Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 2011, nr 1
Permanent URI for this collectionhttps://repozytorium.amu.edu.pl/handle/10593/1157
Browse
Recent Submissions
Item PROFILAKTYKA STARZENIA SIĘ I STAROŚCI – MRZONKA CZY KONIECZNOŚĆ?(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011) Woźniak, ZbigniewNa drodze ku zobiektywizowanemu, a przy tym pozytywnemu myśleniu o starości zbyt często spotykamy jednowymiarowe, biegunowego postrzeganie zarówno procesu starzenia się, jak i samych seniorów – albo traktuje się i prezentuje starość oraz starzenie się jako dramat jednostkowy, czas przepojony cierpieniem i beznadzieją, okres analizowany wyłącznie przez pryzmat deficytów i patologii, kosztów utrzymania, leczenia i opieki najstarszego pokolenia (zmedykalizowane obrazy starości), albo też przekaz zdominowany jest zbyt optymistycznymi modelami starości, przypominającymi swoiste manifesty charakterystyczne dla grup mniejszościowych, co niezbyt służy obiektywizacji położenia i potencjału seniorów (wersja często spotykana wśród aktywnych społecznie ludzi starszych i/lub organizacji seniorskich). Oba te sposoby prezentowania starzenia się i starości niezbyt nadają się do budowania programów promocyjno-profilaktycznych warunkujących poprawę/utrzymanie jakości życia w ostatniej fazie życia człowieka – artykuł uzasadnia sensowność i konieczność włączenia do programów prewencyjnych także działań pozazdrowotnych adresowanych również do innych kategorii społecznych niż seniorzy, lokując je w szerszym kontekście polityki społecznej wobec starości i ludzi starych.Item WŁASNOŚCIOWA TEORIA ZRÓŻNICOWANIA SPOŁECZNEGO(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011) Tittenbrun, JacekArtykuł zmierza do przedstawienia pełnej mapy zróżnicowania społecznego, tzn. obejmującej zarówno strukturę gospodarczej, jak i pozaekonomicznej sfery społeczeństwa jako całości. Czyniąc to ustalenie punktem wyjścia, można zdefiniować klasy jako grupy ludzi różniące się miejscem w strukturze własności środków gospodarowania i siły roboczej. Zachowując zasadę formalnej elegancji, teoria czyni podstawą wyróżniania członów zróżnicowania społecznego w sferze pozaekonomicznej także stosunki własności, tyle że nieekomicznej. Do innowacji terminologiczno-pojęciowych wnoszonych przez prezentowaną w artykule teorię należą w szczególności pojęcie megaklasy jako całości agregujących jednostki wyróżniane na niższym szczeblu badawczym, pojęcie quasi-klasy jako odnoszące się do osób w rodzaju gospodyń domowych, dotąd nie włączanych do struktury klasowej, podobnie nie umiejscawianej w tej strukturze lumpenklasy, czyli osób funkcjonujących w tzw. szarej strefie (inaczej zwanej gospodarką nieformalną albo marginesem społecznym). Innowację teoretyczną stanowi również zaproponowane przez autora pojęcie stanów społecznych jako opartych na stosunkach własności pozaekonomicznej oraz, co się z tym łączy, pojęcia klaso-stanów i stano-klas.Item Przekształcenie gospodarstw pomocniczych w jednostki gospodarki budżetowej(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011) Duda, MichalinaPodstawowym celem niniejszego artykułu jest próba analizy wybranych problemów prawnych związanych z przekształcenie gospodarstw pomocniczych państwowych jednostek budżetowych w instytucje gospodarki budżetowej. W pierwszej części opracowania wskazano kontrowersje dotyczące przepisów stanowiących normatywną podstawę owego przekształcenia. W kolejnych częściach przedstawiono zakres praw i obowiązków przejmowanych przez tworzone