Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 2011, nr 4
Permanent URI for this collection
Browse
Recent Submissions
Item NEKROLOGI(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011) Hryniewicz, ElżbietaHans Joachim Hirsch (Elżbieta Hryniewicz), s. 259-260Item UPRAWNIENIA UBEZPIECZONYCH W ZAKRESIE ŚWIADCZEŃ NA STAROŚĆ NA PODSTAWIE KONWENCJI MIĘDZYNARODOWEJ ORGANIZACJI PRACY NR 102(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011) Pacud, RadosławRatyfikacja Konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy nr 102 przez Polskę, nastąpiła 3 grudnia 2004 r., po przeprowadzeniu reformy emerytalnej w 1999 r., w wyniku której zmniejszono wysokość emerytur w relacji do zarobków. Konwencja MOP nr 102 wyznacza swoistą formułę obliczania emerytury minimalnej (zwłaszcza na podstawie art. 65). Może być ona szczególnie przydatna dla osób, które w systemie zdefiniowanej składki otrzymują niskie świadczenia emerytalnego. W artykule przeprowadzono rozważania, czy przepisy Konwencji MOP nr 102, z których wywodzi się konkretne uprawnienia na starość, mają charakter jedynie norm programowych. Ustalono w związku z tym, że normy Konwencji MOP nr 102 wyznaczające wysokości gwarantowanych emerytur mają charakter samoistny, ale brakuje w ustawodawstwie zwykłym przepisów prawnych, które uwzględniałyby praktyczne aspekty inkorporacji tych przepisów do porządku krajowego. Wskazano, że realizacja prawa do emerytury − odpowiednia do standardów Konwencji − polega na dochodzeniu od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych uprawnienia do podwyższenia emerytury finansowanej przez Fundusz Ubezpieczeń Społecznych do poziomu odpowiadającego Konwencji MOP nr 102, po spełnieniu warunków określonych w tej Konwencji. Zastosowanie art. 65 i 66 oraz odpowiednio części XI wraz załącznikiem, które są podstawą do określenia samodzielnych roszczeń ubezpieczonych, może podlegać praktycznym utrudnieniom, wtedy gdy ubezpieczeni nie będą w stanie wykazać wszystkich swoich zarobków, jak również wtedy gdy nie będzie ośrodków badawczych dokumentujących płace robotników niewykwalifikowanych.Item POMOC ROZWOJOWA FRANCJI DLA KRAJÓW ROZWIJAJĄCYCH SIĘ W LATACH 1981-2009(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011) Andrzejczak, KatarzynaOd drugiej połowy lat czterdziestych XX w. pomoc rozwojowa jest z jednej strony elementem polityki zagranicznej państw rozwiniętych (donatorów), a z drugiej − sposobem finansowania krajów rozwijających się (odbiorców). Wśród głównych założeń leżących u jej podstaw wskazuje się przekonanie o korzystnym wpływie na wzrost i rozwój gospodarczy, względy regionalne i kulturowe, humanitaryzm i poczucie moralnej odpowiedzialności za kolonializm. Wśród motywów przyznawania pomocy wskazuje się też promowanie rozwoju sektora prywatnego, demokratyzację oraz walkę z terroryzmem. Wielowymiarowość instrumentu polityki zagranicznej, jakim jest pomoc rozwojowa, umożliwia jego dysponentowi realizację szerokiego spektrum celów, w tym planów geopolitycznych i geostrategicznych. Pobudki donatora mają decydujące znaczenie zarówno przy geograficznej, jak i sektorowej alokacji pomocy oraz decydują o doborze form i instrumentów jej przekazywania. Francja jest jednym z największych donatorów pomocy rozwojowej w Europie i w związku z przeszłością kolonialną posiada bogate doświadczenia w stosunkach międzynarodowych z krajami rozwijającymi się. Celem niniejszego artykułu jest dokonanie oceny francuskiej pomocy rozwojowej z punktu widzenia jej motywacji do udzielania pomocy rozwojowej w latach 1981-2009 z perspektywy faktycznie podejmowanych działań w badanym okresie.Item SPRAWOZDANIA I INFORMACJE(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011) Nalewajko, PawełKonferencja „,Europejski nakaz aresztowania i procedura wydawania osób między Polską a Niemcami” (Paweł Nalewajko), s. 257-258Item PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011) Gorynia, Marian; Kobla, Magdalena; Deszczyński, Przemysław; Szafrański, WojciechMaria Majewska-Bator, Rozwój endogenicznej przewagi w handlu międzynarodowym a proces zmniejszania luki technologicznej, Poznań 2010 (rec. Marian Go r y n i a), s. 245-247; Mikel Buesa Blanco, La crisis de la España fragmentada. Economía política de la era Zapatero, Madrid 2010 (rec. Magdalena Ko b l a), s. 247-250; Państwa bałtyckie w zintegrowanej Europie, red. Janusz W. Gołębiowski, Warszawa 2011 (rec. Przemysław D e s z c z y ń s k i), s. 251-252; Kamil Zeidler, Restytucja dóbr kultury ze stanowiska filozofii prawa. O trudnych przypadkach na granicy kultury i prawa, Warszawa 2011 (rec. Wojciech S z a f r a ń s k i), s. 253-255Item Propozycja rozróżnienia teoretycznego kategorii estymy i szacunku(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011) Modrzyk, ArielPoniższy tekst odnosi się do debat dotyczących sporów teoretycznych i definicyjnych o znaczenie kategorii szacunku i estymy. Autor porównuje koncepcję prestiżu Henryka Domańskiego i teorie uznania Axela Honnetha zarówno w wymiarze normatywnym, jak i tym dotyczącym badań empirycznych. Autor konkluduje, że założenia normatywne i definicje teoretyczne kategorii estymy i szacunku są bardziej przekonujące i wyszukane pod względem teoretycznym w teorii uznania Axela Honnetha.Item KONCEPCJA DEMOKRACJI DELIBERACYJNEJ JAKO ODPOWIEDŹ NA POSTULAT USPRAWNIENIA DEMOKRACJI PRZEDSTAWICIELSKIEJ(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011) Abramowicz, BartoszAutor prezentuje główne założenia koncepcji demokracji deliberacyjnej. Koncepcja ta − której teoretyczne zaplecze stanowią dwie kluczowe teorie współczesnej filozofii polityki: teoria działania komunikacyjnego Jürgena Habermasa i teoria sprawiedliwości Johna Rawlsa − rozwijana jest przez rozmaitych autorów od lat 80. XX w. i uznawana za inspirujące źródło rozwiązań (także w wymiarze praktycznym) dla niwelowania dysfunkcji demokracji w wydaniu przedstawicielskim. W artykule zaprezentowano także konkretne przykłady istniejących − a także ciągle testowanych − deliberacyjno-inkluzyjnych form partycypacji publicznej i politycznej, stanowiących praktyczną stronę prezentowanej koncepcji deliberacyjnej demokracji.Item DECYZJONIZM ZAMIAST DEBATY? O PRZECIWSTAWNYCH WZORACH DZIAŁANIA W SFERZE PUBLICZNEJ(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011) Pluciński, PrzemysławArtykuł podejmuje problem sporu między dwiema przeciwstawnymi teoriami demokracji i sfery publicznej: ujęciem agonistycznym (reprezentowanym przez klasyków Hannah Arendt oraz Carla Schmitta) oraz teorią deliberacyjną (w artykule ograniczoną do teorii działania komunikacyjnego Jürgena Habermasa). Autor rekonstruuje istotę sporu między Chantal Mouffe a Jürgena Habermasem, szczególny nacisk kładąc na krytykę liberalizmu Chantal Mouffe, wydobytą z myśli Carla Schmitta. Polemika ze stanowiskiem Mouffe dotyczy przede wszystkim wizji pluralizmu, jaki oferują perspektywy agonistyczna i komunikacyjna. Kryterium różnicujące stanowi tu kwestia inkluzyjności/ekskluzyjności prezentowanych wizji sfery publicznej w perspektywie przedmiotowej (o co toczy się spór?) oraz podmiotowej (kto uczestniczy?