonych pozwalają na ustalenie ich paradygmatu. Kolejność form w tym paradygmacie ujawnia różne formy synkretyzmu z wyjątkiem wzoru ABA. Oznacza to, że twierdzące afiksy nieokreślone stanowią kolejną kategorię gramatyczną, która jest zgodna z generalizacją *ABA (Bobaljik 2007, 2012). Odkryte formy fonologicznej identyczność trzech typów twierdzących afiksów nieokreślonych, a także brak synkretyzmu typu ABA, wskazują na istnienie uniwersalnej składniowej hierarchii cech gramatycznych odpowiadającej tym afiksom. Zanalizowane typy afiksów nieokreślonych (non-specific, specific unknown i specific known) są formowane składniowo w konkretnej kolejności poprzez konstruowanie proponowanej hierarchii w sposób kumulatywny. W ten sposób strukturalnie mniejsze afiksy są składniowo zawarte w strukturze bardziej złożonych form, a każdy typ afiksu zawiera inną liczbę cech gramatycznych opartą na proponowanej hierarchii. Przedstawiona składniowa reprezentacja struktury twierdzących afiksów nieokreślonych pozwala nam na wyjaśnienie zaobserwowanych form synkretyzmu przy założeniach teorii składni znanej jako nanoskładnia (Starke 2009, 2011). Najważniejsze elementy tej teorii to Superset Principle, Elsewhere Principle i frazowa leksykalizacja struktury składniowej. Zaobserwowane formy synkretyzmu powstają, gdy jedna forma fonologiczna realizuje więcej niż jedną strukturę gramatyczną (Superset Principle). Struktury, które mogą być wyrażone za pomocą jednej formy fonologicznej, muszą jednocześnie odpowiadać przyległym elementom w paradygmacie (Elsewhere Principle), co wyklucza powstanie synkretyzmu typu ABA. W rozprawie argumentuję, że forma synkretyzmu widoczna w paradygmacie twierdzących afiksów nieokreślonych w danym języku zależy od liczby form fonologicznych, które leksykalizują zaproponowaną hierarchię cech gramatycznych.Item Dryft fonetyczny w języku ojczystym u Polaków uczących się języka angielskiego: implikacje fonologiczne(2022) Wojtkowiak, Ewelina; Dziubalska-Kołaczyk, Katarzyna. Promotor; Schwartz, Geoffrey. PromotorNiniejsza praca doktorska stara się wypełnić lukę w danych dotyczących wpływu języka obcego na język ojczysty. Punktem wyjścia jest dla nas zasada równorzędnej klasyfikacji (ang. equivalence classification; Flege 1995), która to zakłada, że źródłem dwukierunkowej interakcji pomiędzy dwoma językami jest które kategorie zostaną uznane przez uczących się za identyczne w danej parze języków. Eksperyment fonetyczny badał początkowe spółgłoski zwarto-wybuchowe (dźwięczne i bezdźwięczne) oraz samogłoski w sekwencjach #CV w czasie rzeczywistym i pozornym. Dane zostały porównane z kontrolną grupą polskich osób jednojęzycznych. Wyniki eksperymentu wykazały, że efekty dryftu fonetycznego u studentów przechodzących trening fonetyczny w języku angielskim są dostrzegalne. Spółgłoski bezdźwięczne pozostały relatywnie niezmienione, podczas gdy kategoria dźwięczna była tą bardziej narażoną na wpływy międzyjęzykowe. Po porównaniu danych z języka polskiego z danymi z języka obcego w tej samej populacji, można było zauważyć, że kategoria bezdźwięczna w języku angielskim utworzyła nową kategorię, odseparowaną od swojego odpowiednika w języku polskim. W odróżnieniu do kategorii bezdźwięcznej, spółgłoski dźwięczne w obu językach były sklasyfikowane jako identyczne, przez co wykazywały duży stopień interakcji. Jeśli chodzi o samogłoski, dostrzec można było ekspansję przestrzeni samogłoskowej, przez co polskie samogłoski