jednostki oraz status prawnopodatkowy gospodarstw pomocniczych i instytucji gospodarki budżetowej.Item OCENA WARTOŚCI ZAGROŻONEJ PORTFELA FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011) Filipowicz, EwaArtykuł poświęcony jest zagadnieniu wartości zagrożonej oraz wybranej metody jej szacowania. Określenie możliwej straty, którą można ponieść ze względu na zmiany cen rynkowych instrumentów finansowych znajdujących się w portfelu inwestycyjnym, przy określonym poziomie tolerancji i w określonym czasie, jest bardzo ważne dla instytucji rynku finansowego. Rozważania podzielono na pięć części. Pierwsza część pracy zawiera definicję oraz klasyfikację ryzyka. Druga przedstawia koncepcję wartości zagrożonej. W trzeciej zaprezentowany został dwuwymiarowy model diagonalny BEKK oraz sposób wyznaczenia wartości zagrożonej na podstawie uzyskanych prognoz warunkowej średniej, wariancji oraz kowariancji. Część czwarta jest poświęcona metodom oceny jakości oszacowanej wartości zagrożonej i jej jednodniowych prognoz. W ostatniej części zamieszczono rezultaty przeprowadzonego oszacowania wartości zagrożonej portfela składającego się z dwóch wybranych, polskich akcyjnych funduszy inwestycyjnych.Item OCENA SKUTKÓW EKONOMICZNYCH REGULACJI MAKSYMALNEGO OPROCENTOWANIA(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011) Białowolski, PiotrW niniejszym artykule podjęta została próba przedstawienia w sposób kompleksowy jakościowych skutków oddziaływania regulacji maksymalnego oprocentowania na rynek kredytów konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych. Przedstawione argumenty dają podstawę do stwierdzenia, że uzyskane po wprowadzeniu regulacji efekty związane z lepszymi warunkami kredytowania dla gospodarstw domowych są przejściowe i szybko wygasają. W toku prowadzonej analizy przedstawiono mechanizm obrazujący długookresowy wpływ maksymalnego oprocentowania na zyski przedsiębiorstw finansowych i pokazano, że może on prowadzić do podniesienia stopy oprocentowania kredytów w kierunku maksymalnej dopuszczalnej wielkości. Wskazano również, że jeżeli dopuszczalna wielkość maksymalnego oprocentowania nie będzie dostatecznie wysoka, to regulacja wpłynie na zmniejszenie dostępu do pożyczek o niskiej wartości, a także przełoży się na zmniejszenie zysków sektora finansowego. Pozytywne efekty zewnętrzne związane z wprowadzeniem regulacji maksymalnego oprocentowania są natomiast bardzo kontrowersyjne i nie dają podstaw do stwierdzenia, że regulacja maksymalnego oprocentowania podniesie ogólny dobrobyt. Dodatkowo przedstawiona argumentacja wskazuje na znaczące niekorzyści pojawiające się w wypadku wprowadzenia regulacji w specyfikacji multiplikatywnej.Item POSTRZEGANIE OTOCZENIA INSTYTUCJONALNEGO W POLSCE W LATACH 1997-2009(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011) Kowalski, TadeuszCelem artykułu jest prezentacja i ocena zmian percepcji środowiska instytucjonalnego, ograniczonego w niniejszym opracowaniu do sfery instytucji publicznych, oraz stanowienia i egzekwowania prawa w Polsce w latach 1998-2009. Jakość rozwiązań instytucjonalnych i funkcjonowania otoczenia biznesu w Polsce jest przedmiotem krytyki zarówno ze strony obywateli, przedsiębiorców, jak i polityków. Względnie niskie oceny jakości otoczenia instytucjonalnego wywierają negatywny wpływ na międzynarodową konkurencyjność Polski, i to zarówno w ocenie polskich obserwatorów, jak i zagranicznych partnerów gospodarczych. Analizowany obraz oceny i kierunku zmian w otoczeniu instytucjonalnym oparty jest na