/kto jest wyłączany?). Konkluzja jest następująca: to krytykowana za liberalne uwikłanie perspektywa dyskursywna oferuje więcej przestrzeni dla demokratycznego pluralizmu.Item OPODATKOWANIE RUCHU KAPITAŁU PODATKIEM TRANSAKCYJNYM(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011) Kruszona, MarekRozwiązaniem problemu skutecznej regulacji kapitału światowego jest opodatkowanie wszystkich elektronicznych transakcji finansowych minimalnym (ok. 1%) podatkiem transakcyjnym i maksymalnym (ok. 20%) podatkiem transakcyjnym, wszystkich gotówkowych transakcji finansowych. Obniżenie stóp procentowych do zera i zastąpienie ich podatkiem transakcyjnym pozwoli praktycznie złagodzić inflację i deficyt budżetowy. Opodatkowanie kredytów nawet wysokim, ale jednorazowym podatkiem transakcyjnym przy jednoczesnym wyeliminowaniu zmiennego oprocentowania pozbawi kredytobiorców ryzyka inflacyjnego, a państwu umożliwi skuteczną i bezinflacyjną regulację popytu na pieniądz. Opodatkowanie wymiany walut skutecznie opodatkowuje szarą sferę gospodarki i spekulacje giełdowe zagranicznych instytucji finansowych oraz reguluje napływ i odpływ obcego kapitału. Wbrew pozorom dodatkowy podatek jest neutralny dla handlu zagranicznego i umożliwia taką regulację kursów walut, aby praktycznie były one stałe, przynajmniej dla eksporterów będących motorem postępu gospodarczego.Item PAŃSTWOWE FUNDUSZE MAJĄTKOWE W ROLI INWESTORÓW TRANSGRANICZYNYCH(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011) Kaczmarek, KlaudiaPaństwowe fundusze majątkowe (Sovereign wealth funds − SWF) stanowią rządowe narzędzia inwestycyjne, tworzone w celu realizacji wybranych celów makroekonomicznych. Nie są one nowym elementem międzynarodowego systemu finansowego, jednak ze względu na rosnące znaczenie wywołują coraz większe zainteresowanie. W artykule przedstawiono niektóre aspekty funkcjonowania SWF i dokonywanych przez fundusze inwestycji. W szczególności skupiono uwagę na transgranicznych inwestycjach SWF w sektory strategiczne. Ponadto zarysowano wpływ funduszy na światowy system finansowy oraz zaakcentowano ich zróżnicowanie. Wyniki końcowej analizy pokazały, że choć SWF preferują w swoich inwestycjach kraje rozwinięte, to inwestując w sektory strategiczne dążą do uzyskania większej kontroli w przedsiębiorstwach z krajów rozwijających się.Item PIENIĄDZ W TEORIACH SZKOŁY AUSTRIACKIEJ(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011) Marszałek, PawełCelem artykułu jest przedstawienie wybranych koncepcji dotyczących pieniądza i polityki pieniężnej formułowanych przez ekonomistów szkoły austriackiej, zaliczanej do tak zwanej teorii heterodoksyjnych. Przedstawiono poglądy tych ekonomistów w kwestii powstania i głównych cech pieniądza oraz opisano jego rolę w teorii cyklu koniunkturalnego, sformułowanej przez szkołę austriacką. Na tle koncepcji szkół głównego nurtu myśli ekonomicznej przybliżono także krytykę interwencji państwa w sferę pieniężną. Szczególną uwagę zwrócono na koncepcję denacjonalizacji pieniądza F. A. Hayeka.Item EUFEMIZMY W TEKSTACH POLSKICH AKTÓW PRAWNYCH(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011) Leśnik, AnnaCelem niniejszego opracowania jest analiza wybranych aktów prawnych pod kątem występowania w nich określeń eufemistycznych. Opracowanie stanowi próbę systematycznego przedstawienia problematyki ewentualnego nacechowania emocjonalnego leksyki tekstów aktów prawnych i udzielenia odpowiedzi na pytanie o jego znaczenie w kontekście języka prawnego. Wyniki badań potwierdziły tezę, że eufemizmy w tekstach aktów prawnych występują, mimo iż ustawodawca – z zasady – unika posługiwania się zwrotami nacechowanymi emocjonalnie. Spośród ustaw wyselekcjonowanych na potrzeby niniejszej pracy, największa liczba owych zastępczych środków językowych została stwierdzona – wbrew wcześniejszym przypuszczeniom − nie w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, lecz w Kodeksie karnym. Ponadto duże ich natężenie wykazała analiza warstwy leksykalnej kolejnej ustawy karnej materialnej – Kodeksu wykroczeń. Wydaje się, że zabieg ów może być przejawem realizacji przez ustawodawcę fundamentalnej dla polskiego procesu karnego zasady domniemania niewinności oskarżonego, stanowiącej jedną z najważniejszych zasad określających sytuację procesową oskarżonego. Natomiast stosunkowo niewiele określeń eufemistycznych, gdyż zaledwie pięć, zawiera Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Żywione tak przez przedstawicieli doktryny prawa cywilnego, jak i judykatury, przekonanie, że życie rodziny i stosunki rodzinne ze względu na ich intymność wymykają się spod działania prawa, a jeśli już państwo (sąd) ingeruje w szczególnie uzasadnionych, wyjątkowych zupełnie przypadkach w stosunki prawnorodzinne, to czyni to w sposób znacznie „słabszy” i „delikatniejszy” niż w odniesieniu do pozostałych stosunków społecznych, nie przejawia się w słownictwie, którym posługuje się ustawodawca w prawie rodzinnym.Item SPORNE PROBLEMY ZAKRESU PRZEDMIOTOWEGO ZAKAZU PROWADZENIA POJAZDÓW(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011) Łucarz, KatarzynaAutorka obszernie przedstawia problematykę kształtowania się zakresu przedmiotowego zakazu prowadzenia pojazdów orzekanego w ramach trybu fakultatywnego i obligatoryjnego. Krytykując dotychczasowy sposób ujęcia tego zagadnienia, jednocześnie omawia zmiany, jakie w odniesieniu do zakresu przedmiotowego tego środka karnego orzekanego na podstawie art. 42 § 2 Kodeksu karnego wprowadził w ostatnim czasie ustawodawca. Wskazuje przy tym na zalety oraz wady aktualnie obowiązującego w tym zakresie unormowania.Item SPIS TREŚCI RPEiS 73, 2011, 4(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011) RPEiS, 73, 2011, z. 4Item SYNDROM SŁABOŚCI PAŃSTWA. WYDOLNOŚĆ STRATEGICZNA POLSKI XXI WIEKU(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011) Kamiński, Antoni Z.; Stefanowicz, Jan A.Przedmiotem artykułu jest „strategiczna wydolność państwa”, czyli zdolność do trafnego zdefiniowania zadań i zasobów, którymi zarządza, spójnej realizacji strategii i polityki wykonywania zadań publicznych, sprawnego absorbowania zmian w otoczeniu oraz programowania zmian służących jego długofalowym interesom. Otoczenie współczesnych państw narodowych staje się coraz bardziej złożone, co tworzy presję na ich struktury decyzyjne i zmusza do przystosowania rozwiązań ustrojowych, by sprostać nowym wyzwaniom. Autorzy stoją na stanowisku, iż państwo jest wciąż podstawą ładu światowego, a także jedynym narzędziem, za pomocą którego obywatele mogą kształtować byt zbiorowości, do których należą. Ilustracją dla rozważań teoretycznych jest analiza: (1) polityki pokomunistycznego państwa polskiego w dziedzinach gospodarki zasobami mineralnymi oraz gospodarki wodnej; (2) losów reform wprowadzanych w Polsce w latach 1997-2001, jako przykładu braku mechanizmu korekty błędów. Analizując przyczyny niesprawności i patologii, autorzy zwracają uwagę na czynniki ustrojowe oraz słabość procesów legislacyjnych.Item USTALANIE SZTYWNYCH LUB MINIMALNYCH CEN ODSPRZEDAŻY JAKO POROZUMIENIE OGRANICZAJĄCE KONKURENCJĘ ZE WZGLĘDU NA CEL (PRZEDMIOT) W PRAWIE UNIJNYM(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011) Zawłocka-Turno, Agata; Turno, BartoszNiniejszy artykuł wskazuje, że mimo ogólnej akceptacji, iż ustalanie sztywnych lub minimalnych cen odsprzedaży (dalej: RPM) może wywoływać zarówno pozytywne, jak i negatywne skutki, praktyka ta jednak powinna być nadal uznawana za ograniczającą konkurencję ze względu na cel (przedmiot). Wynika to ze specyfiki systemu unijnego, a mianowicie: faktu, że cele unijnego prawa konkurencji nie ograniczają się tylko do dobrobytu konsumentów; przekonania, że prawo konkurencji powinno chronić zarówno konkurencję wewnątrz- jak