przesunęły się na bardziej peryferyjne pozycje. Te wyniki w dużej mierze replikowały wyniki zaobserwowane w innych parach językowych.Item Ekspozycja na język angielski jako język obcy poprzez materiały wideo z napisami: wpływ napisów oraz modalności na wysiłek poznawczy, zrozumienie oraz przyswajanie słownictwa(2022) Baranowska, Karolina; Scheffler, Paweł. PromotorCelem pracy jest zbadanie wpływu oglądania materiałów wideo w języku angielskim jako obcym z różnymi rodzajami napisów (w języku ojczystym, w języku obcym i bez napisów) oraz w różnych modalnościach (audio, wideo, audio i wideo) na rozwój słownictwa w języku obcym, rozumienie i wysiłek poznawczy. Rozdział pierwszy zawiera przegląd literatury na temat wykorzystania filmów i napisów w nauczaniu języka angielskiego. Rozdział 2 koncentruje się na pojęciu wysiłku poznawczego, jego rodzajach i pomiarach, a także zawiera przegląd badań nad związkiem między oglądaniem filmów z napisami a wysiłkiem poznawczym. Rozdział 3 poświęcony jest modalności, rozumieniu i przyswajaniu słownictwa. Rozdział 4 stanowi opis badania empirycznego przeprowadzonego na potrzeby niniejszej rozprawy. 196 osób uczących się języka angielskiego na poziomie ponad średniozaawansowanym zostało przydzielonych do jednej z dziewięciu grup eksperymentalnych. Każdy uczestnik obejrzał klip wideo w określonej warunku. Przyswajanie słownictwa i rozumienie mierzono za pomocą testów, natomiast wysiłek poznawczy za pomocą kwestionariusza oraz metodologii podwójnego zadania. Rozdział 5 zawiera ogólną dyskusję wraz z implikacjami dla uczących się i nauczycieli języków obcych, a także sugestie dotyczące dalszych badań.Item Motywacja przez autonomię na zajęciach języka angielskiego specjalistycznego: badania w działaniu dotyczące wpływu wdrożenia Modelu Matrix na uczenie się języka angielskiego specjalistycznego w środowiskach hybrydowych(2022) Stefanowicz-Kocoł, Anna; Siek-Piskozub, Teresa. PromotorW rozprawie zaproponowano kompleksowe podejście do procesu opracowywania i prowadzenia kursów ESP w hybrydowym środowisku uczenia się. Pierwsza część pracy ma charakter teoretyczny. Pierwszy rozdział przedstawia tło rozważań na temat uczenia się, nauczania i prowadzenia badań w obszarze ESP. Drugi rozdział analizuje potencjał i wyzwania, których instytucje edukacyjne, twórcy kursów, nauczyciele i uczniowie mogą oczekiwać od współczesnych technologii edukacyjnych. Rozdział trzeci przedstawia model, który może być wykorzystany w procesie przygotowania i realizacji kursów ESP. Druga część rozprawy testuje stosowalność modelu, skupiając się na analizie wzajemnego oddziaływania autonomii ucznia i motywacji do nauki ESP w środowisku hybrydowym. Rozdział czwarty przedstawia projekt, kontekst i wyniki eksperymentalnej eksploracji wpływu wprowadzenia zadania wspierającego autonomię na motywację studentów do nauki ESP. Rozdział piąty opisuje korelacyjne badanie stopnia gotowości studentów do autonomii, ich motywacji do nauki ESP i subiektywnie odczuwanej satysfakcji. Rozprawę kończy rozdział szósty, zawierający rekomendacje sformułowane na podstawie wyników dwóch opisanych powyżej badań, jednak wnioski wskazują wyraźnie, że proces dociekania musi być kontynuowany. W związku z tym rozdział zawiera również sugestie dotyczące dalszych badań w obszarze opracowywania i prowadzenia hybrydowych kursów ESP, a dokładniej mówiąc, w kwestii roli motywacji i autonomii w nauczaniu i uczeniu się ESP w środowisku hybrydowym.