własnych badaniach prowadzonych systematycznie na celowo dobranej grupie menedżerów średniego i wyższego szczebla. Tłem dla tak rozumianej analizy jakości i funkcjonowania instytucji publicznych, procedur stanowienia i egzekwowania prawa są zmiany wynikające z wyborów parlamentarnych.Item WPŁYW KODYFIKACJI PRAWA CYWILNEGO NA POZIOM KULTURY PRAWNEJ SPOŁECZEŃSTW(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011) Borkowska-Bagieńska, EwaArtykuł przedstawia wpływ kodyfikacji prawa cywilnego na poziom kultury prawnej. Pokazuje ten wpływ w wielu wymiarach (aspektach), tj. unifikowanie prawa cywilnego w państwach, roli wybitnych jednostek (prawników w pracach nad kodeksami) i wpływie prawa rzymskiego na ich treść. Prezentuje ważne spory toczone nad kodeksami i wreszcie charakter języka prawnego używanego przez kodyfikatorów.Item ZMIANY POLITYKI KARNEJ W ODNIESIENIU DO PRZESTĘPSTWA WSPOMAGANIA SAMOBÓJSTWA W WIELKIEJ BRYTANII(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011) Szeroczyńska, MałgorzataArtykuł poświęcony jest przemianom, które nastąpiły w polityce karnej Wielkiej Brytanii w kwestii ścigania pomocnictwa w samobójstwie w okresie od orzeczenia w sprawie Pretty do dnia dzisiejszego. Omawia zarówno zmiany ustawowe w Suicide Act, jak i najważniejsze orzecznictwo Izby Lordów w tym zakresie, tj. sprawy Pretty i Purdy, oraz najnowsze wytyczne prokuratury brytyjskiej co do zasad ścigania tego przestępstwa wydane w związku z treścią wyroku w sprawie Purdy, jak i decyzje o odstąpieniu od ścigania pomocnictwa w samobójstwie, oparte na tych wytycznych. Mimo braku formalnej dekryminalizacji wspomaganego samobójstwa, nie ulega wątpliwości, że skutkiem orzecz¬nictwa Izby Lordów w cytowanych obu orzeczeniach, a także rozszerzającego się zjawiska społecznego „turystyki samobójczej” do Szwajcarii, stała się faktyczna depenalizacja tego czynu, o ile zmarły wyrażał świadomą, trwałą i swobodną wolę śmierci, a sprawca działał kierowany współczuciem. Przy czym – pod wpływem organizacji działających na rzecz niepełnosprawnych – warunkiem koniecznym do odstąpienia od ścigania przestały być terminalna lub nieuleczalna choroba albo głęboka niepełnosprawność osoby pragnącej popełnić samobójstwo.Item INSTYTUCJA PRZEDSTAWIENIA ZARZUTÓW I JEJ KONSEKWENCJE PROCESOWE(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011) Kaczorkiewicz, Dorota; Tarnowska, DanutaPublikacja przedstawia historię kształtowania się w polskim ustawodawstwie instytucji przedstawienia zarzutów, która pojawiła się w polskiej procedurze karnej w 1950 r., a także jej obecny kształt i znaczenie w postępowaniu przygotowawczym. Wskazano także konsekwencje, jakie wywołuje w postępowaniu karnym przedstawienie osobie zarzutów, jak również omówiono te instytucje procesowe, które są z nim związane zarówno w sferze realizacji praw oskarżonego do obrony oraz działań organów procesowych, jak i innych uczestników postępowania karnego.Item O KONIECZNOŚCI PRZESTRZEGANIA ZAŁOŻEŃ KONCEPCYJNO-FUNKCJONALNYCH DOTYCZĄCYCH ŚRODKÓW ZABEZPIECZAJĄCYCH ORAZ ŚRODKÓW KARNYCH W KODEKSIE KARNYM Z 1997 R.