i międzymarkową oraz wagi przywiązywanej do konkurencji cenowej. Na powyższą konstatację wpływ ma również fakt, że mimo iż nauka ekonomii powinna stanowić natchnienie przy formułowaniu reguł konkurencji, to jednak prawo nie powinno bezkrytycznie powielać jej dorobku. Prawo jest bowiem systemem, który musi dać się administrować. Ponadto, analiza kosztów wiążących się ze zmianą podejścia do RPM wskazuje, iż ze względu na wysokie koszty regulacyjne, które nie zostaną zrównoważone przez zmniejszone koszty wydawania błędnych decyzji, nie jest zalecane badanie skutków RPM w każdej indywidualnej sprawie. Równocześnie jednak wskazuje się, że możliwe jest bardziej wyważone podejście do RPM pozwalające na analizowanie tej praktyki w sposób uwzględniający dorobek nauki ekonomii, lecz bez utraty zalet obecnego, stosunkowo restrykcyjnego, podejścia.Item KRYTERIUM PRAWDZIWOŚCI WYPOWIEDZI A OCHRONA DÓBR OSOBISTYCH(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011) Święcka, KrystynaWypowiedzi prasowe mogą występować w dwóch postaciach. Pierwsza z nich to wypowiedzi opisowe, sprowadzające się do stwierdzenia faktów. Druga z nich to wypowiedzi ocenne, czyli rozważania o charakterze subiektywnym na temat postępowania lub działalności osób poddanych krytyce (komentarz). Fakty podlegają sprawdzeniu w kategoriach fałszu i prawdy, natomiast w wypowiedziach ocennych zarzut nie musi być dowodzony, komentarz zaś musi być wyraźnie odróżniony od faktów, co winno być łatwe do zauważenia dla odbiorców. Prawdziwość zarzutu z reguły stanowi przesłankę do wyłączenia odpowiedzialności prawnej dziennikarza (redaktora). Dodatkowo jednak należy podnieść, że w grę wchodzi cel informacyjny o istotnych dla społeczeństwa sprawach (tak zwana użyteczność społeczna informacji), jak również forma publikacji. Istnieją jednak wypowiedzi, w wypadku których znaczenie prawdziwości maleje, a nawet w ogólne powinna być pominięte, na przykład w sprawach o ochronę życia prywatnego. Gdyby wiadomość okazała się nieprawdziwą, istnieje możliwość zastosowania okoliczności wyłączającej bezprawność, w sytuacji udowodnienia przez dziennikarza, że w danym przypadku upewnił się o prawdziwości wiadomości podlegającej opublikowaniu. Unika się zatem odpowiedzialności, zastępując dowód prawdziwości wiadomości obowiązkiem skrupulatnej jej weryfikacji, to jest dochowania zasady szczególnej staranności. Należy jednak podkreślić, że gdyby wiadomość okazała się nieprawdziwa, redaktor naczelny ma obowiązek opublikowania sprostowania (art. 31 pkt 1 pr.pras.).Item PROMODERNIZACYJNA MISJA UNIWERSYTETU(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011) Drozdowski, RafałItem PRESUPOZYCJE ONTOLOGICZNE TEKSTU PRAWNEGO(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011) Smolak, MarekCelem artykułu jest wskazanie, że zakładana w presupozycjach ontologicznych tekstu prawnego rzeczywistość społeczna ma charakter instytucjonalny. Presupozycje ontologiczne tekstu prawnego to twierdzenia o określonej wartości logicznej, informujące o rzeczywistości społecznej założonej przez prawodawcę. Twierdzenia te mają charakter akontekstualny w tym sensie, że ich odtworzenie nie wymaga odwoływania się do ich kontekstu. Artykuł składa się z czterech części. W pierwszej omawiam podstawowe założenia pragmatyki języka, w drugiej – szczególne właściwości presupozycji ontologicznych tekstu prawnego, a w trzeciej – podstawowe założenia koncepcji ontologii rzeczywistości społecznej J. Searle’a oraz instytucjonalnego porządku normatywnego N. MacCormicka. W czwartej części na podstawie analizy dwóch przepisów prawnych argumentuję na rzecz normatywno-instytucjonalnego charakteru rzeczywistości społecznej presuponowanej w tekście prawnym.