(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011) Góralski, PiotrAutor przeprowadza analizę celów i funkcji realizowanych przez środki zabezpieczające oraz środki karne w obowiązującym Kodeksie karnym. Krytyce poddano postępujące w Kodeksie karnym rozszerzanie katalogu środków karnych poprzez umieszczanie w tej grupie sankcji wykazujących wyraźne cechy środków zabezpieczających, jak również dokonywane przez ustawodawcę stopniowe zacieranie różnic między środkami karnymi a środkami zabezpieczającymi. W konkluzji autor stawia tezę, że pogłębianie się tego procesu może w przyszłości doprowadzić do marginalizacji obecnego systemu kar i środków zabezpieczających i w następstwie zastąpienia go monolitycznym układem środków karnych o dominującym charakterze ochronnym.Item MOTYWY I KIERUNKI NIEODZOWNYCH ZMIAN USTAWODAWSTWA SPÓŁDZIELCZEGO(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011) Niedbała, ZdzisławOd 2003 r. podejmowane są inicjatywy zmierzające do przygotowania projektu, a następnie uchwalenia nowej ustawy regulującej organizację i działalność spółdzielni. Zasadnicza zmiana systemu społeczno-gospodarczego i zastąpienie dyrektywnego systemu nakazowo-rozdzielczego mechanizmami gospodarki rynkowej i związana z tym zasada uczciwej konkurencji stworzyły dla ruchu spółdzielczego zupełnie odmienne warunki funkcjonowania. Podstawowa regulacja zawarta w ustawie z 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze, mimo kolejnych jej nowelizacji i mniejszych zmian, w znacznym stopniu nie przystaje już do obecnej sytuacji spółdzielczości i jej gospodarczego otoczenia. Zadaniem artykułu jest zaprezentowanie kilku propozycji, które w przekonaniu autora – jeśli spotkają się z aprobatą praktyki spółdzielczej i zostaną uznane za co najmniej poprawne w doktrynie – powinny mieć szansę zlokalizowania ich w przygotowywanym projekcie ustawodawczym. Dotyczy to m.in.: nowego ujęcia zasady nieograniczonej liczby członków (zwanej zasadą „drzwi otwartych”); sposobów demokratycznej kontroli członkowskiej działalności spółdzielni; ponownego rozważenia zasady niepodzielności funduszu zasobowego i innych składników majątkowych spółdzielni w czasie jej trwania i w razie likwidacji; pojmowania istoty niezależności spółdzielni (a nie całkowitej autonomii) wobec organów władzy publicznej; preferowania członków spółdzielni korzystających z jej usług (np. przywrócenie znanej w okresie II Rzeczypospolitej zasady zwrotu od zakupu). To tylko wybrane ze zgłoszonych propozycji. Opracowanie nie aspiruje do roli pełnego zbioru sugestii wymagających uwzględnienia, a co najmniej rozważenia.Item W SPRAWIE DODATKOWYCH MANDATÓW DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011) Rulka, MarcinZwiększanie składu Parlamentu Europejskiego jest zjawiskiem zrozumiałym i związanym z rozszerzaniem się Unii o kolejne państwa. Zazwyczaj zwiększenie składu PE następuje wraz z rozpoczęciem nowej kadencji. Niniejszy artykuł omawia jednakże przypadek zwiększenia składu PE podczas trwającej kadencji. Konieczność zwiększenia liczby mandatów przypadających części państw wywołana została wejściem w życie Traktatu Lizbońskiego, przewidującego zwiększenie liczby mandatów do PE z 736 do 754. W Traktacie nie umieszczono przepisu wskazującego, że przepisy dotyczące składu PE wejdą w życie od nowej kadencji, co zrodziło szereg problemów związanych przede wszystkim z wyborem trybu obsady dodatkowych mandatów. Rada Europejska zaproponowała 3 sposoby obsady dodatkowych mandatów: na podstawie wyników wyborów z czerwca 2009 r., w drodze wyborów przeprowadzonych ad hoc, przez parlamenty narodowe spośród swych członków. Wszystkie państwa członkowskie, w tym Polska, zdecydowały się na wybór pierwszego ze wskazanych sposobów. Zdaniem autora, przyjęty w Polsce sposób obsady dodatkowego mandatu dokonany na podstawie przeprowadzonych już wyborów jest wątpliwy z punktu widzenia zgodności z Konstytucją RP.Item NIEMOŻNOŚĆ SPRAWOWANIA URZĘDU PREZYDENTA W ŚWIETLE KONSTYTUCJI RP(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011) Brzozowski, WojciechW świetle Konstytucji RP z 1997 r., jeśli Prezydent przejściowo nie może sprawować urzędu, zawiadamia o tym Marszałka Sejmu, który tymczasowo przejmuje jego obowiązki. Jeśli Prezydent nie jest w stanie dokonać stosownego zawiadomienia, Trybunał Konstytucyjny, na wniosek Marszałka Sejmu, rozstrzyga o stwierdzeniu przeszkody w sprawowaniu urzędu. Marszałek Sejmu tymczasowo – do czasu wyboru nowego Prezydenta – wykonuje obowiązki głowy państwa także w przypadku uznania przez Zgromadzenie Narodowe trwałej niezdolności Prezydenta do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia. W opracowaniu poddano analizie potencjalne problemy, jakie mogą powstać w odniesieniu do konstytucyjnej regulacji niemożności sprawowania urzędu przez Prezydenta. Szczególnie poważne kontrowersje mogą dotyczyć rozumienia „przejściowej niemożności” i odróżnienia jej od „trwałej niezdolności”. Konstytucja nie udziela też odpowiedzi na pytanie, jakie działania prawne należy podjąć w sytuacji, gdy trwała niezdolność Prezydenta do wykonywania jego obowiązków wynika z przyczyn innych niż stan zdrowia. Ponadto zwrócono uwagę na liczne mankamenty uregulowań zawartych w ustawie o Trybunale Konstytucyjnym, dotyczących postępowania w sprawie stwierdzenia przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta. Prowadzi to do wniosku, że w obecnej postaci kształt badanych unormowań prawnych jest dalece niewystarczający do złagodzenia potencjalnego kryzysu politycznego wynikającego z opróżnienia urzędu głowy państwa. Pożądane wydaje się podjęcie interwencji legislacyjnej w tym względzie.Item KONSTYTUCYJNE PRAWO DO OCHRONY ZDROWIA W ŚWIETLE DERYWACYJNEJ KONCEPCJI WYKŁADNI(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011) Brzeziński, PiotrW niniejszym artykule autor przedstawił sposób odtworzenia normy prawnej zawierającej prawo do ochrony zdrowia na podstawie przepisu prawnego art. 68 ust. 1 Konstytucji RP. Przełożenie przepisu prawnego na normę prawną odbyło się zgodnie z założeniami derywacyjnej koncepcji wykładni, której istotą jest uzyskanie równoznaczności pomiędzy przepisem a odtworzoną z niego normą. W tym celu konieczne było przeprowadzenie wszystkich trzech faz wykładni: porządkującej, rekonstrukcyjnej i percepcyjnej. Niniejszy artykuł ukazuje, jak przebiegają poszczególne czynności interpretacyjne podejmowane w oparciu o dyrektywy derywacyjnej koncepcji wykładni. Pozwala to zobaczyć w szczegółowy sposób przebieg procesu przekształcania przepisu prawnego w normę prawną. Rezultatem przeprowadzonej wykładni było uzyskanie dostatecznie jednoznacznej normy prawnej. Na tej podstawie wykazano, że prawo do ochrony zdrowia jest zasadą prawa, ponieważ możliwe było odniesienie treści normy prawnej do określonych kryteriów. Ponadto, norma prawna odtworzona na podstawie przepisu konstytucyjnego zawiera wszystkie elementy, przede wszystkim określa adresata i nakazane zachowanie. Pozwala to wskazać sytuacje prawne, jakie wyznacza odtworzona w toku wykładni norma prawna, czyli obowiązek, uprawnienie i prawo podmiotowe. Postrzeganie konstytucyjnego prawa do ochrony zdrowia jako normy prawnej umożliwia także znacznie szersze i głębsze rozpatrzenie aspektów jego obowiązywania. W tym kontekście szczególnie przydatna jest derywacyjna koncepcja wykładni prawa.Item ZASTOSOWANIE DERYWACYJNEJ KONCEPCJI WYKŁADNI PRAWA DO ROZSTRZYGANIA SPRAW ZE STOSOWANIEM PRZEPISÓW UNIJNYCH(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011) Godek, AndżelikaCelem artykułu jest przedstawienie aplikacji zastosowania na krajowym poziomie stosowania przepisów unijnych koncepcji wykładni derywacyjnej Macieja Zielińskiego. Podjęto w nim próbę udzielenia odpowiedzi na pytanie o wzajemne relacje przepisów prawnych ustanowionych przez socjologicznie różnych prawodawców do norm postępowania odtwarzanych w procesie wykładni w oparciu o analizę syntaktyczną oraz treściową krajowych i unijnych przepisów prawnych z różnych gałęzi prawa. Zastosowanie założeń koncepcji derywacyjnej do rozstrzygania spraw z elementem unijnym prowadzi do konkluzji, że zarówno zjawisko rozczłonkowania (na poziomie syntaktycznym oraz treściowym), jak również kondensacja norm postępowania w przepisach prawnych przebiegać może w sposób krzyżowy pomiędzy aktami prawnymi ustanowionymi przez różnych prawodawców socjologicznych (faktycznych). Ponadto, analiza szczególnego typu unijnych przepisów bezpośrednio skutecznych, prima facie stanowiących źródło obowiązku normatywnego wyłącznie dla państw członkowskich, w świetle założeń koncepcji wykładni derywacyjnej uświadamia, że przepisy te stanowią w gruncie rzeczy modelową egzemplifikację zjawiska kondensacji elementów norm prawnych. Przeprowadzona analiza relacji zakresowych przepisów prawnych do norm postępowania wykazuje stosowalność koncepcji derywacyjnej w procesie rozstrzygania spraw z elementem unijnym. Koncepcja ta wyjaśnia szczególnie złożone problemy wykładni prawa w sprawach z elementem unijnym oraz dostarcza teorii i praktyce instrumentarium do ich rozwiązywania. Jej zastosowanie unaocznia jednocześnie złożoną strukturę systemu prawa, którą charakteryzuje zjawisko hybrydyzacji.Item W SPRAWIE RZETELNOŚCI WIEDZY O WYKŁADNI(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011) Pohl, Łukasz; Zieliński, Maciejartykuł recenzyjny, Jarosław Wyrembak,Zasadnicza wykładnia znamion przestępstw. Pozycja metody językowej oraz rezultatów jej użycia (Warszawa 2009)Item NEKROLOGI(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011) Czternasty, Waldemar; Sobiech, JanProf. dr hab. Zenobia Knakiewicz (Waldemar Czternasty, Jan Sobiech), s. 281-283Item SPRAWOZDANIA I INFORMACJE(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011) Choduń, Agnieszka; Sokołowski, Tomasz; Szafrański, WojciechSprawozdanie z uroczystości Jubileuszu 70. urodzin Profesora dr. hab. Macieja Zielińskiego (Agnieszka C h o d u ń), s. 273-277; Collegium Iuridicum Novum (Tomasz S o k o ł o w s k i, Wojciech S z a f r a ń s k i), s. 277-280Item PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011) Piotrowski, Włodzimierz;; Mażewski, Lech;; Łasak, Katarzyna;; Korenik, Dorota;; Gurtowski, MaciejKrystyna Daszkiewicz, Zbrodnie ludobójstwa na narodzie polskim. 1939-1945, (rec. Włodzimierz P i o t r o w s k i), s. 255-257; Ryszard Chruściak, Prace konstytucyjne w latach 1997-2007, Warszawa 2009 (rec. Lech M a ż e w s k i), s. 258-259; Ida Elisabeth Koch, Human Rights as Indivisible Rights. The Protection of Socio-Economic Demands under the European Convention on Human Rights, Leiden-Boston 2009 (rec. Katarzyna Ł a s a k), s. 260-263; Tomasz Gabrusewicz, Rachunkowość odpowiedzialności społecznej w kształtowaniu zasad nadzoru korporacyjnego, Warszawa 2010 (rec. Dorota K o r e n i k), s. 263-269; Paweł Ruszkowski, Andrzej Wójtowicz, Grupy interesów a prywatyzacja elektroenergetyki, Warszawa 2009 (rec. Maciej G u r t o w s k i), s. 269-271.Item Spis treści(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011)